گفتار در بندگی خودخواسته در باب دوستی و دو جستار دیگر

کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر» اثر اتیین دو لا بئسی و میشل دو منتنی
جُستاری از اتیین دو لا بئسی درباب خاستگاه استبداد و شیوۀ براندازی حکومتهای استبدادی و جستارهایی از میشل دو منتنی. کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر» شامل ترجمۀ فارسی جستارهایی‌ست از دو متفکر و نویسندۀ برجستۀ قرن شانزدهم که باهم دوستی داشته‌اند.
در جستارهای کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر» سخن از استبداد، دوستی و دیگر مفاهیم و موضوعات مهم و بنیادینی است که مربوط به ساحت زندگی اجتماعی آدمی هستند.
در کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر» با بحث‌هایی مواجهیم که گرچه چهار قرن پیش مطرح شده‌اند اما همچنان برای ما انسانهای امروز تازگی دارند و ما را به تأمل درباب مسائلی فرامی‌خوانند که امروزه نیز همچنان جزوی از زندگی اجتماعی انسان هستند.

مروری بر کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر»
نخستین جستار کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر»، با عنوان «گفتار در بندگی خودخواسته»، جستاری از اتیین دو لا بئسی دربارۀ استبداد و چگونگی شکل‌گیری آن و شیوۀ براندازی حکومتهای استبدادی است.
در جستار «گفتار در بندگی خودخواسته»، که مفصل‌ترین جستار کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر» است، استبداد نه امری که ناخواسته به مردم تحمیل می‌شود بلکه برآمده از خواست خود مردم توصیف شده است. نویسنده در این جستار بر این عقیده است که مردم تا خود نخواهند و تن به بردگی ندهند هیچ قدرتی نمی‌تواند به آن‌ها زور بگوید و از همین رو سرنگونی حکومتهای استبدادی به‌دست خود مردم رقم می‌خورَد و مردم اگر اراده کنند می‌توانند خود را، از طریق همکاری و همراهی نکردن با حکومتهای استبدادی و حاکمان مستبد، از یوغ دیکتاتوری برهانند و اگر چنین اتفاقی نمی‌افتد مقصر خود مردمند که نمی‌خواهند از بردگی تن زنند و کاری کنند که استبداد سرنگون شود.
جستارهای دیگر کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر» از میشل دو منتنی هستند. این جستارها عبارتند از: «از راه‌های گوناگون به هدفی یکسان می‌رسیم»، «در باب دوستی» و «در باب سن».
آن‌چه می‌خوانید بخشی از جستار «گفتار در بندگی خودخواسته» از کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر» است: «همچون شرارۀ کوچکی که بزرگ می‌شود و زبانه می‌کشد و هرچه بیشتر هیمه می‌یابد با ولعی افزون‌تر آن را می‌بلعد، اما بدون آنکه بر آن آبی بریزیم تا خاموش شود، تنها اگر دیگر در آن هیزمی نیندازیم، چون چیزی برای خوردن نمی‌یابد خود را می‌خورد و می‌سوزد و بی‌زور و بی‌نور می‌شود، جباران نیز هرچه بیشتر به تاراج می‌برند، بیشتر به طمع می‌افتند، هرچه بیشتر ویرانی بار می‌آورند، بیشتر می‌تازند، هرچه بیشتر خدمتشان می‌کنیم، به همان اندازه بر قدرتشان می‌افزاییم، پس می‌شتابند تا همه‌چیز را نیست‌ونابود کنند، اما اگر دیگر در برابر ایشان سر فرود نیاوریم، اگر دیگر فرمانشان را نبریم، بدون آنکه به نبردشان بخوانیم، یا تیغ بر ایشان بکشیم، جباران نیز برهنه و نزار می‌مانند و از نفس می‌افتند، درست بسان شاخه‌ای که چون به ریشه‌اش آب و غذا نمی‌رسد خود نیز می‌خشکد و می‌میرد.»

دربارۀ اتیین دو لا بئسی و میشل دو منتنی
اتیین دو لا بئسی (Étienne de La Boétie)، متولد 1530 و درگذشته به سال 1563، نظریه‌پرداز سیاسی، شاعر، مؤلف و مترجم فرانسوی بود. از او، به‌جز جستار معروف «گفتار در بندگی خودخواسته»، چند غزل و ترجمه‌هایی از آثار کلاسیک نیز به‌جا مانده است.
از اتیین دو لا بئسی، به‌خاطر جستار «گفتار در بندگی خودخواسته»، به‌عنوان یکی از اولین مدافعان نافرمانی مدنی و مقاومت بدون خشونت یاد می‌شود.

میشل دو منتنی (Michel de Montaigne)، متولد 1533 و درگذشته به سال 1592، فیلسوف و جستارنویس فرانسوی بود.
از منتنی به‌عنوان یکی از فیلسوفان برجستۀ عصر رنسانس و نیز بنیانگذار «جُستار» یاد می‌شود. او نخستین کسی بود که نام «جُستار» را بر نوشته‌هایش گذاشت و این نوع از نوشتار را به‌مثابۀ یک نوع ادبی جا انداخت.
مجموعه جستارهای منتنی از آثار مکتوب مهم و تأثیرگذار کلاسیک به‌شمار می‌آیند.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر»
کتاب «گفتار در بندگی خودخواسته، در باب دوستی و دو جستار دیگر» با ترجمه و مقدمۀ لاله قدکپور در نشر کرگدن منتشر شده است. این کتاب پیش‌تر نیز با همین ترجمه اما در قالب دو کتاب جداگانه، یکی با عنوان «گفتار در بندگی خودخواسته» و دیگری با عنوان «در باب دوستی و دو جستار دیگر»، در نشر گمان منتشر شده بود.
لاله قدکپور، متولد 1350، استاد دانشگاه و مترجم ایرانی است. او تحصیلکردۀ مهندسی برق در دانشگاه صنعتی شریف و دارای لیسانس فلسفه و منطق از دانشگاه پاریس و دکترای فلسفه و علوم شناختی از مدرسۀ عالی پلی‌تکنیک پاریس است.
قدکپور تدریس در دانشگاه پاریس و نیز تدریس در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه را در کارنامۀ کاری خود دارد.