ادبیات و انقلاب

کتاب «ادبیات و انقلاب» اثر یورگن روله
اثری که به بررسی تاریخ نویسنده و کمونیسم و سرنوشت نویسندگان و شاعران چپ‌گرا در سال‌های پس از انقلاب اکتبر 1917 پرداخته است. یورگن روله در کتاب «ادبیات و انقلاب» در سه بخش به سرگذشت نویسندگان و شاعران قرن بیستمی توجه کرده که هریک به شکلی با کمونیسم مرتبط بودند.
کتاب «ادبیات و انقلاب» به سرگذشت نویسندگان روسیه، نویسندگان آلمانی و نویسندگان سایر کشورهای جهان توجه کرده که به کمونیسم گرایش داشتند یا دست‌کم تحت تاثیر کمونیسم بودند.
یورگن روله در کتاب «ادبیات و انقلاب» به آثار ادبی مشهوری که اغلب به فارسی هم ترجمه‌ شده‌اند ارجاع می‌دهد و حکایت‌هایی بسیار خواندنی درباره بخشی از مهم‌ترین نویسندگان و شاعران سده بیستم به دست می‌دهد.
کتاب «ادبیات و انقلاب» برای علاقه‌مندان به ادبیات، تاریخ و به خصوص تاریخ قرن بیستم و جامعه‌شناسی ادبیات بسیار کاربردی و مفید است و البته همه کتاب‌خوانان می‌توانند مخاطب این کتاب باشند چرا که زبانی روان و شیوا دارد و سرگذشت برخی از مهم‌ترین چهر‌ه‌های ادبیات قرن بیستم را بررسی کرده است.

مروری بر کتاب «ادبیات و انقلاب»
کتاب «ادبیات و انقلاب» را می‌توان اثری سه بخشی دانست: نویسندگان روس، نویسندگان آلمانی، دیگر نویسندگان از آسیا تا امریکا. روله در این بررسی مفصل‌اش نشان داده که در طول قرن بیستم به جز چند نویسنده شاخص کمتر نویسنده‌ای می‌توان یافت که با کمونیسم ارتباط نداشته باشد. به نوعی میتوان گفت کمونیسم همواره به ادبیات اهمیت داده و نویسندگان نیز کمونیسم را جدی گرفته و به آن توجه کرده‌اند. مارکس اگرچه فرصت نکرد که اثری مستقل درباره ادبیات بنویسد اما همیشه آرزو داشت که نظراتش را درباره نویسنده محبوبش بالزاک در قالب کتابی مستقل منتشر کند. او در برخی از مهم‌ترین آثارش که مربوط به اقتصاد سیاسی است ارجاعات بسیاری به بالزاک، گوته و شکسپیر می‌دهد و این‌ها نشان می‌دهد که او به ادبیات بسیار توجه داشته است. این موضوع پس از مارکس در سنت چپ تداوم می‌یابد تا اینکه پس از انقلاب اکتبر 1917 روسیه تعداد زیادی از نویسندگان و شاعران در سراسر جهان به کمونیسم توجه می‌کنند.
در ابتدای کتاب «ادبیات و انقلاب» مقدمه‌ای از جورج استاینر با ترجمه عزت‌الله فولادوند آمده است. در پایان هر بخش کتاب نیز سالشمار رویدادها و تصاویری از نویسندگان و شاعران مورد بحث آمده است.
بخش اول کتاب «ادبیات و انقلاب» به ادبیات روسیه بعد از انقلاب اکتبر 1917 مربوط است. در این بخش به سرگذشت نویسندگان و شاعرانی نظیر بلوک، یسنین، مایاکوفسکی، ماکسیم گورکی، آیساک بابل، میخائیل شولوخوف، آنتون ماکارنکو، الکساندر فادیف، اوسیپ ماندلشتام و آنا آخماتووا پرداخته شده است. یکی از خواندنی‌ترین قسمت‌های این بخش کتاب به گورکی و رمان نیمه‌تمام او با عنوان «زندگی کلیم سامگین» مربوط است. «زندگی کلیم سامگین» عنوان رمان چهارجلدی گورکی است که به چهل سال از زندگی جامعه روسیه از 1880 تا 1918 مربوط است. گورکی در این رمان مواجهه‌ای خاص با تاریخ دارد چرا که نشان می‌دهد که هم تاریخ است که آدم‌ها را می‌سازد و هم آدم‌ها هستند که تاریخ را شکل می‌دهند. شخصیت اصلی این رمان، کلیم سامگین، نه یک انقلابی تمام‌عیار است و نه یک ضدانقلاب. در تمام رمان بلند گورکی دوپارگی شخصیت کلیم سامگین دیده می‌شود. به اعتقاد یورگن روله در کتاب «ادبیات و انقلاب»، گورکی در این رمان به قشری خاص از اجتماع روسیه نظر ندارد، بلکه روایتی از کل مردم روسیه در دورانی خاص به دست می‌دهد.
بخش دوم کتاب «ادبیات و انقلاب» به ادبیات چپ‌گرای آلمان مربوط است. روله می‌گوید این ادبیات شورشگری است که در میان تلاطم‌های جنگ و انقلاب متولد شد و از همان آغاز در مقایسه با ادبیات شوروی از این مزیت برخوردار بود که فارغ از خط مشی حزبی و کنترل دولتی رشد کند و شکوفا شود. به خصوص در زمان قدرت گرفتن هیتلر ادبیات انقلابی آلمان در سایه تشکیل جبهه فراگیر نیروهای چپ هر روز شکوفاتر می‌شد. هاینریش مان، آنا زگرس، لودیگ رن، آرنولد تسوایگ، ارنست بلوخ و یوهانس بِشر برخی از چهره‌هایی هستند که در این بخش از کتاب «ادبیات و انقلاب» مورد توجه بوده‌اند. روله در این بخش از کتاب اکسپرسیونیسم را «نخستین بیان هنری موج انقلابی» قرن بیستم می‌نامد که به عنوان یک «شورشی هنری» شکل گرفت؛ شورشی که می‌خواست چیزی بیش از «ویران‌سازی فرم‌ها» باشد و به شورشی علیه وضع موجود بدل شود.
بخش سوم کتاب «ادبیات و انقلاب» نیز به نویسندگان و شاعرانی چون رومن رولان، سارتر، اینیاتسیو سیلونه، لورکا، جان اشتاین‌بک، تاگور، آندره ژید، مالرو، الوار و آراگون پرداخته است. او همچین به دو اثری که سازی دیگر می‌زدند یعنی «ظلمت در نیمروز» کوستلر و «1984» نیز اورول توجه کرده است.

درباره یورگن روله نویسنده کتاب «ادبیات و انقلاب»
یورگن روله، نویسنده، روزنامه‌نگار و سردبیر تلویزیونی اهل آلمان است که در سال 1924 در برلین متولد شد و در 1968 در بن درگذشت. روله نویسنده و روشنفکری است که در ابتدا گرایش‌هایی به چپ داشت اما در دوره حکومت استالین در عقایدش تجدیدنظر کرد و به آلمان غربی پناهنده شد. روله به خصوص به خاطر پژوهش‌ها و نوشته‌هایش درباره ادبیات و تئاتر کمونیستی شهرت دارد. از یورگن روله کتاب «ادبیات و انقلاب» به فارسی ترجمه شده است.

درباره ترجمه کتاب «ادبیات و انقلاب»
کتاب «ادبیات و انقلاب» با ترجمه علی‌اصغر حداد در نشر نیلوفر منتشر شده است.
علی‌اصغر حداد، متولد 1329 در قزوین، از مطرح‌ترین مترجمان ایرانی ادبیات آلمانی‌زبان در دهه‌های اخیر است. حداد دوران کودکی و نوجوانی‌اش را در شهر قزوین سپری کرد و در دوران دبیرستان به همراه خانواده‌اش به تهران آمد. حداد پس از پایان تحصیلات متوسطه برای ادامه تحصیل به آلمان می‌رود و در مقطع کارشناسی ارشد رشته جامعه‌شناسی فارغ‌التحصیل می‌شود. پس از این به ایران بازمی‌گردد و به تدریس زبان آلمانی و البته ترجمه ادبیات آلمانی‌زبان می‌پردازد. حداد نه تنها مترجم مطرح ادبیات آلمانی‌زبان بلکه به طور کلی از مهم‌ترین مترجمان سال‌های اخیر ایران به شمار می‌رود. او به طور خاص بر ادبیات آلمانی‌زبان دهه‌های ابتدایی قرن بیستم متمرکز بوده اگرچه گاهی کتاب‌هایی از نویسندگان امروز آلمانی‌زبان هم به فارسی برگردانده است. او آثار متعددی از نویسندگان مهمی چون فرانتس کافکا، آنا زگرس، آرتور شنیتسلر، هرمان بروخ، پتر هاندکه، توماس مان، روبرت والزر، آلفرد دوبلین و هرمان هسه به فارسی برگردانده است. برخی از نویسندگان آلمانی‌زبان اولین‌بار با ترجمه حداد به فارسی‌زبانان معرفی شده‌اند. «قصر»، «محاکمه»، «مرده‌ها جوان می‌مانند»، «خوابگردها»، «خانم بئاته و پسرش»، «بودنبروک‌ها» و «برلین، الکساندر پلاتس» عناوین برخی از مهم‌ترین ترجمه‌های علی‌اصغر حداد است.