شب های طاعون

رمان «شب‌های طاعون» اثر اورهان پاموک
رمان‌هایی هستند که گرچه تاریخ گذشته را دستمایۀ قصه‌پردازی قرار می‌دهند اما در عین حال وصفِ حال امروزند. رمان «شب‌های طاعون» (Veba Geceleri)، تازه‌ترین رمان اورهان پاموک رمانی‌ست این‌چنین. پاموک اگرچه نوشتن رمان «شب‌های طاعون» را چند سال پیش از شیوع همه‌گیری کرونا نوشته است اما انتشار چنین رمانی، که موضوع آن شیوع طاعون در جزیره‌ای خیالی در عثمانیِ ابتدای قرن بیستم است، درست در دوران همه‌گیری کرونا شگفتی خواننده را از این همزمانی برمی‌انگیزد. چنانکه در مقدمۀ ایلناز حقوقی بر ترجمۀ فارسی رمان «شب‌های طاعون» آمده است «اورهان پاموک در مصاحبه‌ای همزمان با چاپ کتابش در ترکیه گفته است چهل سال ذهنش درگیر نگارش این رمان بوده و از پنج سال پیش دست به نوشتن آن برده است و از همزمانی نگارش رمان با پاندمی کرونا در جهان، متحیر و حتی مدتی به افسردگی مبتلا شده است.»
رمان «شب‌های طاعون» یک رمان تاریخی است که در آن کشمکش‌های انسانی در متن یک بیماری همه‌گیر و در عصر زوال امپراتوری عثمانی روایت می‌شود.
متن اصلی رمان «شب‌های طاعون» اولین بار در سال 2021 منتشر شده است.

مروری بر رمان «شب‌های طاعون»
وقایع رمان «شب‌های طاعون» در سال 1901 و در دوره پادشاهی عبدالحمید عثمانی، در جزیره‌ای خیالی به نام مینگر اتفاق می‌افتد. مینگرِ خیالیِ رمان «شب‌های طاعون» جزئی از قلمروِ امپراتوری عثمانی است. در این جزیره طاعون شایع شده است. سربازرس بهداشت و سلامت و همچنین دکتری به نام دکتر نوری از طرف سلطان عبدالحمید عثمانی به جزیره مینگر اعزام می‌شوند تا از سرایت طاعونِ جزیره مینگر به اروپا جلوگیری کنند. دکتر نوری داماد برادر سلطان عبدالحمید است و همسر پاکیزه‌سلطان، دختر مراد پنجم، که پیش از عبدالحمید پادشاه عثمانی بوده است. طاعون جزیره مینگر تحولی را در زندگی پاکیزه‌سلطان رقم می‌زند و او، که زندگی‌اش تا این زمان محدود به کاخ و حرمسرا بوده، حالا به همراه شوهرش به جزیره طاعون‌زده می‌رود. راوی رمان زنی به نام مینا مینگرلی است که نامه‌های پاکیزه‌سلطان را دستمایۀ نگارش رمانی تاریخی کرده است. پاموک در رمان «شب‌های طاعون» با ساخت‌وپرداخت چنین روایتی، داستان آدم‌هایی را نوشته است که فاجعه آن‌ها را در یک مکان گردآورده و با یکدیگر هم‌پیمان کرده است. این آدم‌ها باید برای ریشه‌کن کردن طاعون با سنت‌ها و باورهای غلطی که به انکار علم پزشکی می‌پردازند نیز مبارزه کنند، چرا که جزیره باید قرنطینه شود اما گروه‌هایی هستند که بنا به باورهای قدیمی به قرنطینه اعتقادی ندارند. در این میان عشقی نیز درمی‌گیرد و یکی از شخصیت‌های رمان، که یک نظامی وطن‌پرست و از کوشندگان ریشه‌کنی طاعون است، عاشق دختری به نام زینب می‌شود. «شب‌های طاعون» رمانی است درباره عشق و امید و میهن‌پرستی و جدال دانش با جهل و نبرد زندگی با مرگ در منطقه‌ای طاعون‌زده و گرفتار فاجعه‌ای بزرگ. پاموک در رمان «شب‌های طاعون» تاریخ و تخیل را به‌هم آمیخته است.
اینک بخشی از این رمان: «در آخرین ساعات قبل از شروع قرنطینۀ کشتی‌ها بندر آن‌قدر شلوغ و پر رفت‌وآمد بود که مغازه‌های خیابان استانبول تا نیمه‌شب باز بودند. برخی مورخان از "هوشیاری مینگری" که برای اولین‌بار در جمعیت ملموس بود نوشته‌اند، اما این حرف بلوفی بیش نیست. طبق تعاریف پاکیزه‌سلطان، آن شب در بندر "شعور ملی" حاکم نبود، بلکه کاملاً برعکس، دلشوره و تردید در آنجا موج می‌زد. رومی‌ها و مسلمانان تحصیل‌کرده جزیره عمیقاً می‌فهمیدند که در جوار بدبختی بزرگی‌اند، اما بیشتر اوقات نمی‌توانستند آن را تصور کنند. بعضی فکر می‌کردند حتی تصورش هم وحشتناک است و ناخودآگاه از آن فرار می‌کردند، اما باز هم ناخواسته به روزهای فلاکتی که داشت نزدیک می‌شد می‌اندیشیدند، بعد ناگهان خبر مرگ همسایه مغزشان را درگیر می‌کرد. فکر اینکه مبادا خودشان، همسرشان یا دخترشان مانند همسایه بمیرند آن‌قدر زجرآور و غیرقابل‌تحمل بود که دست از فکر کردن برمی‌داشتند.
افرادی هم بودند که قدرت تخیلشان ضعیف بود و نمی‌ترسیدند: از نظر پاکیزه‌سلطان که بیست‌ویک سال دنیای بیرون را فقط تصور کرده بود، این افراد قدرت تصویرسازی صحنه به صحنه‌شان از آینده و خیال اینکه در آنها خوشبخت‌اند یا بدبخت از بقیه کمتر بود. زن و شوهر هنگام بحث درباره این موضوعات، گاهی دم پنجره می‌رفتند و ازدحام بندر را تماشا می‌کردند. در بندر و کوچه‌های رو به دریا جمعیتی بسیار بزرگ‌تر از کسانی که می‌خواستند از جزیره فرار کنند جمع شده بودند. اینها کسانی بودند که برای دیدن فلاکت بزرگ از خانه بیرون زده بودند. ترس از طاعون و مرگ آن‌قدر برایشان شدید بود که نمی‌توانستند در خانه بمانند، اما با حضور در ازدحام هم احساس می‌کردند که ممکن است طاعون بگیرند.»

درباره اورهان پاموک، نویسنده رمان «شب‌های طاعون»
فریت اورهان پاموک (Ferit Orhan Pamuk)، متولد 1952، داستان‌نویس، فیلمنامه‌نویس و نویسنده آثار غیرداستانی اهل ترکیه و استاد نویسندگی و ادبیات در دانشگاه کلمبیا و برنده جایزه نوبل ادبیات سال 2006 است. از آثار او می‌توان به رمان‌های «نام من سرخ»، «کتابِ سیاه»، «موزه معصومیت» و کتاب اتوبیوگرافیک «استانبول: خاطرات و شهر» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی رمان «شب‌های طاعون»
رمان «شب‌های طاعون» با ترجمه و مقدمۀ ایلناز حقوقی در انتشارات نگاه منتشر شده است. ایلناز حقوقی، متولد 1366 در رشت، شاعر و مترجم ایرانی و مدرس نقاشی است. حقوقی دارای فوق لیسانس مهندسی عمران است. او در حوزه تئاتر نیز کار می‌کند. از مجموعه شعرهای ایلناز حقوقی می‌توان به «خودکشی چاره‌ی نهنگ نبود» و از ترجمه‌های او می‌توان به «آدم، گربه، مرگ» اشاره کرد.

رتبۀ رمان «شب‌های طاعون» در گودریدز: 3.65 از 5.


رمان «شب‌های طاعون» اثر اورهان پاموک
رمان‌هایی هستند که گرچه تاریخ گذشته را دستمایۀ قصه‌پردازی قرار می‌دهند اما در عین حال وصفِ حال امروزند. رمان «شب‌های طاعون» (Veba Geceleri)، تازه‌ترین رمان اورهان پاموک رمانی‌ست این‌چنین. پاموک اگرچه نوشتن رمان «شب‌های طاعون» را چند سال پیش از شیوع همه‌گیری کرونا نوشته است اما انتشار چنین رمانی، که موضوع آن شیوع طاعون در جزیره‌ای خیالی در عثمانیِ ابتدای قرن بیستم است، درست در دوران همه‌گیری کرونا شگفتی خواننده را از این همزمانی برمی‌انگیزد. چنانکه در مقدمۀ ایلناز حقوقی بر ترجمۀ فارسی رمان «شب‌های طاعون» آمده است «اورهان پاموک در مصاحبه‌ای همزمان با چاپ کتابش در ترکیه گفته است چهل سال ذهنش درگیر نگارش این رمان بوده و از پنج سال پیش دست به نوشتن آن برده است و از همزمانی نگارش رمان با پاندمی کرونا در جهان، متحیر و حتی مدتی به افسردگی مبتلا شده است.»
رمان «شب‌های طاعون» یک رمان تاریخی است که در آن کشمکش‌های انسانی در متن یک بیماری همه‌گیر و در عصر زوال امپراتوری عثمانی روایت می‌شود.
متن اصلی رمان «شب‌های طاعون» اولین بار در سال 2021 منتشر شده است.

مروری بر رمان «شب‌های طاعون»
وقایع رمان «شب‌های طاعون» در سال 1901 و در دوره پادشاهی عبدالحمید عثمانی، در جزیره‌ای خیالی به نام مینگر اتفاق می‌افتد. مینگرِ خیالیِ رمان «شب‌های طاعون» جزئی از قلمروِ امپراتوری عثمانی است. در این جزیره طاعون شایع شده است. سربازرس بهداشت و سلامت و همچنین دکتری به نام دکتر نوری از طرف سلطان عبدالحمید عثمانی به جزیره مینگر اعزام می‌شوند تا از سرایت طاعونِ جزیره مینگر به اروپا جلوگیری کنند. دکتر نوری داماد برادر سلطان عبدالحمید است و همسر پاکیزه‌سلطان، دختر مراد پنجم، که پیش از عبدالحمید پادشاه عثمانی بوده است. طاعون جزیره مینگر تحولی را در زندگی پاکیزه‌سلطان رقم می‌زند و او، که زندگی‌اش تا این زمان محدود به کاخ و حرمسرا بوده، حالا به همراه شوهرش به جزیره طاعون‌زده می‌رود. راوی رمان زنی به نام مینا مینگرلی است که نامه‌های پاکیزه‌سلطان را دستمایۀ نگارش رمانی تاریخی کرده است. پاموک در رمان «شب‌های طاعون» با ساخت‌وپرداخت چنین روایتی، داستان آدم‌هایی را نوشته است که فاجعه آن‌ها را در یک مکان گردآورده و با یکدیگر هم‌پیمان کرده است. این آدم‌ها باید برای ریشه‌کن کردن طاعون با سنت‌ها و باورهای غلطی که به انکار علم پزشکی می‌پردازند نیز مبارزه کنند، چرا که جزیره باید قرنطینه شود اما گروه‌هایی هستند که بنا به باورهای قدیمی به قرنطینه اعتقادی ندارند. در این میان عشقی نیز درمی‌گیرد و یکی از شخصیت‌های رمان، که یک نظامی وطن‌پرست و از کوشندگان ریشه‌کنی طاعون است، عاشق دختری به نام زینب می‌شود. «شب‌های طاعون» رمانی است درباره عشق و امید و میهن‌پرستی و جدال دانش با جهل و نبرد زندگی با مرگ در منطقه‌ای طاعون‌زده و گرفتار فاجعه‌ای بزرگ. پاموک در رمان «شب‌های طاعون» تاریخ و تخیل را به‌هم آمیخته است.
اینک بخشی از این رمان: «در آخرین ساعات قبل از شروع قرنطینۀ کشتی‌ها بندر آن‌قدر شلوغ و پر رفت‌وآمد بود که مغازه‌های خیابان استانبول تا نیمه‌شب باز بودند. برخی مورخان از "هوشیاری مینگری" که برای اولین‌بار در جمعیت ملموس بود نوشته‌اند، اما این حرف بلوفی بیش نیست. طبق تعاریف پاکیزه‌سلطان، آن شب در بندر "شعور ملی" حاکم نبود، بلکه کاملاً برعکس، دلشوره و تردید در آنجا موج می‌زد. رومی‌ها و مسلمانان تحصیل‌کرده جزیره عمیقاً می‌فهمیدند که در جوار بدبختی بزرگی‌اند، اما بیشتر اوقات نمی‌توانستند آن را تصور کنند. بعضی فکر می‌کردند حتی تصورش هم وحشتناک است و ناخودآگاه از آن فرار می‌کردند، اما باز هم ناخواسته به روزهای فلاکتی که داشت نزدیک می‌شد می‌اندیشیدند، بعد ناگهان خبر مرگ همسایه مغزشان را درگیر می‌کرد. فکر اینکه مبادا خودشان، همسرشان یا دخترشان مانند همسایه بمیرند آن‌قدر زجرآور و غیرقابل‌تحمل بود که دست از فکر کردن برمی‌داشتند.
افرادی هم بودند که قدرت تخیلشان ضعیف بود و نمی‌ترسیدند: از نظر پاکیزه‌سلطان که بیست‌ویک سال دنیای بیرون را فقط تصور کرده بود، این افراد قدرت تصویرسازی صحنه به صحنه‌شان از آینده و خیال اینکه در آنها خوشبخت‌اند یا بدبخت از بقیه کمتر بود. زن و شوهر هنگام بحث درباره این موضوعات، گاهی دم پنجره می‌رفتند و ازدحام بندر را تماشا می‌کردند. در بندر و کوچه‌های رو به دریا جمعیتی بسیار بزرگ‌تر از کسانی که می‌خواستند از جزیره فرار کنند جمع شده بودند. اینها کسانی بودند که برای دیدن فلاکت بزرگ از خانه بیرون زده بودند. ترس از طاعون و مرگ آن‌قدر برایشان شدید بود که نمی‌توانستند در خانه بمانند، اما با حضور در ازدحام هم احساس می‌کردند که ممکن است طاعون بگیرند.»

درباره اورهان پاموک، نویسنده رمان «شب‌های طاعون»
فریت اورهان پاموک (Ferit Orhan Pamuk)، متولد 1952، داستان‌نویس، فیلمنامه‌نویس و نویسنده آثار غیرداستانی اهل ترکیه و استاد نویسندگی و ادبیات در دانشگاه کلمبیا و برنده جایزه نوبل ادبیات سال 2006 است. از آثار او می‌توان به رمان‌های «نام من سرخ»، «کتابِ سیاه»، «موزه معصومیت» و کتاب اتوبیوگرافیک «استانبول: خاطرات و شهر» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی رمان «شب‌های طاعون»
رمان «شب‌های طاعون» با ترجمه و مقدمۀ ایلناز حقوقی در انتشارات نگاه منتشر شده است. ایلناز حقوقی، متولد 1366 در رشت، شاعر و مترجم ایرانی و مدرس نقاشی است. حقوقی دارای فوق لیسانس مهندسی عمران است. او در حوزه تئاتر نیز کار می‌کند. از مجموعه شعرهای ایلناز حقوقی می‌توان به «خودکشی چاره‌ی نهنگ نبود» و از ترجمه‌های او می‌توان به «آدم، گربه، مرگ» اشاره کرد.

رتبۀ رمان «شب‌های طاعون» در گودریدز: 3.65 از 5.