دفعه ی بعد آتش

کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش» نوشتۀ جیمز بالدوین
دو جستار دربارۀ تبعیض نژادی. کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش: نامه‌ای از منطقه‌ای در ذهنم»، با عنوان اصلی The Fire Next Time، شامل دو جستار از جیمز بالدوین است که در آن‌ها به مسائل سیاهپوستان و فرهنگ مبتنی بر تبعیض نژادی در امریکا می‌پردازد و مسئلۀ تبعیض نژادی و بحران هویتی برآمده از آن را در چشم‌اندازی تاریخی روایت می‌کند و مورد بررسی قرار می‌دهد.
جیمز بالدوین در کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش» به امریکای سفیدپوستِ دوران نوشته شدنِ جستارهای این کتاب، هشدار می‌دهد که اگر نگرش خود به سیاهان امریکا و سیاست خود در قبال آن‌ها را تغییر ندهد و فکری برای تغییر و بهبود شرایط سخت زندگی سیاهپوستان امریکا نکند، باید منتظر وقوع حوادثی خشونت‌بار باشد. او در این کتاب، روایتی تکان‌دهنده از مسائل فرهنگی و هویتی و تاریخی سیاهان امریکا و رفتار تحقیرآمیز و خشن و سرکوبگرانۀ سفیدپوست‌ها با آن‌ها ارائه می‌دهد و تصویری از نحوۀ عملکرد نژادپرستی در زندگی واقعی مردم امریکا، در زمانه‌ای که بالدوین در آن زیسته و سیاه بودن در امریکا را تجربه کرده است، به دست می‌دهد.
دو جستاری که از بالدوین در کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش» منتشر شده، اولین بار در اواخر سال 1962 در دو مجلۀ امریکایی به چاپ رسیده‌اند و آن‌گاه در سال 1963 برای اولین بار در قالب کتاب منتشر شده‌اند.
جستارهای کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش» در زمانی نوشته و منتشر شدند که جنبش حقوق مدنی سیاهپوستان امریکا نیاز به تبلیغات را احساس می‌کرد. هدف بالدوین از نوشتن این جستارها جلب توجه تودۀ مخاطبان سفیدپوست و کمک به آن‌ها در درک بهتر مبارزۀ سیاهپوستان امریکایی برای رسیدن به حقوق برابر با سفیدپوستان بود.
کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش» بعد از انتشار، با استقبال خوبی از جانب منتقدان روبه‌رو شد. بعضی این کتاب را یکی از تأثیرگذارترین کتاب‌ها دربارۀ روابط نژادی در دهۀ 60 میلادی می‌دانند.

مروری بر کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش»
نخستین جستار کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش»، با عنوان «دخمه لرزید: نامه به برادرزاده‌ام»، که جیمز بالدوین آن را در قالب نامه‌ای به برادرزادۀ چهارده‌ساله‌اش نوشته است، حمله‌ای است به این اعتقاد که سیاهپوستان از سفیدها پست‌تر هستند. بالدوین در این جستارِ کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش» از کرامت سیاهپوستان دربرابر سفیدها و نگرش‌ تبعیض‌آمیز آن‌ها دفاع می‌کند و نقش محوری نژاد در تاریخ امریکا را مورد بحث قرار می‌دهد.
جستار دوم کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش»، که اولین بار در سال 1962، با عنوان «نامه‌ای از منطقه‌ای در ذهنم»، در نشریۀ «نیویورکر» منتشر شده، آمیزه‌ای از اتوبیوگرافی و تجربیات شخصی و مباحث نظری و اعتقادی مرتبط با موضوع نژاد است. بالدوین در این جستارِ کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش» به روایت دوران بلوغ خود در محلۀ هارلمِ نیویورک می‌پردازد و تصویری تلخ و صریح از ستم و تحقیر و خشونتی به دست می‌دهد که او و دیگر سیاهپوستان امریکایی تجربه کرده‌اند؛ ستم و تحقیر و خشونتی که سفیدپوستان امریکایی بر سیاهان اعمال می‌کردند. بالدوین همچنین در جستار دوم کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش» از رابطۀ بین نژاد و مذهب و به‌ویژه تجربیات دوران جوانی‌اش از کلیسای مسیحی و نیز از جنبش مسلمان سیاهپوست (ملت اسلام) سخن می‌گوید.
در بخشی از جستار دوم کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش» می‌خوانید: «تحقیر صرفاً محدود به روزهای کاری یا کارگرها نبود؛ سیزده‌ساله بودم و از خیابان پنجم به سمت کتابخانه‌‌ی خیابان چهل‌ودوم می‌رفتم که پاسبان وسط خیابان، وقتی از کنارش گذشتم، زیرلب غرید: "شما نیگرها چرا سرجاتان بالاشهر بند نمی‌شوید؟" وقتی ده‌ساله بودم و قطعاً بیش‌تر از آن هم به نظر نمی‌رسیدم، دو مأمور پلیس با تفتیش بدنی‌ام و با گمانه‌زنی‌های مسخره (و خوفناک) در مورد اجدادم و بنیه‌ی احتمالی جنسی‌ام و با به‌پشت دراز کردنم در یکی از زمین‌های خالی هارلم خوش گذراندند. درست پیش از جنگ جهانی دوم و سپس در حین جنگ، بسیاری از دوستانم به خدمت سربازی پناه بردند و همگی هم آن‌جا عوض شدند، به‌ندرت در جهاتی بهتر. خیلی‌ها تباه شدند و خیلی‌ها مُردند. دیگران به ایالت‌ها و شهرهای دیگر گریختند – یعنی در واقع به گتوهای دیگر. برخی سراغ شراب یا ویسکی یا سرنگ رفتند، که هنوز هم دچارش‌اند، بعضی‌ها هم مثل من به کلیسا گریختند.
زیرا مزدِ معصیت همه‌جا مشهود بود، در هر راهروِ آغشته به شراب و ادرار، در هر دنگ‌دنگ آژیر آمبولانس، در هر جای زخم بر چهره‌ی پااندازها و روسپی‌های‌شان، در هر نوزادِ نگون‌بختی که پایش به دل این خطر باز می‌شد، در هر چاقوکشی و هفت‌تیرکشی‌ای در اَونیو و در هر بولتن خبری پُر از مصیبت و بلا: یک عموزاده، مادر شش فرزند، ناگهان به جنون رسید، کودکان این‌جا و آن‌جا آواره شدند؛ عمه‌ای شکست‌ناپذیر پاداش سال‌ها کارِ پُرمشقتش را با مرگی پُرعذاب در کنج اتاقکی مخوف گرفت؛ پسر باهوش فلان کس مغز خود را متلاشی کرد و به ابدیت پیوست؛ دیگری سارق از آب درآمد و روانه‌ی زندان شد.»

دربارۀ جیمز بالدوین، نویسندۀ کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش»
جیمز آرتور بالدوین (James Arthur Baldwin)، متولد 1924 و درگذشته به سال 1987، داستان‌نویس، جستار‌نویس، نمایشنامه‌نویس، فعال اجتماعی و سخنور امریکایی است. بالدوین در آثار داستانی‌اش فشارهای پیچیدۀ اجتماعی و روانی و پرسش‌ها و معضلات شخصی بنیادینی را به ساحت تخیل احضار می‌کند. مردانگی، جنسیت، نژاد و طبقات اجتماعی مضامین اصلی آثار بالدوین هستند. شخصیت‌های اصلی آثار او عمدتاً آفریقایی – امریکایی هستند.
نخستین رمان جیمز بالدوین، با عنوان «با کوه در میان بگذار»، در فهرست صد رمان برتر انگلیسی‌زبانِ منتشرشده از سال 1923 تا 2005 مجلۀ «تایم» قرار دارد.
آثار بالدوین دستمایۀ اقتباس‌های سینمایی هم قرار گرفته و اقتباس سینماییِ بری جنکینز از رمان «اگر بیل استریت زبان داشت» او برندۀ جایزۀ اسکار سال 2018 شده است.
بالدوین همچنین سخنوری مشهور و جنجالی، به‌ویژه در جریان جنبش حقوق مدنی سیاهپوستان امریکا، بود.
از دیگر آثار جیمز بالدوین می‌توان به رمان‌های «اتاق جیووانی» و «کشوری دیگر» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش»
کتاب «دفعه‌ی بعد، آتش: نامه‌ای از منطقه‌ای در ذهنم» با ترجمه و مقدمۀ امید مهرگان در نشر چشمه منتشر شده است.
امید مهرگان، متولد 1358 در تهران، مترجم، مؤلف و روزنامه‌نگار ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «رمان تاریخی» و «مطالعاتی دربارۀ فاوست» و از آثار تألیفی‌اش می‌توان به کتاب‌ «ایده‌های منثور» اشاره کرد.