اقتصاد سیاسی صندوق های قرض الحسنه و موسسات اعتباری سقوط یک ایدئولوژی

کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری: سقوط یک ایدئولوژی» نوشتۀ بهمن احمدی امویی
آسیب‌شناسی اقتصاد ایران با بررسی تأثیر صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری بر نظام بانکی کشور. بهمن احمدی امویی در کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری: سقوط یک ایدئولوژی» بخشی از مسائل اقتصاد ایران در سال‌های بعد از انقلاب را با تمرکز بر معضلات مربوط به صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری و تأثیر منفی آن‌ها بر نظام بانکی ایران مطرح کرده است. نقطۀ تمرکز کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری»، چنانکه از عنوان این کتاب نیز برمی‌آید، بررسی انتقادی نقش و کارکرد عملی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری در اقتصاد و نظام بانکی ایران است و این موضوع در این کتاب در چشم‌اندازی تاریخی مورد بررسی قرار گرفته است. بهمن احمدی امویی در کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری»، ضمن پیش کشیدن بحثی انتقادی درباره آسیب‌های اقتصادی ناشی از نظام‌های شبه‌بانکی قرض‌الحسنه‌ها و مؤسسات اعتباری و پیامدهای منفی این نظام‌ها در نظام بانکی ایران، تاریخچه‌ای هم از نقطۀ آغاز شکل‌گیری این نظام‌های شبه‌بانکی در قبل از انقلاب و تحول و گسترش و عمومیت یافتن آن‌ها در سال‌های بعد از انقلاب به دست داده و چندو‌چونِ پدید آمدن صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری و سیری را که این نهادها از آغاز تا اواخر دهۀ 80 خورشیدی طی کرده‌اند روایت کرده است. در بخشی از این کتاب تصویری از اقتصاد و برنامه‌های اقتصادی ایران در دهۀ 40 خورشیدی ارائه شده و از این موضوع سخن رفته است که صندوق‌های قرض‌الحسنه و تعاونی‌های اعتباری چگونه در تقابل با اقتصاد رسمی پیش از انقلاب به‌صورت خصوصی پدید آمدند و نخستین تلاش‌ها برای راه‌اندازی این صندوق‌ها و تعاونی‌ها در سال‌های قبل از انقلاب با چه هدفی صورت گرفته و این آغاز بعدها به کجا انجامیده است.
کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری» مناسب کسانی است که به مطالعات مربوط به اقتصاد سیاسی و به‌ویژه مطالعه در زمینۀ اقتصاد سیاسی ایران علاقمندند.

مروری بر کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری»
کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری» از مقدمه‌ای به‌قلم حسین عبده تبریزی و هشت فصل تشکیل شده است. فصل نخست کتاب به سال‌های پیش از انقلاب اختصاص دارد و در آن، ضمن ترسیم برنامه‌ها و اوضاع اقتصادی ایران در دهۀ 40، نقل شده است که چطور در تقابل با سیاست‌های اقتصادی حکومت پهلوی نخستین جرقه‌های صندوق‌های قرض‌الحسنۀ خصوصی و تعاونی‌های اعتباری زده شد. در بخش‌های دیگر کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌‌الحسنه و مؤسسات اعتباری» به تبدیلِ این صندوق‌ها و تعاونی‌ها از حالت خصوصی به عمومی اشاره شده و به این موضوع که چگونه با عمومی‌شدن این صندوق‌ها آسیبی به نظام بانکی کشور و اقتصاد ایران وارد آمده و نیت خیری که در آغاز پشت تأسیس صندوق‌های قرض‌الحسنه و تعاونی‌های اعتباری بوده در ادامه به نتایجی خلاف آنچه مؤسسان اولیۀ آن‌ها در نظر داشته‌اند انجامیده است.
در بخشی از مقدمۀ حسین عبده تبریزی بر کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری» در معرفی این کتاب و مباحث محوری آن آمده است: «کتاب بهمن احمدی امویی ما را با تاریخچۀ پیدایی صندوق‌های قرض‌الحسنه و تعاونی اعتباری آشنا می‌کند: این نهادها چگونه و چرا شکل گرفتند و وسعت عمل یافتند؟ چه اشتباهاتی رخ داد که این نهادهای خصوصی به نهادهای عمومی بدل شدند و از وجوه عمومی استفاده کردند و از آن مجرا مشکلات گسترده‌ای برای کشور ایجاد کردند؟ این‌ها دیگر مواردی است که در این کتاب به آن‌ها پرداخته شده است.
وی توضیح می‌دهد که چرا نیات خیر مؤسسان و شرکای اولیۀ صندوق‌های قرض‌الحسنه متأسفانه به عملکرد نامناسب امروز آن‌ها تبدیل شده است، و چگونه ندانم‌کاری پاره‌ای از دولتیان به صدور مجوز تعاونی‌های اعتباری عام انجامیده که بلای جان سیستم بانکی امروز کشور شده‌اند. نویسنده نشان می‌دهد که هرچند گسترش بدترین این نهادهای پولی غیررسمی در دولت‌های نهم و دهم صورت گرفته، اما شکل‌گیری آن‌ها ریشه در سال‌های آغازین انقلاب دارد و از همان روزهای اول هم تکنوکرات‌های دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی، نگران اخلال این نهادهای غیررسمی در اقتصاد کشور بوده‌اند.»
فصل‌های هشت‌گانۀ کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری» عبارتند از: «مهم‌ترین 10 سال 100 سال اخیر»، «انقلاب 1357 و آغاز دگرگونی‌های بی‌سابقۀ بانکی و پولی»، «قوانین بانکی – پولی و صندوق‌های قرض‌الحسنه»، «پایان جنگ و آغاز دوران جدید رونق صندوق‌ها»، «اصفهان؛ شروع بحران صندوق‌های قرض‌الحسنه»، «مجلس و صندوق‌های قرض‌الحسنه»، «1384؛ آغاز پایان رونق صندوق‌ها» و «1389؛ زمان برخورد».
کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری: سقوط یک ایدئولوژی» در بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه منتشر شده است.

درباره بهمن احمدی امویی، نویسنده کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری»
بهمن احمدی امویی، متولد 1348 در اندیمشک، روزنامه‌نگار اقتصادی و اجتماعی و پژوهشگر اقتصاد ایران و مترجم ایرانی و دانش‌آموختۀ رشتۀ اقتصاد در دانشگاه مازندران است. او به‌عنوان روزنامه‌نگار با روزنامه‌های جامعه، توس، صبح امروز، نوروز، شرق، وقایع اتفاقیه و سرمایه همکاری داشته است. از بهمن احمدی امویی، به جز کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری»، کتاب «مردان جمهوری اسلامی چگونه تکنوکرات شدند؟» نیز در زمینۀ اقتصاد ایران در سال‌های بعد از انقلاب به چاپ رسیده است. از او در زمینۀ ترجمه نیز کتاب «مسیر آشتی؛ از استبداد به دموکراسی» منتشر شده است.
احمدی امویی همسر ژیلا بنی‌یعقوب، روزنامه‌نگار اجتماعی، است.

رتبۀ کتاب «اقتصاد سیاسی صندوق‌های قرض‌الحسنه و مؤسسات اعتباری» در گودریدز: 3.77 از 5.