مرکز فرماندهی خلیج فارس
تاریخ جنگ جهانی دوم در ایران و عراق

کتاب «مرکز فرماندهیِ خلیج فارس» نوشته اشلی جکسون
تاریخ جنگ جهانی دوم در ایران و عراق
Persian Gulf command: a history of the Second World War in Iran and Iraq 2018
کتاب «مرکز فرماندهیِ خلیج فارس» نوشته اشلی جکسون به تحلیل سیاست‌های ابرقدرت‌ها پرداخته و راهبردهای عالی جنگ را بررسی می‌کند. همچنین اثرات این درگیری‌ها را بر سرزمین خاورمیانه و مردم ایران و عراق شرح می‌دهد. پیامد جنگ و آثار آن بر جوامع همیشه با آسیب‌های بسیاری همراه بوده است که تا نسل‌های بعد ادامه پیدا می‌کند. مهاجرت پناهجویان، کمبود آذوقه، جیره‌بندی و بسیاری دیگر که بر زندگی جوامع جنگ‌زده غالب می‌شود؛ مشکلات و معضلات بسیاری برای حکومت‌ها به همراه دارند.
با شروع جنگ جهانی دوم بنا شد هزاران نفر سرباز هندی و انگلیسی در سرزمین خشک و دورافتاده زندگی کنند. قراربود افرادی به سرزمین‌های پهناور میان دریای مازندران و خلیج فارس آورده شوند. آیا این زندگی‌هایی که برای اهدافی به کار گرفته شده بود به کل نابود شدند؟ ایران چگونه میدان برخوردهای خشن میان منافع انگلیس و روسیه بود؟ نفت ایران و جنوب قفقاز چه اهمیتی در منطقه داشتند؟
جکسون در کتاب «مرکز فرماندهیِ خلیج فارس» علاوه بر پرسش و پاسخ به سوالات مذکور، مشکلات و مصیبت‌های توسعۀ حکومتی در ایران و عراق و جدال بین امپریالیسم و ملی‌گرایی را نیز بیان می‌کند. اشلی جکسون با پژوهش و تحقیقات درباره جنگ جهانی در ایران و عراق به جنبه‌های گوناگون جنگ در منطقه می‌پردازد همچنین تحولات اقتصادی، اجتماعی و سیاست‌های منطقه را مورد تحلیل قرار می‌دهد.
درباره کتاب «مرکز فرماندهیِ خلیج فارس»
کتاب، از حمله و کودتا، همچنین عملیات‌های پنهانی سخن می‌گوید و جنگ جهانی و دیگر رخدادهای وابسته به آن را در میان جوامعی که آسیب‌ دیده‌اند به خصوص ایران و عراق توضیح می‌دهد. حضور کشورهایی مانند انگلیس در منطقه و چالش‌های گسترش بیش از حد امپراتوری و دسترسی نامحدود به نفت منطقه از دیگر مواردی هستند که در کتاب بدان پرداخته می‌شود.
کتاب «مرکز فرماندهیِ خلیج فارس» دارای شانزده فصل است. نویسنده در هر فصل به بررسی و تحلیلی رخدادهای کودتا و جنگ، تهاجم انگلیس و شوروی و دیگر مباحث مرتبط جنگ در ایران و عراق می‌پردازد. عناوین فصل‌های کتاب عبارتند از: «ایران، عراق و قدرت‌های بزرگ»، «دفاع از ایران و عراق»، «در مسیر کودتا در عراق»، «عراق وارد جنگ می‌شود»، «فلوجه و پیشروی به سوی بغداد»، «بیرون راندن دشمنان و نازی‌زدایی»، «بارباروسا و ایران»، «تهاجم انگلیس و شوروی»، «کناره‌گیری و اشغال»، «پیامدهای اشغال»، «جنگ و پشت جبهه»، «مرکز فرماندهی نوین چرچیل»، ««جامبو» و آلمانی‌ها»، «راهگذار ایران»، «میدان جنگ متفقین» و «پایان جنگ».
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
عامل مهم تنش و ناآرامی که در زمان جنگ جهانی دوم ایران و عراق را گرفتار کرد، نفوذ آلمان بود که در آنجا رونق گرفته بود و منافع آلمان با جدیت و از طریق تجارت، مبادلات سیاسی، روابط شخصی و تبلیغات هوشمندانۀ بسیاری پیگیری می‌شد که هدف آن‌ها سرزمین‌های عربی و کل خاورمیانه و به‌ویژه کشورهایی مانند، مصر، ایران، عراق و سوریه بود. از سدۀ نوزدهم، آلمان این منطقه را کانون اقداماتی در زمینۀ سیاست خارجی خود کرده بود که هدف آن پشتیبانی از بلندپروازی‌هایی برای توسعه‌طلبی اروپایی از طریق به چالش کشیدن منافع انگلیس و فرانسه بود. در خود منطقه افرادی مانند ویلهلم واسموس، نخستین مأمور سیاسی و جاسوس زمان جنگ نخست جهانی و فریتز گروبا، سفیر در عراق سال 1932و مأمور تام‌الاختیار وزرات امور خارجه آلمان در کشورهای عربی که از 1942 رئیس هیئت عربی شد، پیگیر منافع آلمان بودند، گرچه برلین همیشه به طور مؤثری از آن‌ها پشتیبانی نمی‌کرد.
فعالیت‌های گستردۀ آلمان به این معنا بود که انگلیس و متحدانش نمی‌توانستند این منطقه را از تأثیرات جنگ دور بدارند. نفوذ پیشاپیش آلمان، با کامیابی این کشور در آوردگاه‌ها قدرت می‌گرفت و نیز فکر اینکه قدرت نظامی رایش سوم هر آن به منطقه نزدیک‌تر می‌شود، سبب تقویت این نفوذ می‌شد، دورنمایی که بسیاری از آن استقبال می‌کردند. در طول سال‌های میان دو جنگ، آلمانی که دگربار به پا خواسته بود، مورد استقبال سیاستمداران و رهبران نظامی هر دو کشوری قرار گرفت که آلمان را اهرمی در مبارزه برای محو، یا دست کم محدود کردن نفوذ انگلیس و اتحاد جماهیر شوروی و پیگیری رؤیای استقلال کامل می‌دانستند. شاه ایران، رضا پهلوی، آلمان را پارسنگی در برابر نفوذ انگلیس و شوروی می‌پنداشت...
درباره نویسنده کتاب «مرکز فرماندهیِ خلیج فارس»
اشلی جکسون تاریخ‌نگار انگلیسی است. او سال 1971 به دنیا آمد. جکسون را متخصص تاریخ امپراتوری انگلیس می‌شناسند. اشلی جکسون در زمینه تخصصی‌‌اش کتاب‌های مختلفی نوشته است. کتاب‌های او عبارتند از : «جنگ و امپراتوری در موریس و اقیانوس هند»، «امپراتوری انگلیس و جنگ دوم جهانی»، «بناهای امپراتوری» و «چرچیل».
درباره ترجمه فارسی کتاب «مرکز فرماندهیِ خلیج فارس»
کتاب «مرکز فرماندهیِ خلیج فارس» با عنوان فرعی «تاریخ جنگ جهانی دوم در ایران و عراق» را محمد آقاجری به فارسی برگردانده است. بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه کتاب حاضر را برای علاقه‌مندان منتشر کرده است.
رتبه کتاب «مرکز فرماندهی خلیج فارس» در گودریدز: 4 از 5