عشق غریبه ها

کتاب «عشق غریبه‌ها» نوشته «نایل گرین»
سرگذشت شش محصل ایرانی در انگلستان جین آستین
THE LOVE OF STRANGERS: What Six Muslim Students Learned in Jane Austen's London
کتاب «عشق غریبه‌ها» نوشته «نایل گرین» روایتی جذاب و خواندنی از نخستین دانشجویان مسلمانی است که از «شرق» برای تحصیل روانۀ اروپای مدرن می‌شوند. پس از اعزام این گروه شش نفره، بیشتر از ده سال مصر اولین گروه دانشجویان خود را به سرپرستی «رفاعه الطهطاوی»، نویسنده و مترجم مصری برای تحصیل علوم مدرن روانه پاریس کرده است. نایل گرین از یادداشت‌ها و خاطرات میرزا صالح یکی از اعضای گروه در کتابش استفاده بسیار بهره برده و از دوران دانشجویی آنها اطلاعات دقیق‌تری کسب کرده است. کتاب «عشق غریبه‌ها» درحقیقت روایتی از دوستی‌ها بین افراد ایرانی و انگلیسی است. جالب توجه است که یک نفر از گروه با خانمی انگلیسی ازدواج می‌کند، به گروه‌های رادیکال کارگری می‌پیوندد و پس از پایان تحصیلاتش با همسر انگلیسی‌اش به ایران می‌آید. در قرن نوزدهم میرزا صالح و دیگر دانشجویانی که به لندن رفته بودند با صنایع، راه‌آهن، کشتی بخار و تلسکوپ آشنا می‌شوند. اگرچه امروز برای همه‌ی ما روزنامه خواندن و نام روزنامه پدیده‌ای آشناست، اما آن زمان برای این گروه روزنامه پدیده‌ای تازه و مدرن بوده که در لندن مشاهده می‌کنند. مهمترین سوغاتی‌ای که از دنیای غرب توسط این گروه به ایران وارد می‌شود؛ دستگاه چاپ و انتشار روزنامه «کاغذ اخبار» است که نخستین روزنامه ایرانی است. در یادداشت مترجم کتاب «عشق غریبه‌ها» هم به اهمیت زبان فارسی در گذشته اشاره می‌شود. زبان فارسی که در گذشته در بسیاری از کشورها و مناطق زبان رسمی بوده است. اهمیت زبان فارسی در گذشته تا حدی بود که در لندن برای نخستین سفیر ایران که ابولحسن خان ایلچی بود، غزلیات عاشقانه فارسی می‌خواندند.
اما کتاب «عشق غریبه‌ها» برای خوانندگان انگلیسی هم جذاب است زیرا از دریچه‌ی نگاه یک خارجی می‌توانند کشورشان را در دویست سال پیش ارزیابی کنند.

درباره کتاب «عشق غریبه‌ها»
گروهی شش نفره با نام «میرزا صالح، میرزا جعفر طبیب، میرزا جعفر مهندس، میرزا رضا و محمدعلی چخماق‌ساز» نخستین دانشجویان مسلمانی هستند که از ایران وارد انگلستان می‌شوند. اقامت آنان سه سال به طول می‌انجامد.
کتاب با بررسی جوانانی که از ایران به غرب سفر کرده‌اند، یادآور می‌شود که همنشینی مسلمانان با غربیان همیشه خصمانه نبوده است. سفرنامه میرزا صالح یکی از سفرنامه‌هایی است که گرین از آن استفاده کرده و نشان می‌دهد این مردان جوان ایرانی چطور فردی و گروهی با جامعه‌ی میزبان ارتباط برقرار کرده‌اند. این دانشجویان به برخی موارد در فرهنگ و جامعه‌ انگلیس توجه می‌کنند، گاهی حسرت می‌خورند و گاهی با تعجب‌ و حیرت نگاه می‌کنند. گزارش‌هایی که این گروه به ایران می‌فرستادند و توصیف‌های آنان از فرنگ سبب شد عباس میرزا ولیعهد قاجار در روزنامه‌های انگلیسی آگهی چاپ کند و از مردم انگلیس بخواهد به جای مهاجرت به آمریکا به ایران مهاجرت کنند. این آگهی با کمک میرزا صالح در روزنامه‌ها چاپ می‌شود. جالب است بدانید: ولیعهد برای بهبود حال مهاجران انگلیسی آنها را از پرداخت مالیات برای همیشه معاف می‌کند. کتاب به خواننده نشان می‌دهد که چطور مسلمانان مخصوصا میرزا صالح پیشینه‌ی ذهنی خود را تغییر می‌دهند و در کنار جامعه‌ی غربی مسالمت‌آمیز زندگی می‌کند.
کتاب با یادداشت مترجم خواننده را با نکات جذابی از ایران آشنا می‌کند. پس از آن با مقدمه‌ای از‌ نویسنده خواننده به فضای کتاب نزدیک می‌شود و پس از آن بخش‌های جذاب کتاب خواننده را باخود همراه می‌کند. فهرست کتاب عبارت است از: ایرانی‌های دارسی، در جست‌وجوی معلم، مدرسه‌های آکسفورد، در میان دگر اندیشان، دیدار با تبشیری‌ها، دوستی‌های دیپلماتیک و عشق غریبه‌ها.
در قسمت کوتاهی از کتاب می‌خوانیم:
«در یکی از روزهای پایانی سپتامبر 1815، کشتی‌ای در بندر محلی گریت یارموت پهلو گرفت با عجیب‌ترین محموله‌ای که در آن زمان می‌شد تصور کرد؛ جمعی محصل وحشت‌زده‌ی ایرانی. این محصلان به امید پیشرفت علمی راهی سرزمینی شده بودند که به آن اینگلیستان می‌گفتند. در واقع آنها به جست‌وجوی چیزی آمده بودند که خودشان علوم جدید یا «دانش روز» می‌نامیدند؛ علومی که شهرت انگلستان در آن روزگار بابتش بیش‌تر و بیش‌تر می‌شد. چهار سال پیش از آن، دو جوان ایرانی دیگر هم با همین هدف پا به این کشور گذاشته بودند...»

درباره نویسنده کتاب «عشق غریبه‌ها»
نایل گرین استاد تاریخ اسلام و تاریخ جنوب آسیا در دانشگاه UCLA در آمریکاست. حوزه تخصصی او جامعه مسلمانان در ایران، افغانستان و شبه قاره هند است. نایل گرین تاکنون توانسته بیش از 80 مقاله علمی بنویسد. ناگفته نماند: نایل گرین به زبان فارسی مسلط است و به گفته‌ی خودش در دهۀ 1990 و 2000 میلادی حدود نه بار به ایران سفر کرده است.

درباره ترجمه فارسی کتاب «عشق غریبه‌ها»
کتاب «عشق غریبه‌ها» با عنوان فرعی «سرگذشت شش محصل ایرانی در انگلستان جین آستین» توسط «امیرمهدی حقیقت» به فارسی ترجمه شده است. کتاب از سوی نشر چشمه برای علاقه‌مندان به مطالعه چاپ و منتشر شده است.
«امیرمهدی حقیقت» مترجم کتاب حاضر متولد 1353 است. حقیقت با ترجمه کتاب «مترجم دردها» از «جومپا لاهیری» وارد دنیای ترجمه شد. او تاکنون آثار زیادی را برای بزرگسالان و کودکان از چهره‌های ناشناخته شده به فارسی ترجمه کرده است.

رتبه کتاب «عشق غریبه‌ها» در گودریدز: 3.5 از 5.