نظریه روانکاوانه فیلم و قاعده بازی

کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی» نوشتۀ تاد مک‌گوان
کتابی در آشنایی با نظریۀ روانکاوانۀ فیلم به‌همراه نمونه‌ای از کاربرد این نظریه در نقد فیلم «قاعدۀ بازی» ژان رنوار. کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی»، با عنوان اصلی Psychoanalytic Film Theory and The Rules of the Game، کتابی است مناسب علاقمندان سینما و مطالعات سینمایی و نقد فیلم و کسانی که می‌خواهند به‌طور تخصصی به کار در این زمینه بپردازند.
در کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی» با تاریخچۀ یکی از رویکردهای نظری مهم حوزۀ نقد و تفسیر فیلم و مبانی و خاستگاه‌های آن و چگونگی کاربرد عملی‌اش در نقد فیلم آشنا می‌شویم و یاد می‌گیریم که چطور هنگام تماشای یک فیلم، آن را از منظر نظریۀ روانکاوانۀ فیلم ببینیم و تحلیل کنیم.
در این کتاب، یکی از فیلم‌های کلاسیک و مهم تاریخ سینما، یعنی فیلم «قاعدۀ بازی» ژان رنوار، براساس نظریۀ روانکاوانۀ فیلم مورد تحلیل قرار گرفته است.
کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی» به زبانی ساده نوشته شده و از همین رو مخاطبان غیرمتخصص علاقمند به سینما و نقد فیلم هم می‌توانند به‌راحتی با آن ارتباط برقرار کنند.
متن اصلی کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی» اولین بار در سال 2015 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی»
تاد مک‌گوان در کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی» به توضیح ماهیت نظریۀ روانکاوی، ربط آن با ناخودآگاه، کاربرد این نظریه در سینما و نیز شرح خاستگاه‌ نظریۀ روانکاوی فیلم و چگونگی پدید آمدن و تکوین و تحول آن و ارتباطش با نظریۀ فروید و ژاک لکان می‌پردازد و از دیدگاه‌های نظریه‌پردازان جدیدتری که در این حوزه کار کرده‌اند، مانند اسلاوی ژیژک، سخن می‌گوید.
کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی» هم دریچه‌ای است برای آشنایی با تاریخ نظریۀ روانکاوانه و مبانی و خاستگاه‌های این نظریه و هم نمونه‌ای از نقد عملیِ یک فیلم مهم تاریخ سینما، با رویکرد روانکاوانه.
در این کتاب، ضمن طرح مباحث نظری و تاریخی دربارۀ نظریۀ روانکاوانۀ فیلم، به نقد و تحلیل فیلم «قاعدۀ بازی» ژان رنوار براساس این نظریه پرداخته شده، که این باعث می‌شود مخاطب به‌شیوه‌ای ملموس‌تر با مباحث نظری مطرح شده در کتاب، ارتباط برقرار کند و همچنین به دیدن یا دوباره دیدن یکی از فیلم‌های مهم تاریخ سینما ترغیب شود.
در بخشی از کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی» می‌خوانید: «سینما تماشاگران را جذب می‌کند، زیرا میل آنها را برمی‌افروزد، و روانکاوی یک فلسفۀ میل است. نظریۀ روانکاوی فهمی از اساسی‌ترین پرسش پیش روی مطالعۀ فیلم به دست می‌دهد: چرا کسی به تماشای فیلم می‌نشیند و از آن کیف می‌برد؟ به منظور پرداختن به این پرسش، من مفاهیمی کلیدی از روانکاوی را توضیح خواهم داد که به پاسخی ممکن منتهی گردند.
این مفاهیم عبارت‌اند از میل، فانتزی، کیف، طلب، امر واقع، نظم نمادین، امر خیالی و ابژۀ از دست رفته. بحث [از این مفاهیم] بر فروید و لکان متمرکز خواهد بود و از دیگر متفکران نظریۀ روانکاوی صرف‌نظر خواهد شد، چرا که فروید و لکان بیشترین تأثیر را بر نظریۀ فیلم داشته‌اند، و از آن جهت که مفاهیم ویژۀ آنها در مقایسه با دیگر متفکران این حوزه به نحو متقاعدکننده‌تری از موقعیت سینمایی حکایت می‌کنند. مقصود روانکاوی این است که سوژه را به نقطه‌ای بکشاند که او بتواند در میل ناخودآگاه ظاهراً بیگانه‌اش خود را بازشناسد؛ و از خلال این بازشناسی، سوژۀ آزادی‌ای برای عمل به دست می‌آورد، آزادی‌ای که ناخودآگاه را نادیده نمی‌گیرد، بلکه آن را در آغوش می‌کشد. سینما، زمانی که به میانجی نظریۀ روانکاوی فهمیده شود، می‌تواند بدل به جزءِ سازندۀ اساسی همین فرایند آزادی باشد، اما برای نزدیک شدن به آن باید نقطۀ عزیمت را ناخودآگاه قرار داد.»

دربارۀ تاد مک‌گوان، نویسندۀ کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی»
تاد مک‌گوان (Todd McGowan)، متولد 1967، پژوهشگر و منتقد و استاد مطالعات فیلم در دانشگاه ورمونت است. از دیگر آثار او می‌توان به «سینمای دیوید لینچ: تحلیلی بر پایۀ اندیشه‌های فروید، لاکان و هگل» و «نگاه واقعی: نظریۀ فیلم پس از لاکان» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی»
کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی» با ترجمۀ علی قاسمی در نشر نو منتشر شده است. علی قاسمی، متولد 1342، مترجم ایرانی است. او کتاب «آن اصلِ کاری: حقایقی ساده اما حیرت‌انگیز که پشت نتایج فوق‌العاده پنهان‌اند» را نیز به فارسی ترجمه کرده است.
از کتاب «نظریۀ روانکاوانۀ فیلم و قاعدۀ بازی» ترجمۀ فارسی دیگری هم موجود است که مترجم آن دکتر مجتبی دلیر و ناشرش انتشارات ارجمند است.