یادداشت های کوچه و خیابان

کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» نوشتۀ آنی اِرنو
پَرسه‌نوشت‌های فرانسوی. کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان: روایت‌هایی از زندگی»، با عنوان اصلی Journal du dehors، مجموعه‌ای است از یادداشت‌هایی که آنی اِرنو، نویسندۀ فرانسوی برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات سال 2022، آن‌ها را از سال 1985 تا 1992 نوشته و در این یادداشت‌ها به ثبت لحظه‌ها، حرف‌ها، رفتارها، دیوارنوشته‌ها و همۀ چیزهایی پرداخته که حین پَرسه‌زنی‌هایش در کوچه و خیابان به آنی شکار کرده است.
کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» ماحصل زندگی آنی اِرنو در یکی از شهرهای کوچکی است که در دهۀ 60 میلادی، به‌دلیل افزایش جمعیت شهرهای فرانسه، در حومۀ شهرهای بزرگ این کشور ساخته شدند و در کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» از آن‌ها با عنوان «شهر جدید» نام برده می‌شود.
اِرنو در کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» تصویری از شهرهای جدید و زندگی و دغدغه‌ها و تشویش‌ها و خشم‌ها و شادی‌ها و امیدها و نومیدی‌ها و رنج‌ها و ملال و خستگی‌های مردم این شهرها به دست می‌دهد و ضمن ثبت آنچه از این مردم در حوزۀ عمومی می‌بیند تصویری از خودش را نیز در چهره‌های آن‌ها و در چهرۀ شهر جدید بازمی‌یابد و همچنین تصویری از دغدغه‌ها و احساسات عام انسانی را، از خلال ثبت لحظه‌هایی از زندگی و رفتارها و گفته‌ها و آنچه در محیط پیرامونش می‌بیند، ترسیم می‌کند.
متن اصلی کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» اولین بار در سال 1993 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان»
کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان»، چنانکه اِرنو خود در پیش‌گفتار این کتاب توضیح می‌دهد، «گزارش یا تحقیقی جامعه‌شناختی دربارۀ جامعۀ شهری نیست، بلکه تلاشی است برای دستیابی به واقعیت یک دوره (عصر مدرنیته‌ای که شهری تازه‌ساز، تصویری ژرف از آن به ما می‌دهد بی‌آنکه باعث شود به تعریفی دقیق از آن دست یابیم) از طریق ثبت لحظات گذرای زندگی روزمرۀ جمعی.»
شاید با وام‌گیری از آنچه اِرنو در همین پیش‌گفتار می‌گوید، کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» را بتوان «نوعی نویسندگی به‌مثابه عکاسی از امر واقع» دانست. ارنو در کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» انگار که با کلمات، عکس‌هایی از زندگی روزمرۀ مردم و حرف‌ها و رفتارها و نگاه‌ها و واکنش‌های مختلف آن‌ها و هرچه را حین پرسه‌زنی و خرید و انجام کارهای روزانۀ خودش در بیرون از خانه و در عرصۀ عمومی می‌بیند و می‌شنود، ثبت می‌کند و از خلال ثبت همۀ این‌ها، به‌قول خودش، از طریق انعکاس تصویرش بر جهان خارج، خود را کشف می‌کند. بنابراین کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» را می‌توان کتابی دانست که اِرنو در آن، از طریق بیان دیگران و آنچه در محیط پیرامون خود می‌بیند، خودش را نیز بیان می‌کند.
کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» همچنین تصویری از زندگی و رنج‌ها و دغدغه‌ها و شادی‌ها و امیدها و دلخوشی‌های مردم عادی است و شکار لحظه‌هایی گذرا از زندگی این مردم؛ لحظه‌هایی که در عین تعلق‌شان به جهان واقعی و دنیای عینی، گویی رمز و رازی را در خود پنهان دارند.
در بخشی از کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان» می‌خوانید: «در قطار دختری کوچک مادرش را وادار کرده کتابی را برایش بخواند که هر صفحه‌اش این‌طور آغاز می‌شود: "موقعِ چیه؟ موقعِ..." (ناهار خوردن، مدرسه رفتن، غذا دادن به گربه و...). مادر یک‌بار آن را با صدای بلند می‌خواند. دختر کوچولو می‌خواهد یک‌بار هم خودش بخواند. اما این‌طور به نظر می‌رسد که هنوز خواندن بلد نیست، فقط آنچه را مادرش برایش خوانده (بی‌شک بارها و بارها) به خاطر سپرده است، چون دربارۀ کارهایی که باید در ساعت خاصی انجام داد اشتباه می‌کند. دختر با وجد و شعف و با صدایی که هر لحظه بلندتر می‌شود تکرار می‌کند: "ساعت چهاره. موقع بیرون بردن بچه است. ساعت پنجه. وقت عوض کردن آب ماهیه" و الی آخر. سرسختانه از تکرار این دور بی‌پایانِ ساعت‌ها و فعالیت‌ها که محکوم به پیوند با یکدیگرند لذت می‌برد، طوری که نفس‌اش دارد بند می‌آید. بعد خسته می‌شود و همان‌جور که دائم در صندلی‌اش وول می‌خورد و کتاب را با حالتی عصبانی ورق می‌زند می‌گوید: "موقعِ چیه؟ موقعِ..." از آن دست تکرارهای خاص بچه‌ها که آدم سرسام می‌گیرد و به جیغ، گریه یا سیلی ختم می‌شود. اینجا دختر رو به مادرش می‌کند و یکدفعه می‌گوید: "می‌خوام گازت بگیرم!"»

دربارۀ آنی اِرنو، نویسندۀ کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان»
آنی اِرنو (Annie Ernaux)، متولد 1940، نویسنده و استاد ادبیات اهل فرانسه و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات سال 2022 است. اِرنو تحصیلکردۀ ادبیات مدرن است. آثار او اغلب اتوبیوگرافیک و در پیوندی نزدیک با جامعه‌شناسی هستند. او در آثارش بسیار از زندگی شخصی و تجربه‌های خودش وام می‌گیرد.
اِرنو اولین نویسندۀ زن فرانسوی است که جایزۀ نوبل ادبیات را گرفته است. وقتی او این جایزه را گرفت امانوئل مکرون، رییس‌جمهور فرانسه، در تبریک به او ارنو را «صدای آزادی زنان و فراموش‌شدگان» خواند.
از آثار آنی ارنو می‌توان به کتاب‌های «چراغ‌ها را ببین، عشق من»، «یک زن» و «شرم» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان»
کتاب «یادداشت‌های کوچه و خیابان: روایت‌هایی از زندگی» با ترجمه و مقدمۀ شهرزاد قانونی در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است. شهرزاد قانونی، متولد 1367، مترجم ایرانی است. او کتاب «چراغ‌ها را ببین، عشق من» را نیز به فارسی ترجمه کرده است.