گزینه اشعار محمد علی بهمنی (گالینگور- مروارید)

گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی
کتابی باب طبع علاقمندان غزل معاصر فارسی. کتاب «گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی» منتخبی است از اشعار و دفترهای شعر گوناگون محمدعلی بهمنی از آغاز کارِ شاعری تا دوران متأخر.
انتشار گزینۀ اشعار شاعران مطرح معاصر ایران فرصتی است مغتنم برای مخاطبانی که می‌خواهند منتخبی جمع‌وجور از بهترین و مهمترین اشعار شاعران محبوب خود را کنار دست داشته باشند. این گزینه‌ها همچنین امکانی برای پژوهشگران و منتقدان شعر معاصر ایران فراهم می‌کند برای مرور سیر تحول شعر شاعران معاصر ایران و دنبال کردن خط فکری و ویژگی‌های سبکی و زیبایی‌شناختی کارشان و بررسی و ارزیابی اینکه شعرهای یک شاعر در طول سالها شاعری چقدر تحول پیدا کرده و این تحول چقدر در مسیرِ تکامل بوده است و دنیای این شاعران در سیرِ سالیان چقدر از جنبه‌های گوناگون وسعت یافته است.
کتاب «گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی» نیز منتخبی است از همین نوع. این کتاب هم علاقمندان اشعار محمدعلی بهمنی را به کار می‌آید و هم پژوهشگران شعر معاصر ایران و کسانی را که در عرصۀ نقد شعر فعالیت می‌کنند.

مروری بر کتاب «گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی»
در کتاب «گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی» جهان شاعرانۀ محمدعلی بهمنی را، از قدیمی‌ترین دفتر شعر او تا شعرهای سال‌های اخیرش، دنبال می‌کنیم.
در صحبت از غزل معاصر ایران و شاعرانی که جانی تازه به قالب قدیمی و سنتی غزل دمیده‌اند، یکی از نام‌هایی که در کنار چند نام مطرح دیگر به یاد می‌آید محمدعلی بهمنی است. بهمنی اگرچه هم غزل می‌سراید و هم شعر آزاد، اما بیشتر با غزل‌هایش معروف است و همچنین با ترانه‌هایی که بعضی خوانندگان مشهور ایرانی آن‌ها را خوانده‌اند. بهمنی در غزل‌هایش از عشق و تنهایی و اندوه و دلتنگی و بی‌خویشتنی و زمانۀ ناساز می‌گوید و در زبان غزل تعابیری نو می‌آفریند. شعر او دارای زبانی ساده و تعابیری بدیع و دلنشین است و با مخاطب به راحتی ارتباط برقرار می‌کند. بهمنی در اشعار خود، به جز مضامین عاشقانه، به مضامین اجتماعی نیز پرداخته است.
کتاب «گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی» شامل مقدمه‌ای از شاعر و منتخبی از اشعار اوست. بهمنی در مقدمۀ این کتاب، که عنوان «بی‌مقدمه» بر آن نهاده است، از زندگی‌اش گفته و از اینکه چگونه شاعر و ترانه‌سرا شده است. چیستی شعر، غزل معاصر و غزل از نگاه محمدعلی بهمنی از دیگر موضوعاتی‌اند که در این مقدمه به آنها پرداخته شده است. بخش‌ زیادی از این مقدمه برگرفته از یادداشتی که بهمنی به درخواست قیصر امین‌پور برای صفحۀ «چگونه شاعر شدم» هفته‌نامۀ «سروش جوان» نوشته بوده و نیز مصاحبۀ سیدعباس سجادی با محمدعلی بهمنی است.
کتاب «گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی»، بعد از مقدمه، با شعرهایی از دفتر شعر «باغ لال» که در سال 1350 منتشر شده، آغاز و به شعرهای سالهای اخیر محمدعلی بهمنی ختم می‌شود. این کتاب هم اشعار سپید و نیمایی و هم اشعار کلاسیک بهمنی را شامل می‌شود. «باغ لال»، «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود» و «این خانه واژه‌های نسوزی دارد» از جمله دفتر شعرهای بهمنی‌اند که شعرهایی از آنها در کتاب «گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی» آمده است.
بعضی شعرهایی که در این کتاب می‌خوانید عبارتند از: «فتح طلسم‌ها»، «صبح»، «کودکی‌ها»، «کلید»، «در فصل عطسه‌های پیاپی»، «کمالِ دار برایِ منِ کمال‌پرست»، «هی مَتَرسک! کلاه را بَردار»، «زخمی که حیله بر جگرِ اعتماد زد»، «این شرمساریِ گُل یا شرمساریِ من؟»، «نیستی شاعر که تا معنایِ حافظ را بدانی»، «او سَرسپرده می‌خواست من دل‌سپرده بودم»، «از هر طرف نرفته به بُن‌بست می‌رسیم»، «پُر نقش‌تر از فرشِ دلم بافته‌ای نیست»، «غزلی چون خودِ شما زیبا»، «مثنوی‌یِ پدر...»، «اخوان رفت»، «نگاه می‌کنی و من ز شوق می‌میرم»، «عریان‌ترم ز شیشه و مطلوب سنگسار»، «تمام هُرم گناهت به جان من، - بنشین»، «کاسه آب دیوژن»، «این خانه واژه‌های نسوزی دارد»، «ققنوسِ نوزاد»، «تا مرگ رسیدیم و به سویی نرسیدیم»، »، «چه فرق دارد شیطان وَ یا فرشته شدن»، «ای هرچه صدا، هرچه صدا، هرچه صدا – تو»، «دریا سکوت کرده و من حرف می‌زنم»، «دستی که هرچه قلم را از هرچه جوهر تهی کرد»، «بنشین که تازه‌ای بِسُرایم شنیدنی»، «چرا من حرفِ سیاسانِ عالم را نمی‌فهمم»، «از کودکی مرامِ بزرگانه داشتی»، «چقدر بی‌کَسم ای سرشناس‌های همیشه!»، «این شصت‌ساله»، «گَپ»، «بازجویی»، «تَب»، «هنوز هستی!»، «باز آمدم که از تو بگیرم سراغ خویش»، «از هوایت قفسم را پُر کن» و «در این زمانه‌ی کر، شعر بی‌صدا بسرایم».
کتاب «گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی» در انتشارات مُروارید منتشر شده است.

درباره محمدعلی بهمنی
محمدعلی بهمنی، زاده 1321 در دزفول، شاعر و ترانه‌سرای ایرانی است. بهمنی اصالتاً تهرانی و بزرگ‌شده تهران است، اما مدتی طولانی در بندرعباس زندگی کرده است. بیماری برادرش در دزفول، درست زمانی که دو ماه تا به دنیا آمدن او باقی بوده، باعث می‌شود که خانواده برای عیادت برادر به دزفول بروند. محمدعلی بهمنی در قطار متولد می‌شود و شناسنامه‌اش را از دزفول می‌گیرند. مادر بهمنی زنی مکتب‌خانه‌دار و باسواد بود و زبانهای فرانسه و عربی را تا حدودی می‌دانست. پدرش سوزنبان راه‌آهن بود. کار سوزنبانی کفاف مخارج خانه و خانواده را نمی‌داد. مخصوصاً که درِ مکتب‌خانۀ مادر نیز به دست پدر تخته شده بود. خانواده سخت در فشار مالی قرار گرفت. محمدعلی که هفت‌ساله بود و باید به مدرسه می‌رفت از جانب پدر به جای مدرسه به کارگری چاپخانه فرستاده شد و در چاپخانۀ «تابان» در خیابان ناصرخسرو مشغول به کار شد. چاپخانه، چنانکه بهمنی خود گفته است، «بهترین و بزرگ‌ترین مدرسه‌ای بود» که او «با توفیق اجباری» در آن راه یافت. مجلۀ «روشنفکر» نیز در چاپخانۀ «تابان» چاپ می‌شد. در آن مجله فریدون مشیری صفحۀ شعری به نام «هفت تار چنگ» درمی‌آورد و بهمنی در همان کودکی مشتری پروپاقرصِ این صفحه بود. روزی در چاپخانه به شعری حروفچینی‌شده و آماده برای غلط‌گیری و چاپ برخورد که وزنش در جایی می‌لنگید. به صفحه‌بند گفت و صفحه‌بند اولش اعتنایی نکرد و او را از از حروفچینی بیرون کرد. کمی بعد اما همراه مردی دیگر به سراغش آمد. آن مرد فریدون مشیری بود و به او گفت که تشخیص‌اش درست بوده و قسمتی از شعر اشتباه حروفچینی شده و وزنش می‌لنگد. آشنایی با فریدون مشیری و تشویق‌های او محمدعلی بهمنی را در همان سالهای کودکی به‌طور جدی به وادی شعر و شاعری کشاند. اولین دفتر شعرش، به نام «باغ لال»، در سال 1350 منتشر شد. علاوه بر شعر و برای معاش به ترانه‌سرایی نیز پرداخت. خود او ماجرای رو آوردنش به ترانه‌سرایی را این‌گونه نقل می‌کند که روزی پسرش، بهمن، از او سیب درختی خواسته بود و شاعر، که به دلیل پرداختن به کار شاعری چندان فرصت کسب‌وکار نمی‌یافت و دستش تنگ بود، نتوانسته بود سیب برای پسرش بخرد. همین موقعیت تلخ جرقۀ شعری را در این باب زد و در ضمن شاعر را، به امید درآوردن پولی از راه شاعری، به وادی ترانه کشاند. از سال 1345 شروع به همکاری با رادیو کرد. سال 1353 به بندرعباس رفت و تا زمان انقلاب ساکن آنجا بود. بعد به تهران آمد و چند سالی در تهران بود و دوباره در سال 1363 به بندرعباس رفت و ساکن آنجا شد. همکاری با هفته‌نامۀ «ندای هرمزگان»، همکاری با شبکۀ استانی خلیج فارس در برنامه‌ای به نام «صفحۀ شعر» و مسئولیت چاپخانۀ «دنیای چاپ» بندرعباس از جمله فعالیت‌های محمدعلی بهمنی است. همسر او، صدیقه نیر قره‌گوزلو، مدیر انتشارات «چی‌چی‌کا» در بندرعباس و ناشر بیشتر آثار محمدعلی بهمنی است. بهمنی گفته است همۀ شعرهایش را برای همسرش می‌گوید، چه جایی که به او اشاره کرده و چه جایی که اشاره نکرده است.
بهمنی مدتی نیز ریاست شورای شعر و ترانۀ دفتر موسیقی وزارت ارشاد را برعهده داشت اما در سال 1397 از این سِمَت استعفا کرد و دلیل استعفای خود را این اعلام کرد که نمی‌خواهد مزاحم ترانه‌های ضعیف باشد. از دفترهای شعر او می‌توان به «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود»، «شاعر شنیدنی‌ست» و «من زنده‌ام هنوز و غزل فکر می‌کنم» اشاره کرد.
بهمنی برگزیده اولین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر در بخش شعر کلاسیک است. او همچنین در سال 1378 تندیس «خورشید مهر» را به عنوان برترین غزل‌سرای ایران دریافت کرد. از بهمنی در کنگره سراسری شعر دفاع مقدس نیز تقدیر شده است.

رتبۀ «گزینۀ اشعار محمدعلی بهمنی» در گودریدز: 3.84 از 5.