تئوری های توطئه

کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند» نوشتۀ جوزف ای. اوسینسکی
تئوری توطئه اصطلاحی آشناست؛ تئوری‌ای که پشت رویدادها، مخصوصاً رویدادهای سیاسی، دست‌های پنهان قدرتهایی توطئه‌گر را می‌بیند. کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند»، با عنوان اصلی Conspiracy Theories: A Primer، چنانکه از عنوانش پیداست، به این تئوری و وجوه گوناگون آن می‌پردازد.
جوزف ای. اوسینسکی در کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند» تئوری توطئه را در عرصه‌ها و حوزه‌های گوناگون مورد مطالعه و بررسی و تحلیل قرار می‌دهد تا نشان دهد تئوری توطئه دقیقاً چیست و می‌تواند چه تأثیراتی بر زندگی و رفتار و تصمیم‌گیری‌های مردم و سیاست‌گذاری‌های دولت‌ها داشته باشد و چگونه می‌توان آن را ارزیابی کرد و چه عواملی در پروبال‌ گرفتن تئوری‌های توطئه و رواج‌شان دخیل هستند و ایفای نقش می‌کنند.
متن اصلی کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند» اولین بار در سال 2020 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند»
جوزف ای. اوسینسکی در کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند»، پس از یک پیشگفتار، در شش فصل به موضوع تئوری‌های توطئه و وجوه و نمودهای گوناگون و مثال‌هایی از این این تئوری‌ها و عوامل روان‌شناختی و جامعه‌شناختی پیدایش چنین تئوری‌هایی می‌پردازد و همچنین از تأثیرات تئوری سخن می‌گوید.
اوسینسکی در کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند» ضمن تعریف آنچه تئوری توطئه نامیده می‌شود و برشمردن ویژگی‌های تئوری توطئه و آوردن نمونه‌ها و مثال‌هایی گوناگون از این تئوری‌ها در عرصه‌های مختلف، از این موضوع سخن می‌گوید که راز محبوبیت و اقبال یافتن تئوری‌های توطئه چیست. او همچنین در این کتاب نشان می‌دهد که چرا مطالعه درباب تئوری‌های توطئه اهمیت دارد.
در کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند»، علاوه بر وجوه منفی و آسیب‌های تئوری‌های توطئه از وجوه و پیامدهای مثبتی هم که تئوری‌های توطئه می‌توانند داشته باشند سخن رفته است.
فصل‌های شش‌گانۀ کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می کنند» عبارتند از: «چرا تئوری‌های توطئه را مطالعه کنیم؟»، «تئوری توطئه چیست؟»، «محبوبیت توطئه‌بافی و باورهای غیرعادی»، «روان‌شناسی و جامعه‌شناسی تئوری‌های توطئه»، «سیاست تئوری‌های توطئه» و «ترامپ، اینترنت، توطئه و تئوری توطئه».
از جمله موضوعاتی که جوزف ای. اوسینسکی در کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند» به آن‌ها پرداخته است می‌توان به این‌ها اشاره کرد: استانداردهای ارزیابی تئوری‌های توطئه، تنوع تئوری‌های توطئه، باورهای توطئه‌محور، تفکر توطئه‌باف، غلط‌پراکنی، دروغ‌پراکنی، اخبار جعلی، شبه‌علم، نهان‌جاندارشناسی، محبوبیت تئوری‌های توطئۀ کِنِدی، محبوبیت تئوری‌های توطئۀ موجودات فضایی، تئوری‌های توطئۀ مهاجرت، محبوبیت تئوری‌های توطئۀ اقتصادی، محبوبیت تئوری‌های توطئه دربارۀ دولت، قدرت و تئوری‌های توطئه، تئوری‌بافی توطئۀ حزبی، حزب‌گرایی و باورهای توطئه‌محور، تئوری‌های توطئۀ ترامپ – روسیه و رابطۀ میان اینترنت و تئوری‌های توطئه.
در بخشی از کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند» می‌خوانید: «تئوری‌بافان توطئه اغلب ادعا می‌کنند که باورهایشان موجه است، چون شواهد تأییدکننده‌ای را در دست دارند؛ اما این شواهد ممکن است برای هیچ‌کس به‌جز باورمندانِ واقعی، قانع‌کننده نباشند یا ممکن است متخصصانی که در آن زمینۀ خاص کار می‌کنند، آن‌ها را قانع‌کننده تشخیص ندهند. دیوید آیک دهه‌ها وقت خود را صرف تحقیق در مورد تئوری توطئه‌ای کرده است که مدعی است یک نسل باستانی از خزنده‌های انسان‌نما بر سیارۀ زمین حکمرانی می‌کند. آیک تعداد زیادی کتاب قطور در این زمینه منتشر کرده که هرکدام مدعی ارائۀ برخی شواهد و مدارک ملموس است. درحالی‌که پیروان آیک متقاعد شده‌اند، اکثر قریب‌به‌اتفاق مردم، شواهد او را ناامیدکننده دیده‌اند. برای توضیح این مطلب، باید بگویم هر فرد برای خودش معیارهایی را در نظر می‌گیرد که شواهد را بر اساس آن‌ها قضاوت می‌کند؛ چنین معیارهایی در تئوری‌های مختلف توطئه، کاملاً انعطاف‌پذیر هستند.
مردم برای اینکه باور کنند فردی از طیف و گروه خودشان کار اشتباهی انجام داده است، به شواهد بیشتری نیاز دارند، تا اینکه باور کنند فردی از طیف و گروه مخالف کار اشتباهی انجام داده است. مردم همچنین تمایل بیشتری دارند که باور کنند شخص دیگری آن‌ها را فریب داده است، تا اینکه باور کنند خودشان شخص دیگری را فریب داده‌اند.»

دربارۀ جوزف ای. اوسینسکی، نویسندۀ کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند»
جوزف ای. اوسینسکی (Joseph E. Uscinski)، متولد 1975، دانشمند علوم سیاسی اهل امریکا است. تخصص اوسینسکی مطالعه دربارۀ تئوری‌های توطئه است. مهمترین اثر او کتاب «نظریه‌های توطئۀ امریکایی» است که اوسینسکی آن را با همکاری جوزف ام. والد نوشته است.
اوسینسکی دانشیار دپارتمان علوم سیاسی دانشگاه میامی و عضو کمیتۀ تحقیقات شکاکانه است.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند»
کتاب «تئوری‌های توطئه و مردمی که آن‌ها را باور می‌کنند» با ترجمه و مقدمۀ کیوان شعبانی مقدم در انتشارات طرح نو منتشر شده است.
کیوان شعبانی مقدم، متولد 1359، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «عقلانیّت: چیست؟ چرا کمیاب به نظر می‌رسد؟ چرا اهمیّت دارد؟»، «قحطی، فراوانی و اخلاق»، «دانته» و «المپیک» اشاره کرد.