سوداگران خشونت پیشه

كتاب «سوداگرانِ خشونت‌پیشه» با عنوان فرعی «كاربرد زور در ساختن سرمایه‌داری روسی» نوشته‌ی وادیم وُلكوف، نویسنده و پژوهشگر اهل روسیه است كه در شش فصل به شرح زیر تنظیم و تدوین شده:
فصل اول) هشدار وِبلِن: بسیج باجگیرها/ خاستگاه‌های اجتماعی/ ورزش/ جنگ افغانستان/ بازار/ مسئله/ رویكرد میراث كمونیستی/ رویكرد اقتصادی‌_‌نهادی/ انسان غارتگر.
فصل دوم) سوداگری خشونت‌پیشه: اخاذی/ باج حفاظت/ اقتصاد حفاظت/ باج و رانت حفاظت/ هزینه‌های مبادلاتی/ شراكت از طریق اجرا/ تقاضای ساختگی/ مشكلات مبادلاتی/ اعتماد و اتكای اندك به نظام قضایی دولتی/ كاركرد شراكت از طریق اجرا/ دزدها و گنگسترها/ دنیای دزدان/ نمونه‌های مثالی مقایسه‌شده/ كشمكش و عقلانی‌سازی.
فصل سوم) سازمان مدیریت‌كننده‌ی خشونت: گروه تبهكار سازمان‌یافته/ نام‌ها و خاستگاه‌ها/ پرچم، نشان تجاری و آوازه/ ساختار گروه تبهكار/ رقابت‌های حذفی/ الگوهای فرهنگ هنجاری/ ارزش والای زور، ارزش ناچیز زندگی/ الگوهای هنجاری/ شیوه‌های انجام كارها/ پروویفكا/ نایِزد/ استرِلكا/ رازوُدكا.
فصل چهارم) گنگسترها و سرمایه‌دارها: حرفه‌ی یك سوداگر خشونت‌پیشه/ تحول سازمان مدیریت‌كننده‌ی خشونت/ تامبوفسكی/ اورالماشفسكیه/ فروپاشی عمودی.
فصل پنجم) خصوصی‌سازی وزارت‌خانه‌های قدرت: وزارت‌خانه‌های صاحب قدرت شوروی/ از دولت به امنیت خصوصی/ اصلاحات در وزارت امنیت دولتی/ حركات متقابل و تعدیلات/ آژانس‌های امنیت خصوصی/ سرویس‌های امنیت خصوصی/ شركت‌های حفاظت خصوصی/ پویایی ساختاری/ پوشش/ كاركردها/ رقابت و حدود آن/ نتایج.
فصل ششم) سیاست تكوین دولت: تكوین دولت در چشم‌انداز تاریخی/ انحصار خشونت مشروع/ برخی از تبعات اقتصادی انحصار زور/ غصب/ رویه‌های كنترل/ مشروعیت، ساختار و صیانت از مرزها/ تحلیل رفتن دولت/ پوشش دولتی غیررسمی/ رقابت بر سر مالیت‌دهندگان/ راهبردهای مبادلاتی و حل اختلاف/ معمای پیش روی پوتین/ اثرات اقتصادی حاكمیت قانون/ سیاست‌های بازسازی دولت.
پایان هر فصل از كتاب «سوداگرانِ خشونت‌پیشه» یادداشت‌هایی تكمیلی برای جمع‌بندی مباحث دارد. همچنین «اصطلاح‌نامه‌ی واژه‌ها و عبارات روسی» و «كلید مصاحبه‌ها» عناوین دو بخش آخر كتاب را تشكیل می‌دهند.
_ مروری بر كتاب «سوداگرانِ خشونت‌پیشه»
وادیم وُلكوف نویسنده‌ی كتاب «سوداگرانِ خشونت‌پیشه» در فصل ابتدایی كتاب می‌نویسد: «پروژه‌های از قبل برنامه‌ریزی شده معمولاً به سرانجام نمی‌رسند، ولی گاه چه‌ بسا سلسله‌ای از ناكامی‌ها موجب بروز معجزه‌ی موفقیت شود. هرچند من در این كتاب كلاً خوشبینم و كتاب هم پایان خوشی دارد، باید از نشانه‌های بسیار اولیه‌ای شروع می‌كردم كه نشان می‌دادند اوضاع دارد بدجور از دست درمی‌رود.»
وادیم وُلكوف در ادامه تشریح می‌كند كه آن‌چه تحت نام آزادسازی اقتصادی در روسیه‌ی بعد از 1987 رخ داد بر آن بود كه بالا بردن امكان كسب درآمد شخصی بیشتر، از طریق فعایت‌های اقتصادی فردی، روح سوداگرانه‌ی مردم را بیدار كند تا بدین شیوه، رشد اقتصادی افزایش یابد. زمانی كه نبرد بر سر گلاسنوست (فضای باز سیاسی) در كاخ كنگره‌ی مسكو (كرملین) داشت اوج می‌گرفت، بسیاری از آن‌هایی كه بعداً سوداگر شدند، پیام را را از بالا دریافت كردند و وارد تجارت خصوصی شدند. اما آن‌ها تنها كسانی نبودند كه این پیام را گرفتند. آزادسازی موجب به‌پاخاستن كسانی هم شد كه جزئی از پروژه‌ی اصلاحات نبودند، اما خیلی زود به‌عنوان ذی‌النفع‌ها و نیروی محرك آن‌ خودی نشان دادند. نخستین حضور علنی و و وسیع كسانی كه به «باجگیرها» و «گنگسترها» ملقب شدند و افرادی كه مقامات دهه‌ی 1990 آن‌ها را اعضای «باندهای تبهكار» می‌خواندند، در سال‌های اول اصلاحات اتفاق افتاد. آن‌ها دوشادوش طبقه‌ی تجاری نوپا وارد صحنه شدند. اما در دلِ این خوشبینیِ عمومی، پیش‌بینی‌های هشدارآمیزی هم درباره‌ی تضعیف احتمالی اصلاحات به دست «مافیای سرخ» به گوش می‌رسید؛ اما حتی همین كسانی كه هشدار می‌دادند نیز به جوانان بیست ساله‌ای كه لباس‌های آدیداس تقلبی به تن داشتند و برای باجگیری از كاسبان بازارهای شهری عجولانه این‌ور و آن‌ور می‌رفتند، چندان وقعی نمی‌گذاشتند. در دوره‌ای، این باجگیری‌هایی كه به نام حفاظت انجام می‌شد، به واقعیت روزمره‌ی كسب‌وكارهای خصوصی جدید بدل شد؛ پیشرفت گنگسترها چشم‌انداز اجتماعی شهری را دگرگون كرد. هرچند كمتر از ده سال بعد بسیاری‌شان یا در درگیری‌هایی كه بین دارودسته‌ها درمی‌گرفت، از بین رفتند یا در انبوه جماعت‌های كسبه به «افراد معتبر و منتفذی» بدل شدند. رسانه‌های جهانی در میانه‌ی دهه‌ی 1990 از این حرف می‌زدند كه باندهای تبهكار، تهدیدی جدی برای اصلاحات روسیه‌اند.

بسیج باجگیرها/ طبق داده‌های رسمی وزارت كشور، رشد بزهكاری در روسیه به‌‌ویژه در سال‌های 1989 تا 1992 شدید بوده است؛ طی این دوره‌ی زمانی جرایم ثبت‌شده‌ سالانه 20 تا 25 درصد افزایش یافته است. میزان افزایش برحسب نوع جرم فرق می‌كند. پویایی اخاذی به دو دلیل سزاوار توجهی ویژه است. در وهله‌ی اول گسترش آن در قیاس با سایر اشكال بزهكاری در دوره‌ی مذكور، فوق‌العاده سریع و وسیع بود. این نوعِ نسبتاً جدید بزهكاری در عرض پنج سال به میزان هشداردهنده‌ای افزایش یافت. در وهله‌ی دوم، اخاذی مظهر كسب‌وكار اصلی باندهای تبهكار است. پیش از تحولات سال 1988 ولادیمیر سافونوف در پژوهش جامعش تاكید می‌كند: «اخاذی جرم گسترده‌ای تلقی نمی‌شد. در برخی مناطق (آلتای، وولوگدا، كورسك و غیره.) خبری از آن نبود. سال 1989 شمار موراد اخاذی در اكثر مناطق روسیه سه‌برابر افزایش یافت.» بنابراین در حالی كه پلیس روسیه سال 1986، 1122 مورد اخاذی ثبت كرده بود، این تعداد سال 1989 به 4621 مورد افزایش یافت. از 1990 به بعد میزان رشد سالانه‌ی اخاذی تقریباً 15 تا 30 درصد بود و سال 1996 به اوج خود رسید: 17169 مورد، كه 3/15 برابر بیشتر از رقم سال 1996 بود. این ارقام بازتاب روند كلی است، ولی گستردگی واقعی جرایم مربوط به باجگیری را نشان نمی‌دهد كه خیلی بیشتر از آن چیزی است كه گزارش‌های آماری نشان می‌داد. طبق برآوردهای كارشناس‌ها فقط یك‌چهارم قربانیان اخادی به پلیس متوسل می‌شدند؛ پلیس فقط در 80 درصد موارد واكنش نشان می‌داد؛ فقط علیه یك‌ششم از باجگیرها اعلام جرم كردند و فقط یك‌یازدهم این‌ها را راهی زندان كردند؛ مجازات این نوع جرایم هم نسبتاً تخفیف بود، حداكثر سه‌سال.
در روسیه بر سر تعریف دقیق اخاذی تا حدی به سبب پیچیدگی آن و شیوع نسبتاً پایینش در گذشته مدت‌ها بحث و جدل بود. مشكل اصلی متمایز كردن اخاذی از دزدی و حق‌السكوت بود...
سال‌ها پیش، مجله‌ی اکونومیست حکمرانی روسیه‌ی پساشوروی را «حکومت تبهکاران» نامید. این نام‌گذاری دلیلی داشت که ریشه‌اش به دو دهه‌ی پایانی اقتصاد سیاسی شوروی برمی‌گشت، و هم‌دستی نئولیبرالیسم با سرمایه‌داران جدید شکل گرفته در روسیه‌ی پس‌از فروپاشی شوروی. هنگامی که جاسوسان سابق کا.گ.ب، انجمن‌های اخوت تبهکاران زندانی در زندان‌های شوروی، سربازهای بازگشته از جنگ افغانستان و... همگی در لحظه‌ی پس ‌از تمام شدن کار بلوک شرق، قدرت را در روسیه به دست گرفتند، فرمی از حکمرانی مبتنی بر خشونت سازمان‌یافته شکل گرفت که روسیه را بدل به الگویی کرد که هم‌پیمانان روسیه در سال‌های بعد، به کپی‌های دست‌چندمی از آن بدل شده‌اند. کتاب «سوداگران خشونت‌پیشه: کاربرد زور در ساختن سرمایه‌داری روسی»، بررسی دقیق و حساب‌شده‌ی وادیم وُلكوف از ماجرایی‌ست که پس از شوروی در روسیه شکل گرفت و موجب شد که همه بدانند سرمایه‌داری چگونه به‌راحتی در فرم‌های گونا‌گون، در صلح و در جنگ، نمودهای کاملی از خودش را ارائه می‌دهد! وادیم وُلكوف جامعه‌شناس، نقش دولت روسیه در خشونت‌های سازمان‌یافته را به‌خوبی تجزیه و تحلیل کرده و گام‌به‌گام علت‌ها و معلول‌ها را شناسایی کرده و توضیح می‌دهد.
_ درباره‌ی وادیم ولكوف، نویسنده‌ی كتاب «سوداگرانِ خشونت‌پیشه»
وادیم وُلکوف، استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه اروپایی سنت‌پترزبورگ، با قدم‌نهادن به دنیای مرموزی که آن را «سوداگریِ خشونت‌پیشه» می‌نامد، درباره‌ی استفاده‌های اقتصادی از خشونت و قوه‌ی قهریه در روسیه‌ی دهه‌ی ۱۹۹۰ پژوهش می‌کند. او نشان می‌دهد خشونت نقشی اساسی در خلق نهادهای اقتصاد جدیدِ بازار بنیاد روسیه ایفا کرده است. هسته‌ی کار او رقابت بین سازمان‌های به‌اصطلاح مدیریت‌کننده‌ی خشونت است، رقابتی که اصلاحات لیبرالیِ دهه‌ی ۱۹۹۰ آن را چند برابر کرد. وُلکوف مصاحبه‌های بی‌شماری با اعضای گروه‌های تبهکار، رؤسای شرکت‌های حفاظتی، مأموران اجرای قانون و تجار انجام داده و کارش را بر شواهد روزنامه‌نگاری و نیز مشاهدات شخص خودش بنا کرده است.
_ درباره‌ی ترجمه‌ و چاپ فارسی کتاب « سوداگرانِ خشونت‌پیشه»
كتاب «سوداگرانِ خشونت‌پیشه» با عنوان فرعی «كاربرد زود در ساختن سرمایه‌داری روسی» نوشته‌ی وادیم وُلكوف و ترجمه‌ی دامون افضلی در نشر نی منتشر شده است.
مترجم كتاب، دامون افضلی،‌ پیش‌از ورود به متن اصلی، با شرح دلایل به‌کاربردن معادل سوداگر به‌جای آنتروپرونر که به اشتباه در فارسی معادل مثبت کارآفرین را به‌جایش گذاشته‌اند، تکلیف بسیاری از قضایا را مشخص کرده و با این حساب، می‌توان نسبت درستی بین سوداگرانِ خشونت‌پیشه و وضعیت‌های پس و پیش رو، از آن حاصل کرد.