نرودا

کتاب «نرودا» اثر پابلو نرودا
ترجمۀ بیژن الهی از اشعاری از پابلو نرودا. کتاب «نرودا: چند شعر عاشقانه، یک سرود نومیدی با چند پراکنده» مجموعه‌ای از اشعار عاشقانه و تعدادی شعر دیگر از پابلو نروداست که بیژن الهی آن‌ها را به فارسی برگردانده است.
کتاب «نرودا»، چنانکه داریوش کیارس در یادداشتی بر این کتاب توضیح داده است، ضمیمه‌ای است بر دورۀ ده‌جلدی آثار بیژن الهی که نشر بیدگل منتشر کرده است، چراکه الهی خود در زمان حیاتش به‌صورت مکتوب متذکر شده بوده که ترجمۀ او از اشعار نرودا، اگر روزی قرار بشود که در کنار دیگر آثارش یک‌جا منتشر شود، باید به‌صورت ضمیمه یا افزوده‌ای بر آن آثار به چاپ برسد.

مروری بر کتاب «نرودا»
اشعاری از پابلو نرودا که ترجمۀ آن‌ها در کتاب «نرودا» آمده‌، عمدتاً شامل اشعار عاشقانۀ این شاعر بزرگ شیلیایی هستند.
در کتاب «نرودا» بیشتر با اشعاری مواجهیم که از عشق و فراق می‌گویند و حالات عشق و حس‌های عاشقانه را به زبانی شاعرانه و با تعبیراتی بدیع بیان می‌کنند. نرودا در اشعار عاشقانه‌اش از شیرینی و شادی و تب‌وتاب و بی‌تابیِ عشق می‌گوید و نیز از اندوه و اضطرابِ هجران و فراق. او در این اشعار، عشق را به تصاویر و جلوه‌هایی رنگارنگ از طبیعت پیوند می‌زند و از مناظر طبیعی و عناصر گوناگون موجود در طبیعت، استعاره‌ها و تعبیراتی غریب و بدیع و در عین حال ملموس، برای وصف معشوق و بیان عشق و عشق‌ورزی می‌سازد.
کتاب «نرودا»، به‌جز عاشقانه‌هایی از پابلو نرودا، شامل شعری با عنوان «سرود نومیدی» و چند شعر پراکنده از اوست.
شعرهای عاشقانه‌ای که ترجمۀ فارسی‌شان را در بخش اول کتاب «نرودا» می‌خوانید عبارتند از: «نور تو را»، «آه وفور کاجها»، «صبح پر از توفانهاست»، «تا به من گوش دهی»، «تو را به یاد دارم»، «خمشده روی عصرها»، «زنبور سفید»، «مست کاجها»، «این شفق را هم»، «کم و بیش بیرون آسمان»، «برای دل من»، «رفته‌ام من»، «بازی می‌کنی همه‌روزه»، «خوش دارم آرام باشی»، «در آسمان شفقگاهی»، «سایه‌های اندیشناک»، «این‌جا تو را دوست دارم»، «دختر چابک گندمگون» و «می‌توانم امشب».
آن‌چه می‌خوانید شعر «آه وفور کاجها» از شعرهای عاشقانۀ کتاب «نرودا» است:
«آه وفور کاجها، زمزمه‌ی موجها که می‌شکند،
بازی‌ی آهسته‌ی نورها، ناقوس دوردست،
شفق که در چشمهای تو می‌افتد، ای عروسک،
صدف زمینی، که زمین دران می‌خواند!
در تو رودها می‌خوانند
و جان من در آن همه پا به گریز می‌نهد
به آرزوی تو،
و تو آن را گسیل می‌داری
به جا که می‌خواهی.
راه مرا با کمان امید خود نشانه بگیر،
و من، در هذیان، فوج تیرهام را رها خواهم کرد.

همه‌سو، میانِ مه‌گون تو را می‌بینم،
و سکوت تو ساعات غمزده‌ی مرا فرو می‌گیرد،
و در تو با بازوان سنگی‌ی شفافت
بوسه‌هایم لنگر میفکند، آرزوی نمورم آشیان می‌گیرد.
آه صدای رازناک تو
که عشق می‌نوازد و تاریک می‌کند
در غروب میران و طنین‌انداز!
این‌چنین به ساعات عمیق دیده‌ام،
روی کشتزارها،
سنبله‌ها دلنگ دلنگ می‌زنند
در دهان باد.»

دربارۀ پابلو نرودا
پابلو نرودا (Pablo Neruda)، متولد 1904 و درگذشته به سال 1973، شاعر، دیپلمات و سیاستمدار شیلیایی و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات سال 1971 بود.
نرودا شاعری بود که در سبک‌های مختلف شعر سرود. در کارنامۀ شعری او هم شعرهای سوررئالیستی وجود دارد، هم حماسه‌های تاریخی و اشعار عاشقانه و مانیفست‌های سیاسی. از نرودا به‌عنوان شاعر ملی شیلی یاد می‌شود. او یکی از بزرگترین شاعران قرن بیستم است؛ شاعری که گابریل گارسیا مارکز از او به‌عنوان «بزرگترین شاعر قرن بیستم در همۀ زبان‌ها» یاد کرده است.
نرودا در طول زندگی‌اش پُست‌های دیپلماتیک زیادی در کشورهای مختلف داشت. او مدتی هم سناتور حزب کمونیست شیلی بود. نرودا همچنین در دورۀ ریاست جمهوری سالوادور آلنده، مشاور نزدیک او بود.
از جمله آثار پابلو نرودا می‌توان به کتاب‌های «یادبودهای جزیرۀ سیاه»، «پایان جهان»، «ترانه‌های عناصر»، «بلندی‌های ماچو پیچو»، «اعتراف به زندگی: زندگی‌نامه‌ی شخصی» و «سنگ‌های آسمانی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «نرودا»
کتاب «نرودا: چند شعر عاشقانه، یک سرود نومیدی با چند پراکنده» با ترجمۀ بیژن الهی، همراه با یادداشتی کوتاه از داریوش کیارس دربارۀ این ترجمه، در نشر بیدگل منتشر شده است. اساس این ترجمه، متن انگلیسی شعرهای نرودا بوده اما مترجم، ترجمۀ انگلیسی را با متن اصلی شعرها، به زبان اسپانیایی، نیز مقایسه کرده و در ترجمۀ فارسی به متن اصلی هم نظر داشته است.
بیژن الهی، متولد 1324 در تهران و درگذشته به سال 1389، شاعر و مترجم ایرانی بود. او از شاعران جریان شعری موسوم به «شعر دیگر» بود.
از الهی دو مجموعه شعر، به نام‌های «دیدن» و «جوانی‌ها»، و چند جلد کتاب ترجمه، اغلب شامل ترجمۀ شعر، به چاپ رسیده است. از جمله ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «صبحِ روان»، «اشراقها: اوراقِ مصوّرِ آرتور رَمبو» و «نیتِ خیر» اشاره کرد.