صد افسانه

کتاب «صد افسانه» به ‌ترجمه و تألیف جلال خالقی مطلق و تصویرگری مهدی کریم‌زاده
منتخبی از افسانه‌های قدیمی یونانی – لاتینی، همراه با تصاویری مرتبط با این افسانه‌ها. کتاب «صد افسانه: برگزیده‌ای از افسانه‌های کهنِ یونانی – لاتینی» مجموعه‌ای خواندنی از حکایت‌ها و افسانه‌های جذاب بخشی از جهان به زبان شیرین فارسی است.
جلال خالقی مطلق، که او را بیش از هرچیز با شاهنامه‌پژوهی‌ها و تصحیحی که از شاهنامۀ فردوسی ارائه داده است می‌شناسیم، در کتاب «صد افسانه» به گردآوری منتخبی از حکایت‌ها و افسانه‌های قدیمی یونانی – لاتینی و ترجمۀ آن‌ها به نثر و نظم فارسی پرداخته و آن افسانه‌ها را به‌نحوی در زبان فارسی بازآفرینی کرده است.
کتاب «صد افسانه» هم کتابی لذت‌بخش برای علاقه‌مندان به قصه‌ها و افسانه‌ها و حکایت‌های کهن است و هم ما را با بخشی از فرهنگ جهان و سنت قصه‌پردازی در قسمتی از دنیا آشنا می‌کند و همچنین نقاط مشترک بعضی از این افسانه‌ها با افسانه‌های ایرانی را آشکار می‌کند.
کتاب «صد افسانه» برای قصه‌نویس‌ها هم کتابی خواندنی است و می‌تواند باب‌هایی را در قصه‌نویسی بگشاید و ایده‌هایی برای نوشتن در اختیار نویسندگان معاصر قرار دهد.
کتاب «صد افسانه» با تصاویری از مهدی کریم‌زاده همراه است.

مروری بر کتاب «صد افسانه»
افسانه‌ها و حکایت‌های کهن، فشرده‌ای از فرهنگ و اندیشه و تخیل و ذوق ادبی و هنری سازندگانشان را در خود دارند و افسانه‌ها و حکایت‌های گردآمده در کتاب «صد افسانه» هم از این قاعده مستثنی نیستند.
جلال خالقی مطلق در کتاب «صد افسانه» طعم شیرین فرهنگ و ذوق و خیالپردازی و حکمت یونان و رُمِ باستان را به ما مخاطبان فارسی‌زبان می‌چشانَد و شیرینی حکایت‌ها و افسانه‌های یونانی – لاتینی را، با بازآفرینی‌شان به نظم فارسی، دوچندان می‌کند.
در کتاب «صد افسانه» حکایت‌ها و افسانه‌های کهن یونانی – لاتینی هم به نثر و هم به نظم، ترجمه شده‌اند و توضیحاتی نیز دربارۀ آن‌ها آمده است.
منبع جلال خالقی مطلق در گردآوری و ترجمۀ حکایت‌های گردآمده در کتاب «صد افسانه»، چنانکه او خود در مقدمۀ این کتاب توضیح می‌دهد، کتابی آلمانی، شامل ترجمۀ آلمانی افسانه‌های یونانی – لاتینی، بوده است.
گفتنی‌ست که بعضی افسانه‌ها و حکایت‌های کتاب «صد افسانه» را ایرج‌میرزا و ملک‌الشعراء بهار و حبیب یغمایی در سال‌های دور به نظم فارسی برگردانده بوده‌اند که در آن موارد، مؤلف و مترجم کتاب «صد افسانه» همان برگردان‌های منظوم را در کتاب آورده و به ترجمۀ منظومِ دوبارۀ آن‌ها نپرداخته است. بعضی افسانه‌های کتاب «صد افسانه» هم نمونه‌هایی در ادبیات کهن ایران دارند.
خالقی مطلق، علاوه بر مقدمه‌ای که خود بر کتاب «صد افسانه» نوشته است، بخش‌هایی از مقدمۀ منبع آلمانی این کتاب را نیز به فارسی ترجمه کرده و در کتاب آورده است.
از جمله افسانه‌ها و حکایت‌هایی که در کتاب «صد افسانه» می‌خوانید می‌توان به «سایۀ الاغ»، «نی‌نواز و ماهی»، «روباه و انگور»، «دهقان و پسران او»، «غازی که تُخمِ طلا می‌کرد»، «مردِ خسیس»، «خطابِ پیرزن به کوزه‌اش»، «ازوپ و مردِ گستاخ»، «درختستان و نیزار»، «زیباترین کودک»، «کوهِ آبستن»، «خرگوش گریزان»، «شیر و موش»، «خر در پوستِ شیر» و «سنگ‌پُشت و خرگوش» اشاره کرد.
آن‌چه می‌خوانید برگردانِ منظومِ خالقی مطلق از حکایت «نی‌نواز و ماهی» است که همراه با روایت منثور این حکایت و توضیحی دربارۀ آن، در کتاب «صد افسانه» آمده است:
«این حکایت شنیدم از کوروش
شاهِ با فرّ و رای و دانش و هُش:

نی‌زنی رفت در کرانۀ رود
زد بسی دلپذیر ساز و سرود

تا مگر ماهیان به رقص آیند
سوی ساحل روند و آسایند

گرچه بس بود دلنواز سرود
لیکن از ماهیان دلی نرُبود

گشت رنجان زِ کارِ ماهی مرد
نی ببُرد و به جاش دام آوَرد

چون بگسترد دام را در آب
ماهی آمد به دام با تب و تاب

گه زمانی نشست و گه برجَست
بود دایم به کارِ جَست و نِشست

مرد خندید و گفت: "ای سرکش
بینمت چون سِپند بَر آتش

چون زدم ساز، گاهِ رقصت بود
رقص بی‌ساز این زمان به چه سود!"»
کتاب «صد افسانه: برگزیده‌ای از افسانه‌های کهنِ یونانی – لاتینی» در انتشارات سخن منتشر شده است.

دربارۀ جلال خالقی مطلق و مهدی کریم‌زاده
دکتر جلال خالقی مطلق، متولد 1316 در تهران، شاهنامه‌پژوه، ادیب، زبان‌شناس، استاد دانشگاه، ایران‌شناس و مقاله‌نویس ایرانی مقیم آلمان است.
خالقی مطلق دارای دکترای شرق‌شناسی، مردم‌شناسی و ژرمانیستیک (مطالعات آلمانی) از دانشگاه کلن آلمان است.
او از کودکی و دوره دبستان به شعر و ادبیات علاقه‌مند بود و انشاهایش چنان مورد تحسین معلمش بود که معلم، او را به کلاس‌های دیگر هم می‌برد تا دانش‌آموزان دیگر کلاس‌ها هم انشاهای او را بشنوند.
در دورۀ دبیرستان عضو انجمن ادبی مدرسۀ مروی بود و چندبار هم به رادیو دعوت شد و در روزنامۀ «پیک مروی»، روزنامۀ مدرسه‌اش، هم می‌نوشت.
خالقی مطلق بیش از هرچیز به‌خاطر تصحیح علمی، انتقادی و تحقیقی‌اش از «شاهنامه» فردوسی معروف است. علاقۀ او به «شاهنامه» به وقتی برمی‌گردد که پسردایی کشتی‌گیرش، موقع تمرین یا قبل از نرمش، «شاهنامه» می‌خوانده است. این علاقه به «شاهنامه»، که از شاهنامه‌خوانی‌های پسرداییِ جلال خالقی مطلق، مخصوصاً خواندن داستان رستم و اشکبوسِ «شاهنامه» با صدای بلند، در او پدید آمد بعدها شکل تخصصی به خود گرفت و دست‌آخر خالقی مطلق چنان درگیر «شاهنامه» شد که حدود پنجاه سال از عمر خود را بر سر تحقیق در کتاب «شاهنامه» و تصحیح انتقادی آن گذاشت و سعی کرد نسخه‌ای معتبر و تا جای ممکن نزدیک به نسخۀ اصلی فردوسی، از کتاب «شاهنامه» ارائه دهد.
خالقی مطلق در رشتۀ مردم‌شناسی روی قوم مایا و سرخپوستان تحقیق کرده بود و حین تحصیل در رشتۀ ژرمانیستیک، حماسه‌ها و اسطوره‌های آلمان و ملل دیگر را به‌طور تخصصی شناخت و با چنین پشتوانه‌ای به کار تخصصی روی اثر حماسی – اساطیری بزرگ ایران، یعنی کتاب «شاهنامه»، پرداخت. موضوع رسالۀ دکترایش هم زنان شاهنامه بود.
خالقی مطلق سال‌ها استاد دانشگاه هامبورگ بوده است. او همچنین عضو هیئت امنای بنیاد فردوسی است.
خالقی مطلق در تألیف دانشنامۀ ایرانیکا نیز با احسان یارشاطر همکاری داشته است.
از آثار جلال خالقی مطلق می‌توان به کتاب‌های «زنان شاهنامه»، «شاهنامه و فرهنگ ایران»، «واج‌شناسی شاهنامه: پژوهشی در خوانش واژگان شاهنامه» و «سخن‌های دیرینه: سی گفتار درباره فردوسی و شاهنامه» اشاره کرد.
خالقی مطلق در سرودن شعر و فیلمنامه‌نویسی نیز دستی دارد و از او یک مجموعه رباعی با عنوان «آهوی کوهی در دشت» و یک فیلمنامه با عنوان «زال و رودابه» منتشر شده است.

مهدی کریم‌زاده، متولد 1366 در تهران، کاریکاتوریست و تصویرساز ایرانی است. او هنرآموختۀ هنرستان هنرهای تجسمی سوره است و همکاری با نشریات مختلف ایرانی، به‌عنوان کاریکاتوریست یا تصویرساز، و نیز شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی کاریکاتور را در کارنامۀ کاری خود دارد.