عملیات در تهران

کتاب «عملیات در تهران» نوشتۀ بیل یِن
گزارشی جذاب و خواندنی از یک توطئۀ تروریستی ناکام در دوران جنگ جهانی دوم و در ایران. کتاب «عملیات در تهران: نقشۀ ترور استالین، روزولت و چرچیل در عملیات پرش بلند»، با عنوان اصلی Operation Long Jump: Stalin, Roosevelt, Churchill, and the Greatest Assassination Plot in History، شرح ماجرای نقشۀ یک عملیات تروریستیِ ناموفق در زمان جنگ جهانی دوم است که سالها در تاریخ مدفون مانده بود و کسی از آن سخنی نمی‌گفت و آن‌چه هم درباره‌اش گفته می‌شد بیشتر رنگ شایعه داشت.
بیل یِن در کتاب «عملیات در تهران» از رازهای توطئۀ آلمان نازی برای ترور سه رهبر متفقین، یعنی چرچیل و روزولت و استالین، در جریان کنفرانس تهران و زمانی که آن‌ها برای مذاکره با یکدیگر به ایرانِ تحت اشغال آمده بودند سخن می‌گوید و از اینکه اگر این توطئه به ثمر می‌نشست سرنوشت جنگ چگونه رقم می‌خورد و تاریخ جهان به چه سمت‌وسویی می‌رفت.
کتاب «عملیات در تهران» گزارش و پژوهشی مستند است که با گوشه‌چشمی به ترفندهای قصه‌نویسی نوشته شده است.
کتاب «عملیات در تهران» بر گوشه‌ای از تاریخ جنگ جهانی دوم نور می‌تاباند که کمتر به آن پرداخته شده است.
متن اصلی کتاب «عملیات در تهران» اولین بار در سال 2015 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «عملیات در تهران»
در سال 1943 (1322 خورشیدی) وینستون چرچیل، فرانکلین روزولت و ژوزف استالین در تهران برای مذاکراتی محرمانه گرد هم آمدند و دربارۀ سرنوشت جنگ جهانی دوم به بحث و گفت‌وگو نشستند. همزمان با این مذاکرات، که در تاریخ به «کنفرانس تهران» شهرت یافته است، مأموران مخفی آلمان نازی به تکاپو افتاده بودند که سه رهبر متفقین را در تهران ترور کنند. کتاب «عملیات در تهران» به ماجرای نقشۀ این ترور و حواشی آن و چگونگی برملا شدن و شکست آن می‌پردازد.
بیل یِن کتاب «عملیات در تهران» را با پیش‌درآمدی جذاب و قصه‌وار آغاز می‌کند و در این پیش‌درآمد تخیل می‌کند که نقشۀ ترور چرچیل و روزولت و استالین با موفقیت انجام شده و این هرسه در کنفرانس تهران کشته شده‌اند. بیل یِن آن‌گاه ما را در مقدمۀ کتاب با این پرسش مواجه می‌کند که اگر چنین نقشه‌ای به نتیجه می‌رسید چه بر سرِ جهان می‌آمد و دنیا پس از آن چه چهره‌ای پیدا می‌کرد؟
بعد از پیش‌درآمدی که ذکر آن رفت، در فصل نخست کتاب «عملیات در تهران» تصویری از ایرانِ عصر رضاشاه، یعنی دوره‌ای که با اشغال این کشور توسط متفقین به پایان رسید، ارائه شده است و در فصل‌های بعدی به موضوعاتی چون پیوند ایران و آلمان و نفوذ آلمان در ایرانِ اوایل عصر پهلوی پرداخته شده و همچنین به ماجرای اصلی کتاب، یعنی توطئۀ ترور رهبران متفقین در ایران از جانب آلمان نازی که آلمان‌ها نام «عملیات پرش بلند» را روی آن گذاشته بودند.
کتاب «عملیات در تهران»، ضمن کندوکاو در ابعاد گوناگون «عملیات پرش بلند» و چندوچون نقشۀ این عملیات و چگونگی شکست خوردن آن، به این موضوع نیز می‌پردازد که چرا چنین عملیاتی تا سال‌ها مسکوت ماند و کسی از آن سخنی نمی‌گفت و همچون یک راز در سینۀ کسانی که از آن خبر داشتند مخفی مانده بود.
کتاب «عملیات در تهران» نه‌فقط روایتگر بخشی از تاریخ جنگ جهانی دوم، بلکه تصویرگر بخشی از تاریخ ایران در دورۀ این جنگ و دوران اشغال ایران توسط متفقین هم هست.
کتاب «عملیات در تهران» از بخشی در معرفی شخصیت‌هایی که در این کتاب از آن‌ها سخن رفته، بخشی در معرفی سازمان‌های درگیر در «عملیات پرش بلند»، پیش‌درآمدی با عنوان «چه می‌توانست رخ دهد»، مقدمه‌ای با عنوان «لقمۀ چربی می‌شد اگر...»، بیست‌ودو فصل و یک مؤخره تشکیل شده است.
بیست‌ودو فصلِ کتاب «عملیات در تهران» عبارتند از: «ایران، جایی رسوخ‌ناپذیر در دوردست‌ها»، «پیوند ایران و آلمان»، «جاسوس علیه جاسوس»، «تهران، آشیانۀ دسیسه‌ها»، «جزیره‌ای آزاد در ایران اشغالی»، «اهدافی رده‌بالا»، «چطور، کِی، کجا»، «آدمکشان»، «پشت زیباترین پرده‌ها»، «دوشیزه‌ای درمانده»، «سیسرون، شاه‌کلید میلیون‌دلاری»، «خطر در هر گوشه»، «نظامی‌های میان میدان»، «شنبه، 27 نوامبر»، «یکشنبه، 28 نوامبر»، «دوشنبه، 29 نوامبر»، «سه‌شنبه، 30 نوامبر»، «چهارشنبه، 1 دسامبر»، «پنجشنبه، 2 دسامبر»، «چه می‌توانست رخ دهد»، «مردمان عادی» و «موج تاریخ».

دربارۀ بیل یِن، نویسندۀ کتاب «عملیات در تهران»
بیل یِن (Bill Yenne) داستان‌نویس و همچنین نویسندۀ تعداد زیادی آثار غیرداستانی با موضوعات تاریخی و زندگی‌نامه‌ای است. از آثار او می‌توان به کتاب‌های «اسکندر مقدونی: درس‌هایی از ژنرال شکست‌ناپذیر تاریخ»، «ارتش امپراتوری ژاپن: سالهای شکست‌ناپذیر 1941 – 1942»، «یک جنگ خوب لعنتی» و «گاو نشسته» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «عملیات در تهران»
کتاب «عملیات در تهران: نقشۀ ترور استالین، روزولت و چرچیل در عملیات پرش بلند» با ترجمۀ بابک طهماسبی در نشر خوب منتشر شده است.
بابک طهماسبی، متولد 1361، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «قاتل آجری»، «سلاخ‌خانۀ کوچک شهر» و «دیوار» اشاره کرد.
از کتاب «عملیات در تهران» ترجمۀ فارسی دیگری هم، با عنوان «عملیات پرش بلند: استالین، روزولت و چرچیل و بزرگ‌ترین نقشۀ ترور در تاریخ»، موجود است که مترجم آن اکبر بتوئی و ناشرش انتشارات مهراندیش است.