باورهای بد چرا آدم های خوب گرفتارشان می شوند

کتاب «باورهای بد» نوشتۀ نیل لِوی
باورهای بد چطور به وجود می‌آیند و چرا حتی آدم‌های منطقی و خردمند هم به دام این باورها می‌افتند؟ کتاب «باورهای بد: چرا آدم‌های خوب گرفتارشان می‌شوند»، با عنوان اصلی Bad Beliefs: Why They Happen to Good People، کتابی است که در آن به این موضوع پرداخته شده است.
نیل لِوی در کتاب «باورهای بد» از فریبکاری‌هایی سخن می‌گوید که در حیطۀ ارائۀ شواهد دربارۀ موضوعات و پدیده‌های گوناگون رخ می‌دهد و افرادِ حتی خردمند را نیز گمراه می‌کند.
کتاب «باورهای بد» از تأثیر مخرب اخبار دروغین و جعلی که مثل ویروس در رسانه‌های مختلف و شبکه‌های اجتماعی پخش و تکثیر می‌شوند و ذهن و تفکر انسان‌ها را آلوده می‌کنند، سخن می‌گوید و از اینکه چطور عده‌ای حتی نسبت به اموری که شواهدی آشکار و دمِ دست دربارۀ‌ درستی یا غلطی‌شان وجود دارد دچار باورهای اشتباه و مغایر با آن شواهد آشکار می‌شوند.
کتاب «باورهای بد» در بحبوحۀ همه‌گیری کرونا نوشته شده است و از همین‌رو در این کتاب، نویسنده از اخبار جعلی گستردۀ مربوط به این همه‌گیری نیز مثال می‌آورد.
کتاب «باورهای بد» کتابی است علیه شبه‌علم و تئوری‌های توطئه و جعلیاتی که با ظاهر و ادعاهای علمی ارائه می‌شوند و حتی افراد خردمند و حساس به شواهد کذب را نیز فریب می‌دهند.
متن اصلی کتاب «باورهای بد» اولین بار در سال 2021 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «باورهای بد»
یکی از نکات مهمی که نیل لِوی در کتاب «باورهای بد» مطرح می‌کند ضرورت توجه به چرایی رواج و شیوع باورهای بد و تأکید بر درک کسانی است که گرفتار باورهای بد می‌شوند.
لِوی در کتاب «باورهای بد» نشان می‌دهد که کسانی که به باورهای بد دچار می‌شوند لزوماً افراد بی‌خردی نیستند. این افراد، چنانکه در کتاب «باورهای بد» می‌خوانیم، خردمندانه از باورهای بد دفاع می‌کنند و آن‌ها را می‌پذیرند. اینجا با این پرسش مواجه می‌شویم که چرا چنین اتفاقی رخ می‌دهد؟ لوی در کتاب «باورهای بد» منشاء این اتفاق را در محیط معرفتی می‌داند. او در این کتاب از شواهدی صحبت می‌کند که در مرتبه‌ای بالاتر از شواهد نزدیک و دمِ دست قرار دارند و محیط معرفتی از آن‌ها آکنده می‌شود. به اعتقاد لوی برای مقابله با باورهای بد باید محیط معرفتی و آن شواهد مرتبۀ بالاتر را به‌درستی شناخت و در ضمن از رویکردهای قیم‌مآبانه در مقابله با باورهای بد پرهیز کرد.
کتاب «باورهای بد» از دیباچه‌ای با عنوان «جانورانِ اجتماعی خردورز از خود بی‌خود می‌شوند»، شش فصل و یک نتیجه‌گیری پایانی با عنوان «فراموش نشود که هرچه باشد هنوز جانورانی خردورز هستیم» تشکیل شده است.
فصل‌های شش‌گانۀ کتاب «باورهای بد» عبارتند از: «در مورد باور، چه چیزی را باید باور کنیم؟»، «پرورش باور»، «چگونه تصمیم می‌گیریم»، «شهامت اندیشیدن دارید؟»، «آلودگی معرفتی» و «تلنگر زدن مناسب».
در بخشی از کتاب «باورهای بد» می‌خوانید: «باورهای بد (در موارد اساسی) رهاورد فرآیندهای واقعاً و کاملاً خردورزانه هستند. این فرآیندها به آن معنا خردورزانه‌اند که به شواهد، در نقش شواهد واکنش نشان می‌دهند. این که بگوییم خردورزانه‌اند، به آن معنا نیست که همواره کارها را به‌درستی پیش می‌برند (هر چند که با توجه به پیوند میان شواهد و خوب پیش رفتن مسائل، سازِکارهای خردورزانه بیشتر وقت‌ها کارها را به‌خوبی پیش می‌برند). اگر شواهد گمراه‌کننده باشند، فرآیندهای خردورزانه به مسیر نادرست می‌روند. مثلاً اگر به‌دلیل آنکه فردی بازیگوش نقشه‌ای را که از دفتر گردشگری گرفته‌ام دستکاری کرده باشد، در شهری غریب گم بشوم، سردرگمی من به‌سبب هیچ‌گونه شکست عقلانی از سوی من نیست. من (به شرط آنکه هیچ روزنه‌ای برای تردید نسبت به دستکاری شدن نقشه وجود نداشته باشد) اطلاعات را به‌نحوی به‌دست آورده و پردازش کرده‌ام که جای هیچ‌گونه خرده‌گیری‌ای باقی نمی‌ماند. مشکل در درون‌دادهای استدلال مسیریابی من نهفته است، نه خود قوۀ استدلال من. می‌خواهم به‌طور مشابه این موضوع را پیش بکشم که باورهای بد معمولاً – به‌طرزی بسیار چشمگیر، به هر ترتیبی – برخاسته از فرآیندهای استدلالگری انسان‌هایی خردورز هستند که دست‌آخر پایبند به باورهایی بد می‌شوند. درست به همان ترتیبی که ممکن است چون کسی داده‌های نقشه‌خوانی من را دستکاری کرده است گم بشوم، ممکن است کسانی چون محیط معرفتی آن‌ها به بازی گرفته شده است، به باورهای بد پایبند شوند.»

دربارۀ نیل لِوی، نویسندۀ کتاب «باورهای بد»
نیل لِوی (Neil Levy)، متولد 1967، استاد فلسفه و پژوهشگر استرالیایی است. لوی پژوهشگر ارشد فلسفۀ اخلاق عملی در مرکز اوهیرو آکسفورد است. علاقه‌مندی او در پژوهش فلسفی، نقطه‌ای است که در آن فلسفۀ ذهن، روان‌شناسی و اخلاق با یکدیگر هم‌پوشانی پیدا می‌کنند.
از لوی آثار مختلفی دربارۀ اراده و اختیار، مسئولیت اخلاقی، معرفت‌شناسی و اخلاق کاربردی و پیامدهای علوم بر اخلاق و عاملیت انسان‌ها منتشر شده است. او همچنین آثاری در حوزه‌های فلسفۀ سیاسی و فلسفۀ قاره‌ای دارد.
از جمله آثار نیل لِوی می‌توان به کتاب‌های «هشیاری و مسئولیت اخلاقی» و «نسبی‌گرایی اخلاقی» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «باورهای بد»
کتاب «باورهای بد: چرا آدم‌های خوب گرفتارشان می‌شوند» با ترجمه و مقدمۀ محمد حسینی و همراه با گفت‌وگویی که مترجم با نویسندۀ کتاب انجام داده و همچنین ترجمۀ یادداشتی دربارۀ این کتاب، به‌قلم دکتر اِما سالیون – بیست و با عنوان «باور داشتن به‌شکل بد، چندان هم بد نیست»، در انتشارات مهرگان خرد منتشر شده است.
محمد حسینی، متولد 1371، مترجم ایرانی است. او، علاوه بر کتاب «باورهای بد»، کتاب «فیلم نوآر: درآمدی کوتاه» را نیز به فارسی ترجمه کرده است.