تاریخ هنر (گامبریج- نی)

کتاب «تاریخ هنر» اثر ارنست گامبریچ
کتابی مرجع و خوشخوان و محبوب دربارۀ تاریخ هنر. کتاب «تاریخ هنر»، با عنوان اصلی The Story of Art، اثر ارنست گامبریچ، از کتاب‌های محبوب و مشهور در زمینۀ تاریخ هنر و از پرفروش‌ترین کتاب‌های هنری جهان است. شهرت کتاب «تاریخ هنر» گامبریچ به حدی است که، چنانکه در مقدمۀ علی رامین بر ترجمۀ فارسی این کتاب از قول پی‌یِر روزنبرگ، رییس موزۀ لوور، نقل شده، «می‌توان آن را با مونالیزای لئوناردو داوینچی قیاس کرد».
ارنست گامبریچ در کتاب «تاریخ هنر» روایتی ساده و در عین حال تخصصی و دقیق از تاریخ هنر، از قدیمی‌ترین اعصار و از روزگار انسان‌های غارنشین تا دوران مدرن، به دست می‌دهد و خوانندگانی از قشرها و گروه‌های سنی مختلف و متنوع را، که به هنر و سیر تحولات آن علاقمند هستند، به‌راحتی با خود همراه و در لذت سِیر در دنیای هنر غرق می‌کند.
کتاب «تاریخ هنر» سفری جذاب و لذتبخش و آموزنده به عالم هنر است. این کتاب، هم کسانی را که می‌خواهند به‌طور تخصصی وارد وادی هنر شوند به کار می‌آید و هم علاقمندان و مخاطبان آثار هنری را که دوست دارند دربارۀ مکاتب هنری و چگونگی شکل‌گیری آن‌ها و سیر هنر از دیرباز تا عصر مدرن اطلاعاتی به دست آورند.
گامبریچ در کتاب «تاریخ هنر» دری به جهان پهناور هنر می‌گشاید. ویرایش نخست متن اصلی کتاب «تاریخ هنر» اولین بار در سال 1950 منتشر شده اما این کتاب در چاپ‌های بعدی مورد بازنگری قرار گرفته و به‌روز شده است.
نشریۀ «تایم» در فهرست صدتایی خود از بهترین کتاب‌های غیرداستانی تاریخ، از کتاب «تاریخ هنر» گامبریچ نیز اسم برده است.

مروری بر کتاب «تاریخ هنر»
ارنست گامبریچ در کتاب «تاریخ هنر»، سیر شکل‌گیری و تحول آثار هنری را از دوران ماقبل تاریخ روایت می‌کند و تا روزگار مدرن پیش می‌آید.
کتاب «تاریخ هنر» از مقدمه‌ای دربارۀ هنر و هنرمندان و بیست‌و‌هشت فصل تشکیل شده است. فصل‌های بیست‌وهشت‌گانۀ این کتاب عبارتند از: «شگفتی‌های آغازین»، «هنر در خدمت جاودانگی»، «بیداری بزرگ»، «قلمرو زیبایی»، «تسخیرکنندگان جهان»، «انشعاب بزرگ»، «نگاهی به شرق»، «هنر غرب در بوتۀ آزمایش»، «کلیسای مبارز»، «کلیسای پیروز»، «درباریان و شهرنشینان»، «تسخیر واقعیت»، «سنت و نوآوری»، «سنت و نوآوری»، «اوج هماهنگی»، «نور و رنگ»، «گسترش رنسانس در شمال آلپ»، «بحران هنر»، «تنوع دیدگاه‌ها»، «آینۀ طبیعت»، «قدرت و شکوه: قسمت اول»، «قدرت و شکوه: قسمت دوم»، «عصر خرد»، «گسست سنت»، «انقلاب پایدار»، «در جستجوی معیارهای نوین»، «هنر تجربی» و «تاریخ بی‌انتها».
فصل اول کتاب «تاریخ هنر» به هنر در دوران انسان‌های ماقبل تاریخ و بدوی و امریکای کهن می‌پردازد و فصل دوم به هنر مصر و بین‌النهرین و کرِت اختصاص دارد.
هنر یونان در قرون هفتم تا پنجم قبل از میلاد و هنر یونان در قرن چهارم قبل از میلاد تا قرن اول بعد از میلاد، به‌ترتیب، موضوعات فصل‌های سوم و چهارم کتاب «تاریخ هنر» هستند.
فصل پنجم دربارۀ هنر رومی‌ها و بودایی‌ها و یهودیان و مسیحیان قرون اول تا چهارم میلادی و فصل ششم دربارۀ هنر روم و بیزانس در قرن‌های پنجم تا سیزدهم میلادی است.
هنر جهان اسلام و چین در قرن‌های دوم تا سیزدهم موضوع فصل هفتم و هنر اروپا در قرون ششم تا یازدهم موضوع فصل هشتم کتاب «تاریخ هنر» است.
فصل‌های نهم تا دوازدهم کتاب به هنر قرن‌های دوازدهم تا نیمۀ اول قرن پانزدهم اختصاص دارند و در فصل‌های سیزدهم و چهاردهم، هر دو با عنوان «سنت و نوآوری»، به‌ترتیب به هنر نیمۀ دوم قرن پانزدهم در ایتالیا و هنر قرن پانزدهم در شمال اروپا پرداخته شده است.
فصل پانزدهم کتاب «تاریخ هنر» دربارۀ هنر توسکانی و رُم در اوایل قرن شانزدهم و فصل شانزده دربارۀ هنرِ ونیز و شمال ایتالیا در اوایل همان قرن است.
در فصل هفدهم به هنر آلمان و هلند در اوایل قرن شانزدهم پرداخته شده و در فصل هجدهم به هنر اروپا در دورۀ متأخر قرن شانزدهم.
هنر اروپای کاتولیک در نیمۀ اول قرن هفدهم موضوع فصل نوزدهم و هنر هلند در قرن هفدهم موضوع فصل بیستم کتاب «تاریخ هنر» است.
در فصل بیست‌ویکم کتاب به هنر ایتالیا در نیمۀ دوم قرن هفدهم و قرن هجدهم پرداخته شده و در فصل بیست‌ودوم به هنر فرانسه و آلمان و اتریش در نیمۀ دوم قرن هفدهم و نیمۀ اول قرن هجدهم.
فصل بیست و سوم کتاب «تاریخ هنر» به هنر انگلستان و فرانسه در قرن هجدهم و فصل بیست‌وچهارم به هنر انگلستان و فرانسه و امریکا در نیمۀ دوم قرن هجدهم و نیمۀ اول قرن نوزدهم اختصاص دارد.
فصل‌های بیست‌وپنج و بیست‌وشش نیز دربارۀ هنر قرن نوزدهم هستند و از فصل بیست‌وهفت وارد قرن بیستم می‌شویم و فصل بیست‌وهشتم و پایانی کتاب هم به بحث درباب پیروزی مدرنیسم اختصاص دارد.

دربارۀ ارنست گامبریچ، نویسندۀ کتاب «تاریخ هنر»
سِر ارنست هانس یوزف گامبریچ (Sir Ernst Hans Josef Gombrich)، متولد 1909 و درگذشته به سال 2001، مورخ هنر زادۀ اتریش است که بعدها مقیم و تبعۀ انگلستان شد و بیشتر عمر کاری‌اش در بریتانیا گذشت. از گامبریچ آثار بسیاری در زمینۀ تاریخ فرهنگی و تاریخ هنر به جا مانده است.
از جمله آثار ارنست گامبریچ می‌توان به «هنر و وهم: پژوهشی در روان‌شناسی بازنمایی تصویری»، «در جستجوی تاریخ فرهنگی: نقدی بر ایدۀ چرخ هگلی» و «تاریخ جهان» اشاره کرد.
گفتنی است که پژوهش گامبریچ در زمینۀ روان‌شناسی ادراک در کتاب «هنر و وهم»، که یکی از مهمترین کتاب‌های اوست، بر متفکران و پژوهشگرانی نظیر کارلو گینزبورگ، توماس کوهن و اومبرتو اکو تأثیرگذار بوده است.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تاریخ هنر»
کتاب «تاریخ هنر» با ترجمه و مقدمۀ علی رامین در نشر نی منتشر شده است. دکتر علی رامین، متولد 1321 در تهران، پژوهشگر هنر، استاد دانشگاه و مترجم ایرانی است. رامین دارای لیسانس علوم سیاسی از دانشگاه تهران، فوق لیسانس مدیریت از دانشگاه هاروارد و دکترای اقتصاد بین‌الملل از دانشگاه لنکستر انگلستان است. او همچنین به‌دلیل آشنایی و علاقه‌اش به تاریخ و فلسفۀ هنر به پژوهش در این حوزه پرداخته و آثاری را در این زمینه تألیف و ترجمه کرده است. طراحی شبکۀ «شهر کتاب» و سرپرستی و طراحی دورۀ هجده‌جلدی دانشنامۀ دانش‌گستر از دیگر فعالیت‌های علی رامین است. او به‌مدت ده سال عضو پیوستۀ فرهنگستان هنر بوده است.
از تألیفات علی رامین می‌توان به کتاب «فلسفۀ تحلیلی هنر» و از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «هنر مدرن»، «چیستی هنر» و «حکومت انتخابی» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «تاریخ هنر» در گودریدز: 3.95 از 5.