کتاب «شازده حمام» نوشتۀ دکتر محمدحسین پاپلی یزدی
خاطراتی شیرین و تلخ از روزگارانِ رفته. دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، جغرافی‌دان و پژوهشگر ایرانی، در کتاب «شازده حمام» به نقل داستان زندگی خود پرداخته است.
کتاب «شازده حمام» اما فقط شرح خاطرات خصوصی یک فرد نیست. آنچه جذابیت این کتاب را دوچندان می‌کند یکی نَقل شیرینِ راوی است و دیگر اینکه در کتاب «شازده حمام»، از خلال خاطرات دکتر پاپلی یزدی، تصویری ملموس از حال‌وهوا و اوضاع اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و تاریخی و سیاسی روزگارانی که در این کتاب از آن سخن رفته است به دست می‌آوریم.
کتاب «شازده حمام» هم برای نسل جدید، که خود در ایرانِ سال‌های ابتدایی مدرن‌سازی این کشور زندگی نکرده و گذار از سنت به مدرنیسم در ایران را ندیده‌اند، حاوی نکاتی خواندنی‌ست و هم برای کسانی که خود هم‌نسل راوی این خاطرات‌اند و تجربه‌های مشترک و مشابهی با او داشته‌اند تداعی ایام گذشته است و فرصتی برای مواجهه با سبک زندگی گذشته‌شان.
کتاب «شازده حمام» از کتاب‌های پرفروشِ خاطرات در سال‌های اخیر و از کتاب‌های تقدیرشده در دهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد بوده است.
مروری بر کتاب «شازده حمام»
کتاب «شازده حمام»، جدا از نقل شیرین و جاهای داستان‌وار راوی از وقایع زندگی خود، بخشی از جذابیتش را وام‌دارِ صراحت راوی در نقل بعضی خاطرات شخصی و نگاه نقادانه و در عین حال طنزآمیز او به اوضاع و احوال زمانه‌ای‌ست که از آن می‌نویسد.
از دیگر جذابیت‌های کتاب «شازده حمام» جزئی‌نگری در ترسیم فضاها و موقعیت‌های جغرافیایی و بعضی صحنه‌پردازی‌هاست.
خاطرات پاپلی یزدی در کتاب «شازده حمام» از نقل ماجرایی که در حوالی سال 1332 اتفاق افتاده و دوران کودکی راوی آغاز می‌شود و پیش می‌آید تا دوران نوجوانی و جوانی و بزرگسالی و روزگارانی که او سپری کرده است.
پاپلی یزدی در کتاب «شازده حمام» شهرها و مناطق مختلف ایران را درمی‌نوردد، به میان عشایر می‌رود، به‌مناسبت‌های مختلف به تاریخ گذشته گریز می‌زند، از مکان‌ها و موقعیت‌های جغرافیایی‌شان می‌نویسد، از بعضی پاتوق‌های شهرهای مختلف و خوراک‌ها و آداب و رسوم و فرهنگ رایج در این پاتوق‌ها می‌گوید و از خلال این خاطرات و پرداختن به جزئیاتی این‌چنین، ایرانِ در حالِ گذار از سنت به مدرنیسم را به تصویر می‌کشد.
او همچنین در کتاب «شازده حمام» از بخشی از فضای دانشگاهی ایران در دهۀ 40 خورشیدی سخن می‌گوید و نیز به ترسیم اوضاع اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و سیاسی ایران در سال‌های پیش از انقلاب و مقایسه‌هایی میان گذشته و حال می‌پردازد و جابجا نگرش‌های انتقادی خود را هم بی‌تعارف بیان می‌کند.
در کتاب «شازده حمام» پاپلی یزدی را هم داستان‌گویی شیرین‌سخن و گرم‌دهان و شوخ‌طبع می‌یابیم و هم یک تاریخ‌دان و پژوهشگر و منتقد اجتماعی و فرهنگی. او در جاهایی از کتاب «شازده حمام» گوشه‌هایی از تاریخ و فرهنگ ایران معاصر را در متن چشم‌انداز تاریخی و فرهنگی وسیع‌تری به تصویر می‌کشد و در صحبت از بعضی رسوم و مسائل فرهنگی و اجتماعی، پیشینۀ تاریخی آن‌ها را هم بیان می‌کند.
شهرنشینی و مَدَنیت در ایران معاصر یکی از موضوعاتی‌ست که در کتاب «شازده حمام» مورد توجه قرار گرفته است.
کتاب «شازده حمام»، بعد از مقدمۀ کوتاه نویسنده، این‌گونه و با این خاطره از کودکی او آغاز می‌شود: «اولین خاطره روشنی که به یاد می‌آورم در حدود سال 1332 اتفاق افتاد. فاطمه 9 – 8 ساله دخترک مهاجر از دهات رفسنجان بود که پدر و مادرش مرده بودند و خاله‌اش که کارگر کارخانۀ اقبال یزد بود او را بزرگ می‌کرد. آن‌ها در اتاق محقر و کوچک اجاره‌ای در خانه‌ای از نوع خانۀ ننه قمر زندگی می‌کردند و روزگار را با فقر به‌سر می‌بردند.
فاطمه کبوتر همسایه را کشته بود. فاطمه که معمولاً گرسنه بود کلۀ یکی از کبوتران دست‌آموز همسایه را کنده بود، پرهایش را هم کنده بود اما بدون آن که شکمش را خالی کند، همین طور درسته آن را در دیگ گذاشته و پخته بود. به‌طوری که وقتی خاله‌اش از کارخانه آمده بود تمام محتوای دیگ را در چاه ریخته بود و فاطمه گریه‌کنان گفته بود بعد از مدت‌ها می‌خواسته گوشت بخورد و به‌اصطلاح شکمی از عزا درآورد. خاله‌اش هم او را کتک زده بود که چرا کبوتر مردم را گرفتی، حالا که گرفتی چرا کشتی، حالا که می‌خواستی بکشی چرا کله‌اش را کندی که حرام شود و حالا که پختی چرا با شکم پر پختی که نشود خورد.»
کتاب چهار جلدی «شازده حمام»، در سه کتاب، با همکاری انتشارات پاپلی و انتشارات گوتنبرگ منتشر شده است.
درباره محمدحسین پاپلی یزدی، نویسنده کتاب «شازده حمام»
دکتر محمدحسین پاپلی یزدی، متولد 1327 در یزد، جغرافی‌دان، پژوهشگر، استاد دانشگاه و مؤلف و مترجم ایرانی است.
پاپلی یزدی دارای لیسانس جغرافیا از دانشگاه مشهد و فوق لیسانس و دکترا از دانشگاه سوربن فرانسه است. او از اواخر سال 50 خورشیدی و پیش از آنکه در سال 1355 برای رفتن ادامۀ تحصیل به فرانسه برود، در استخدام دانشگاه مشهد بود.
عضویت در کمیسیون جغرافیای فرهنگی انجمن جغرافی‌دانان جهان، عضویت در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، تدریس در دانشگاه سوربن به‌عنوان استاد مدعو، تدریس در دانشگاه‌های فردوسی مشهد و تربیت مدرس تهران، معاونت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، عضویت در کمیتۀ برنامه‌ریزی جغرافیا در ستاد انقلاب فرهنگی، عضویت در هیأت تحریریۀ مجلۀ رشد جغرافیا، ریاست پژوهشکده امیرکبیر و ریاست انجمن ژئوپلیتیک تهران از جمله سوابق علمی و اجرایی دکتر پاپلی یزدی است.
پاپلی یزدی همچنین بنیانگذار فصلنامۀ «تحقیقات جغرافیایی» است و از سال 1365 تا 1395 مدیرمسئول و صاحب امتیاز این فصلنامه بوده است. او اولین ایرانی‌ای است که جایزه انجمن جغرافیای فرانسه را گرفته است.
از آثار تألیفی دکتر محمدحسین پاپلی یزدی می‌توان به کتاب‌های «فرهنگ آبادیها و مکانهای مذهبی کشور»، «کوچ‌نشینی در شمال خراسان»، «مذهب عشق» و «پینه‌دوز و شاه عباس» و از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب «کوچ‌نشینان و شبانان» اشاره کرد.
دکتر پاپلی یزدی در تألیف کتاب «اطلس ایران»، که در فرانسه منتشر شده، نیز مشارکت داشته است.
پاپلی یزدی از مدافعان تشکیل اتحادیۀ کشورهای اسلامی است و پیشنهاد داده است که بین کشورهای مسلمان راه‌آهن سراسری کشیده شود.
رتبۀ هر یک از مجلدات دوره سه جلدی کتاب «شازده حمام» در گودریدز:
جلد اول و دوم: 4.33 از 5.
جلد سوم: 4.37 از 5.
جلد چهارم: 4.26 از 5.
ادامه keyboard_arrow_down
