انسان زیباشناس (گیلگمش) گفت و گوهایی درباره ی هنر و زیباشناسی

کتاب «انسان زیباشناس» به‌کوشش هانس مایس
چشم‌اندازی به زیبا‌شناسی و فلسفۀ هنر معاصر از منظر ده زیباشناس و فیلسوف هنر. کتاب «انسان زیباشناس: گفت‌وگوهایی درباره‌ی هنر و زیباشناسی»، با عنوان اصلی Conversations on Art and Aesthetics، مجموعۀ ده گفت‌وگو است که هانس مایس با ده زیباشناس و فیلسوف تحلیلی دوران معاصر ترتیب داده است.
هانس مایس در کتاب «انسان زیباشناس» از فیلسوفانی که حوزۀ تخصصی‌شان زیباشناسی و فلسفۀ هنر است دربارۀ دیدگاه‌های زیباشناختی‌شان می‌پرسد و از خلال گفت‌وگو با این ده فیلسوف برجستۀ معاصر، چشم‌اندازی به روی مهمترین مباحث مربوط به زیباشناسی و فلسفۀ هنر در پنجاه سال اخیر می‌گشاید و تصویری از رویکردهای گوناگون زیباشناسان و فلاسفۀ هنر روزگار معاصر به مقولۀ زیبایی ترسیم می‌کند.
کتاب «انسان زیباشناس»، چنانکه در پیش‌گفتاری که ماری اسمیت بر این کتاب نوشته اشاره شده است، مقدمه و مروری منحصربه‌فرد بر زیباشناسی و فلسفۀ هنر معاصر است و همان‌طور که در مقدمۀ آبتین رادمنش بر ترجمۀ فارسی این کتاب توضیح داده شده، می‌تواند باب آشنایی با تعدادی از مباحث و اندیشه‌های جدید در حوزۀ زیبا‌شناسی و فلسفۀ هنر را بگشاید و نیز ما را به تأمل عمیق‌تر دربارۀ مسائل ملموس هنر که از زندگی بسیاری از ما جدایی‌ناپذیر است برانگیزد و همچنین نقشۀ راهی ترسیم کند برای کسانی که مایل‌اند آشنایی عمیق‌تری با زیباشناسی و فلسفۀ هنر پیدا کنند.
متن اصلی کتاب «انسان زیباشناس» اولین بار در سال 2017 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «انسان زیباشناس»
گفت‌وگوهای انجام و گردآوری‌ شده در کتاب «انسان زیباشناس» بر پیوند میان زیبایی و هنر با فلسفه نور می‌تابانند و توجه و اندیشه درباب زیبایی را به‌مثابۀ شکلی از فلسفه‌ورزی می‌نمایانند.
در کتاب «انسان زیباشناس» با دیدگاه‌های متنوع گروهی از صاحبنظران گوناگون حوزۀ زیباشناسی و فلسفۀ هنرِ سال‌های اخیر دربارۀ هنر و زیبایی آشنا می‌شویم.
نکتۀ مهم و جالب توجه در کتاب «انسان زیباشناس» این است که در این کتاب، زیبایی و امر زیبا در قلمروی وسیع و نه فقط در قلمرو آثاری که رسماً اثر هنری به حساب می‌آیند مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و نشان داده شده که زیباشناسی چگونه در سال‌های اخیر توجه خود را به امور مختلف مرتبط با زندگی روزمره و سرگرمی‌های مختلف انسان امروز معطوف کرده و زیبایی را در عرصه‌هایی چون هنرهای آشپزی و بازی‌های ویدئویی و نظایر این‌ها نیز کشف و مورد تحلیل و ارزیابی نظری قرار داده است.
کتاب «انسان زیباشناس» از پیش‌گفتار ماری اسمیت در معرفی این کتاب، با عنوان «حیات زیباشناسان»، مقدمۀ نویسنده و ده مصاحبه تشکیل شده که عبارتند از: «تجربه‌ی زیباشناختی و ارزش هنری: گفت‌وگویی با جرالد لوینسون»، «ارتقای امر معمولی به جایگاهی والاتر: گفت‌وگویی با آرتور سی. دانتو»، «پشت‌ورو: پرتره‌ها، هنر، علم: گفت‌وگویی با سینتیا فریلند»، «ذوق‌پسندانه، مشمئزکننده، اصیل: گفت‌وگویی با کرولین کورسمایر»، «عواطف در هنر: گفت‌وگویی با جنیفر رابینسون»، «اشتراک خانه‌ای در جهان: گفت‌وگویی با راجر اسکروتن»، «داستان‌ها و آن‌چه به ما نمی‌آموزند: گفت‌وگویی با گرگوری کوری»، «مواجهات انتقادی با گذشته: گفت‌وگویی با پل گایر»، «کار هنری، نقد هنر و فلسفه‌ی هنر: گفت‌وگویی با نوئل کرول» و «زیباشناسی و نظریه‌سازی: گفت‌وگویی با کندال والتون».
در بخشی از مقدمۀ هانس مایس بر کتاب «انسان زیباشناس» دربارۀ این کتاب و هدف از گردآوری آن می‌خوانید: «آدم‌ها مدام در حال گزینش و قضاوت زیباشناختی‌اند: وقتی تصمیم می‌گیرند سر کار چه بپوشند، وقتی ترانه‌ای را که دوست دارند در ماشین پخش می‌کنند، وقتی میزشان را مرتب می‌کنند یا چند شاخه گل می‌خرند تا جان تازه‌ای به دفتر کارشان بدهند، وقتی آفتابی را که از پنجره افتاده تحسین می‌کنند، وقتی درباره‌ی سریالی تازه غرولند می‌کنند، وقتی در مهمانی سِلفی می‌گیرند، وقتی بعدش عکس‌هایی را که زشت شده پاک می‌کنند، وقتی فیلمی انتخاب می‌کنند تا بعدازظهر ببینند یا کتابی که قبل از خواب بخوانند – و تازه همه‌ی این‌ها جدا از تصمیم‌های پُراهمیت‌تری مثل خریدن ماشین، انتخاب مقصد سفر تفریحی، خال‌کوبی، یافتن محلی برای زندگی یا انتخاب هم‌دم است. از آن‌جا که اندیشه‌های زیباشناختی کاربرد و تأثیر فراوانی در زندگی روزمره دارد، احتمالاً توقع داریم که زیباشناسی یکی از هسته‌های اصلی رشته‌ی فلسفه باشد و در هر نشریه یا برنامه‌ی فلسفی صدر محفل را بدان اختصاص دهند. اما حقیقت بسی دورتر از این است. با وجود این‌که بسیاری از غول‌های فلسفی گذشته، از جمله افلاطون، ارسطو، هیوم، کانت، هگل، شوپنهاور و نیچه، مفصل درباره‌ی هنر و زیباشناسی نوشته‌اند، به نظر می‌رسد اکثر فیلسوفان معاصر (و نشریات فلسفی) این حوزه را به‌کلی نادیده گرفته‌اند. ضمناً در میان منتقدان هنر، مجموعه‌داران هنری و هنرمندان هم نوعی بی‌میلی به زیباشناسی فلسفی وجود دارد که این هم عجیب است. متأسفانه طعنه‌ی بارنت نیومن که "زیباشناسی برای هنرمندان مثل پرنده‌شناسی است برای پرندگان" بارها درست از کار درآمده. در نتیجه فلسفه‌ی هنر و زیباشناسی عموماً سرزمینی ناشناخته باقی مانده، حتی برای خیلی از کسانی که کاروبار حرفه‌ای‌شان هنر و فلسفه است. مؤلفانی نیز که در این مجلد گرد آمده‌اند و نظریاتی که پرداخته‌اند، بیرون از قلمرو زیباشناسی ابداً آن‌قدر که باید شناخته‌شده نیستند. بنابراین نخستین هدف این کتاب پرتوافکنیِ شایسته بر سیمای این فیلسوفان – و نه‌فقط استعاراً، بلکه عیناً، با پرتره‌های فوق‌العاده‌ای که استیو پایک از آن‌ها انداخته – و فراهم ‌آوردن چشم‌اندازی کلی است از آن‌چه این حوزه‌ی فرعیِ پُررونقِ فلسفه در چنته دارد.»

دربارۀ هانس مایس، گردآورندۀ کتاب «انسان زیباشناس»
هانس مایس (Hans Maes)، متولد 1975، پژوهشگر زیباشناسی و فلسفۀ هنر، مدرس ارشد فلسفه و یکی از مدیران مرکز تحقیقات زیباشناسی دانشگاه کنت است. شهرت مایس به‌خاطر کارهایش در زمینۀ زیباشناسی و فلسفۀ هنر است.
از آثار هانس مایس می‌توان به کتاب «پیش از طلوع، پیش از غروب، پیش از نیمه‌شب: یک کاوش فلسفی» اشاره کرد که کاوشی فلسفی در فیلم‌های «پیش از طلوع»، «پیش از غروب» و «پیش از نیمه‌شب» است.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «انسان زیباشناس»
کتاب «انسان زیباشناس: گفت‌وگوهایی درباره‌ی هنر و زیباشناسی» با ترجمه و مقدمۀ آبتین رادمنش در نشر گیلگمش، ناشر کتاب‌های هنر خانواده‌ی فرهنگی چشمه، منتشر شده است.
آبتین رادمنش، متولد 1370، مترجم ایرانی است. او کتاب «چشم پاینده: جستارهایی درباره‌ی هنر» را نیز به فارسی ترجمه کرده است.