ایران به روایت متن و تصویر گزارشی از واپسین سال های قاجار

کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» نوشتۀ فریدریش روزن
ایران اواخر عصر قاجار از منظر یک شرق‌شناس و دیپلمات آلمانی. کتاب «ایران به روایت متن و تصویر: گزارشی از واپسین سال‌های قاجار»، با عنوان اصلی Persien in Wort und Bild، گزارشی است که فریدریش روزن، دیپلمات و شرق‌شناس آلمانی، از اوضاع فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و اقتصادی ایران و موقعیت جغرافیایی این کشور در اواخر دوران سلطنت قاجار ارائه داده است.
فریدریش روزن، که مدتی هم وزیر خارجۀ آلمان بود، از ایران شناخت خوب و نسبتاً جامعی داشت. او به زبان فارسی مسلط بود و ادبیات کلاسیک ایران را هم می‌شناخت. روزن در کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» سیمایی از یکی از دوره‌های حساس و مهم تاریخ معاصر ایران ترسیم می‌کند.
کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» که با عکس‌هایی از ایران اواخر دورۀ قاجار همراه است، سند و منبعی ارزشمند برای مطالعه دربارۀ بخشی از تاریخ ایران عصر قاجار است. گفتنی است که بعضی عکس‌های آمده در این کتاب برای اولین بار است که منتشر می‌شود.
کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» هم پژوهشگران تاریخ و فرهنگ معاصر ایران را به کار می‌آید و هم کتابی جذاب و خواندنی برای مخاطبان غیرمتخصص اما علاقمند به مطالعۀ تاریخ معاصر ایران و دانستن ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی و مردم‌شناختی ایران اواخر دورۀ قاجار و مطالعۀ باورها و سبک زندگی مردم در آن دوره است.
متن اصلی کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» اولین بار در سال 1925 منتشر شده است.


مروری بر کتاب «ایران به روایت متن و تصویر»
همان‌طور که سعید فیروزآبادی در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» توضیح داده است، متن اصلی این کتاب جزوی از مجموعه‌ای با عنوان «جهان به‌روایت متن و تصویر» است که ناشر آن انتشارات فرانتس اشنایدر در برلین بوده است. قبل از انتشار کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» در سال 1925 میلادی، شش جلد از این مجموعه منتشر شده بود و آن شش مجلد به کشورهای اتریش، فنلاند، سوئد، فرانسه، ایتالیا و مجارستان اختصاص داشت.
در کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» با روایتی چندوجهی از ایران اواخر عصر قاجار مواجهیم که هم اطلاعاتی تاریخی را دربارۀ ایران آن دوره دربرمی‌گیرد و هم اطلاعاتی دربارۀ موضوعاتی چون فرهنگ و خلق‌وخوی ایرانیان، سبک زندگی ایرانیان عصر قاجار، جغرافیای ایران، شعردوستی ایرانیان و... به مخاطبان خود می‌دهد.
فریدریش روزن در کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» یافته‌های ماحصل پژوهش‌های آرشیوی خود در تاریخ و فرهنگ ایران را با خاطرات و مشاهدات مستقیمش از ایران اواخر عصر قاجار و شناختی که او خود، براثر نشست‌وبرخاست با ایرانیان، از آن‌ها پیدا کرده است می‌آمیزد و حکایت‌هایی شیرین و خواندنی و همراه با ظرافت و نکته‌سنجی از آنچه خود در ایران دیده و شنیده است نقل می‌کند.
کتاب «ایران به روایت متن و تصویر» از پیش‌گفتار و نُه فصل تشکیل شده است. فصل‌های نُه‌گانۀ این کتاب عبارتند از: «موقعیت، سرزمین و آب‌وهوا»، «گیاهان و حیوانات»، «جمعیت و نژاد ایرانیان»، «دین»، «علم، هنر، ادبیات، موسیقی و آموزش»، «فرهنگ، لباس و رسم و رسوم»، «اقتصاد، کشاورزی، معادن، صنعت، کشتی‌رانی، حمل‌ونقل و بازرگانی»، «تاریخ» و «سیاست، قانون اساسی، نظام اداری، نمایندگی مجلس، ارتش و روابط خارجی».

دربارۀ فریدریش روزن، نویسندۀ کتاب «ایران به روایت متن و تصویر»
فریدریش روزن (Friedrich Rosen)، متولد 1856 و درگذشته به سال 1935، شرق‌شناس، دیپلمات و سیاستمدار آلمانی است. او از می تا اکتبر 1921 وزیر امور خارجۀ آلمان بود.
روزن برای مدتی طولانی در شرق و مخصوصاً ایران زندگی کرد و به‌خوبی بر زبان‌های شرقی، از جمله زبان فارسی، مسلط بود. او یکی از اولین خودآموزهای فارسی به آلمانی را، با عنوان «شما فارسی حرف می‌زنید؟»، نوشته است و همچنین نویسندۀ کتابی با عنوان «دستور زبان محاوره‌ای فارسی» است. از دیگر آثار فریدریش روزن، تصحیح رباعیات خیام و ترجمۀ این رباعیات به زبان آلمانی است.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «ایران به روایت متن و تصویر»
کتاب «ایران به روایت متن و تصویر: گزارشی از واپسین سال‌های قاجار» با ترجمه و مقدمۀ سعید فیروزآبادی و مقدمه‌ای از علی دهباشی در نشر هنر معاصر منتشر شده است.
دکتر سعید فیروزآبادی، متولد 1344 در تهران، استاد دانشگاه، محقق، مؤلف و مترجم ایرانی است. فیروزآبادی دارای دکترای زبان آلمانی و استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی است. فعالیت‌های علمی و پژوهشی او عمدتاً در حوزه‌های ادبیات، فلسفه، ادبیات تطبیقی، مطالعات ایرانشناسی و آموزش زبان آلمانی است.
فیروزآبادی فعالیتهایی چون تدریس در دانشکدۀ مطالعات جهان و دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران، همکاری در نگارش و سرپرستی فرهنگ خاورشناسان در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دبیری مجموعۀ بزرگان اندیشه و هنر در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه را در کارنامۀ کاری خود دارد.
از آثار تألیفی سعید فیروزآبادی می‌توان به کتاب‌های «بازتاب ادبیات آلمانی در ایران: کتابشناسی آثار ادبی ترجمه شده آلمانی به فارسی از آغاز تا امروز» و «پانزده گفتار در باب ترجمه» و از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «رنج‌های ورتر جوان»، «فراسوی نیک و بد»، «دجّال»، «زایش تراژدی»، «سفر به کوهستان رویاها: خاطرات و گزارشی از ایران سال‌های 1312 – 1320»، «سرزمین جدید: ایران در آغاز پهلوی» و «اعتراف من» اشاره کرد.