تهوع

رمان «تهوع»، اثر ژان پل سارتر
رمان «تهوع»، با عنوان اصلی La Nausée، رمانی فلسفی از ژان پل سارتر است. ژان پل سارتر در رمان «تهوع»، که متن اصلی آن نخستین بار در سال 1938 به زبان فرانسه منتشر شد، به طرح تأملات فلسفی خود پیرامون مسئلۀ وجود و ماهیت پرداخته و دغدغه‌های اگزیستانسیالیستی خود را از خلال این رمان بیان کرده است. سارتر در رمان «تهوع»، با خلق شخصیتی فرهیخته به نام آنتوان روکانتن که دچار بحران وجودی شده است، به بیان مسائل فلسفی و هستی‌شناختی خود پرداخته است.
«تهوع» یکی از رمان‌های فلسفی مشهور قرن بیستم است و خواندن آن ما را با جهان‌بینی فیلسوفی آشنا می‌کند که یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان قرن بیستم به حساب می‌آید. در این رمان از خلال کلنجارهای فلسفی آنتوان روکانتن و تعقیب مراحل گوناگون بحران وجودی او، از طریق یادداشت‌هایی که روکانتن نوشته است، در واقع با کلنجارهای فلسفی خود سارتر مواجه می‌شویم و با طرز تلقی و تعبیر او از وجود و ماهیت و موقعیت انسان در هستی و آنچه اگزیستانسیالیسم سارتر با آن مشخص می‌شود. «تهوع» رمانی است درباره وجود، هویت، زمان و تأمل در آنچه انسان هست و آنچه می‌تواند باشد.

مروری بر رمان «تهوع»
ژان پل سارتر در رمان «تهوع» شیوه خاطره‌نویسی و نوشتن یادداشت‌های روزانه را برای روایت رمان خود و سرگذشت شخصیت اصلی این رمان به کار برده است. راوی و شخصیت اصلی رمان «تهوع» مورخی است فرهیخته به نام آنتوان روکانتن که ناگهان احساس کرده چیزهای اطرافش تغییر کرده‌اند. او شرح این موقعیت غریب را به صورت خاطرات روزانه در دفترهایی نوشته است. دفترهای خاطرات روکانتن را ناشری پیدا و منتشر کرده است. روکانتن که مورخی تنها و تقریبا منزوی است حین نوشتن این یادداشت‌ها در حال تحقیق درباره زندگی شخصیتی تاریخی به نام مارکی دو رولبون است. او در حین این تحقیق تاریخی با مسائل وجودی درگیر است و می‌ترسد مبادا دچار جنون شده باشد. روکانتن می‌کوشد با نوشتن یادداشت‌های روزانه به موقعیت خودش دقیقاً پی ببرد و راه حلی برای بحرانی که در مواجهه با اشیاء مادی به آن دچار شده پیدا کند. این بحران وجودی روکانتن را دچار تهوع می‌کند. او دست آخر به این نتیجه می‌رسد که شاید راه نجاتش از این تهوع تخیل و آفرینش ادبی باشد.
رمان «تهوع»، پس از توضیح ناشری که دفترچه‌های روکانتن را از میان کاغذهایش پیدا کرده، با نخستین صفحه از اولین دفترچۀ خاطرات و یادداشت‌های روزانۀ او آغاز می‌شود. نخستین یادداشت تاریخ ندارد اما ناشر حدس می‌زند که در اوایل ژانویۀ سال 1932 نوشته شده باشد. یادداشت با عباراتی آغاز می‌شود که روکانتن در آنها از ضرورت روزبه‌روز نوشتن رویدادها به قصد مشخص و معلوم شدن هر چیز و نیز از موقعیت غریبی که برایش پیش آمده سخن می‌گوید. از خلال یادداشت‌های روکانتن درمی‌یابیم که بحران وجودی او به احساس بیگانگی‌اش با اشیاء و محیط پیرامون او مربوط است. روکانتن کم‌کم خود را با آدمهای اطرافش هم بیگانه می‌یابد. او مراحل این بحران وجودی را به صورت خاطرات و یادداشت‌های روزانه می‌نویسد و می‌کوشد ابعاد و ماهیت این بحران را بکاود و دریابد.

درباره ژان پل سارتر، نویسنده رمان «تهوع»
ژان پل سارتر، متولد 1905 و درگذشته به سال 1980، نویسنده و فیلسوف اگزیستانسیالیست فرانسوی و برنده جایزه نوبل ادبیات سال 1964 است. پدر سارتر افسر نیروی دریایی بود. او پدرش را در خردسالی از دست داد و این باعث شد که خیلی زود مرگ را کشف کند و با فکر مرگ درگیر شود. سارتر بعد از مرگ پدر همراه مادرش به خانۀ پدربزرگ مادری‌اش، شارل شوایتزر، رفت و در خانۀ پدربزرگ و تحت تعالیم او بزرگ شد. پدربزرگِ سارتر عموی آلبرت شوایتزر، پزشک مشهور و برنده جایزه صلح نوبل، بود. پدربزرگ معلم زبان آلمانی بود و اصرار داشت که نوه‌اش نابغه بشود و از همان کودکی سعی می‌کرد او را برای نابغه‌شدن تربیت کند. کودکی سارتر در انزوا و میان کتاب‌ها گذشت و میان شاهکارهای کلاسیک و همچنین رمان‌هایی ماجراجویانه و عامه‌پسند که تخیل کودک تنها و منزوی را برمی‌انگیختند. سارتر کم‌کم به نوشتن روی آورد. او در کتاب خاطرات خود، با عنوان «کلمات»، شرح می‌دهد که چطور، با اینکه در ابتدا استعداد ادبی خاصی در خود نمی‌دیده، با پشتکار به نوشتن ادامه داده تا اینکه سرانجام به نویسنده‌ای بزرگ و مشهور و همان نابغه‌ای که پدربزرگش می‌خواسته بدل شده است.
ژان پل سارتر در سال 1929 با سیمون دوبووار، نویسنده و فیلسوف فرانسوی، آشنا شد و این دو تا زمان مرگ سارتر در سال 1980 شریک زندگیِ هم باقی ماندند.
در سال 1964 جایزه نوبل ادبیات به سارتر اهدا شد، اما او از گرفتن این جایزه سر باز زد و آن را نپذیرفت.
سارتر یکی از نمادهای روشنفکری در قرن بیستم و تجسم نوعی از روشفکری است که ویژگی اصلی آن تعهد و احساس مسئولیت نسبت به امور جهان است. او انسان را موجودی آزاد و انتخابگر می‌دانست و معتقد بود همین آزادی و انتخاب مسئولیتی بزرگ و دلهره‌آور را بر دوش انسان می‌گذارد. سارتر نویسنده و متفکری پُرکار بود که هم روزنامه‌نگاری می‌کرد، هم نمایشنامه و داستان و مقاله و نقد می‌نوشت. او در آثار داستانی و نمایشی خود به طرح دغدغه‌ها و افکار فلسفی‌اش می‌پرداخت.
از جمله آثار او می‌توان به «هستی و نیستی»، «کلمات»، «ادبیات چیست؟»، «سه‌گانۀ راه‌های آزادی»، «دست‌های آلوده»، «مگس‌ها» و «نکراسوف» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی رمان «تهوع»
از رمان «تهوع» چندین ترجمه به فارسی منتشر شده است. بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه این رمان را با ترجمۀ محمدرضا پارسایار منتشر کرده است. محمدرضا پارسایار، متولد 1341، فرهنگ‌نویس و مترجم ادبیات فرانسه است. پارسایار تحصیلکرده در رشته‌های زبان و ادبیات فرانسه و زبان‌شناسی است. از او تا کنون ترجمه‌های مختلفی از آثار شاعران و نویسندگان مطرح فرانسه به فارسی منتشر شده که از آن جمله می‌توان به «گلهای رنج: گزیده اشعار شارل بودلر»، «تنهایی جهان: گزیده اشعار پل الوار»، «بینوایان» و «میشل استروگف» اشاره کرد.
از رمان «تهوع» ترجمه‌های دیگری هم به فارسی موجود است که از آن جمله‌اند: ترجمۀ امیرجلال‌الدین اعلم (منتشرشده در انتشارات نیلوفر) و ترجمۀ حسین سلیمانی‌نژاد (منتشرشده در نشر چشمه). «تهوع» همچنین با عنوان «غَثیان» و با ترجمۀ مهدی روشن‌زاده در انتشارات فرهنگ جاوید منتشر شده است.

رتبۀ رمان «تهوع» در گودریدز: 3.92 از 5.