درستایش سیاست

کتاب «در ستایش سیاست» (در گفت‌و‌گو با اُد لانسلَن) نوشته‌ی آلن بدیو
کتاب «در ستایش سیاست» (در گفت‌و‌گو با اُد لانسلَن) متشکل است از پنج فصل: یک) سیاست چیست؟/ دو) فرضیه‌ی کمونیستی/ سه) انقلاب‌ها به محک تاریخ/ چهار) چپ امروز بر چه دلالت دارد؟/ پنج) مکرون و کودتای دموکراتیک.
آلن بدیو، فیلسوف فعال و معتبر فرانسوی، به هر پدیده، ماجرا و موضوعی ورود کرده، همواره نسبت آن با سیاست و امر سیاسی را واکاوی کرده است. ادبیات، تئاتر، سینما و... برای آلن بدیو حامل سویه‌ای سیاسی‌اند که اگر از آن‌ها گرفته شود، یا از معنایشان تهی شده یا دیگر به‌کل وجود نخواهند داشت! فیلسوف بزرگ فرانسوی که در مه‌68 در سخنرانی خود برای کارگران، با تأکید بر رخدادمحور بودن هر جنبش انقلابی و نیاز مبرم به افتراق همه‌ی هسته‌های مقاومت سرتاسر جهان از حکومت‌ها، در گفت‌وگوی بلند گردآمده در کتاب «در ستایش سیاست» بر اهمیت سیاست در مقام یگانه‌ی راه حل رهایی‌بخش مردمان برای رسیدن به عدالت و برابری حقیقی تأکید می‌کند.
کتاب «در ستایش سیاست» با سرفصل‌های متنوع خود تجمیع‌شده‌ی نظرگاه آلن بدیو در خصوص سیاست در زمانه‌ی معاصر است که دور شدن شهروندان جهان از اهمیت بنیادین آن، موجب شده رواقی‌گری و دیوژنیسم و... جهان را از خیر نهفته در تک‌تک آدم‌ها ناامید کرده و به سراشیبی سقوط برسانند. در ستایش سیاست، بحثی درباره‌ی تحقق خیر مشترک جمعی‌ است که جز با ایمان به سیاست و مردمی که کندوکاو بی‌وقفه برای حقیقت را وظیفه‌ی خودشان می‌دانند، ممکن نخواهد شد.
ماکیاوللی سیاست را هنر عالی دروغ دانسته است. سیاست را اما باید چیز دیگری دانست: توان یک جامعه در به دست گرفتن سرنوشت خود، در ابداع نظمی عادلانه و در التزام به خیر همگانی. نزد آلن بدیو، سیاست با کلبی‌مسلکی و حتی با عمل‌گرایی بی‌نسبت است. سیاست، به دور از این‌که به تمشیت امور عمومی تقلیل یابد، جست‌وجوی همگانی عدالت و حقیقت است.

مروری بر کتاب «در ستایش سیاست» (در گفت‌و‌گو با اُد لانسلَن)
اُد لانسلَن) حتماً به ما خواهند گفت که فکر غریبی در سر داریم که در سال انتخابات ریاست‌جمهوری، انتخاباتی که پرده از منظره‌ی سیاسی به‌‌هم‌ریخته‌ای برداشته که آشکارتر از همیشه به بازی نیروهای سرمایه واگذار شده، می‌خواهیم از ستایش سیاست بگوییم. سؤال این است که چه چیزی هنوز برای جلب نظر فیلسوف مانده تا دل به چنین کاری دهد؟ شما چه پاسخی به پرسندگان، به ویژه پرسندگان جوانی می‌دهید که سیاست را اکنون جز مکانی برای رویارویی کلبی‌مسلک‌ها و فرصت‌طلب‌ها نمی‌بینند؟
آلن بدیو) برای فهم چنین احساسی پیش‌تر باید معنای دقیق واژه‌ی سیاست را مورد توجه قرار دهیم. داستان این معنا طولانی است. از آغاز این داستان که عمری چند هزار ساله دارد، این اندیشه شکل گرفت که سیاست به معنی قدرت است؛ به منزله‌ی کسب و اِعمال قدرت دولت در میان جماعت‌هایی شکل‌یافته، جماعت‌هایی قابل تشخیص با اعضایی قابل تعیین،. تعریف اول یا مسئله‌ی اصلی و حتی یگانه‌ی سیاست را مسئله‌ی قدرت دولت درنظر می‌گیرد. این تعریف با همه‌ی سادگی‌اش سراسر تاریخ را درمی‌نوردد. به‌عنوان مثال این تعریف را نزد لنین می‌یابیم؛ هم‌چنان که پیش خودمان هم شکلی ابتدایی از آن را وقتی که سیاست با انتخاب رئیس‌جمهوری پیوند می‌یابد، مشاهده می‌کنیم.
از این تعریف مفهومی کلبی‌مسلکانه از سیاست بیرون می‌آید که بر رقابت‌ها، هم‌چشمی‌ها و نیز بی‌رحمی‌ها برای فتح قدرت، استقرار در آن و اِعمال آن به میل خود دلالت دارد. برای چنین برداشتی از سیاست، نظریه‌پردازانی وجود دارند؛ بزرگ‌ترین آن‌ها بی‌گمان ماکیاوللی به‌گونه‌ای به غایت روشن و قطعی و می‌توان گفت تکنیکی رویه‌های گوناگون فتح و استقرار در قدرت و نیز ویژگی‌های فردی را که پا به چنین میدانی می‌گذارد، شرح می‌دهد. اگر چنین معنایی از سیاست را اختیار کنیم، ماکیاوللی نظریه‌پرداز ممتاز آن می‌شود. واقعیت این است که امروز ما چیز قابل توجهی جز این ستیز برای قدرت و آن‌چه از رذالت، فساد، دروغ، خشونت... به دنبال دارد، نمی‌بینیم. نویسنده‌ی شهریار نشان داده بود که این عناصر در پیوند محکم با سیاست و اِعمال آن هستند.
درمقابل این نگارش، طی تاریخی پُرستوه، بسیار پیچیده و در پیوندی وثیق با فلسفه، مفهومی دیگر از سیاست شکل یافته است، مفهومی که سیاست را در ارتباطی سازنده با عدالت معرفی می‌کند. فلاسفه کوشیده‌اند در طول زندگی تاریخی‌شان (تاریخی نه چندان بلند، به اندازه‌ی بیست قرن) تعریفی دقیق از عدالت بدهند. هر تعریفی عدالت داشته باشد، اگر اندیشه‌ی عدالت وارد سیاست شود، آن‌گاه دیگر سیاست را نمی‌توان به سادگی به مثابه‌ی فتح قدرت دانست. در این‌جا سؤال اصلی این می‌شود: «قدرت عادلانه چیست؟» بحث در باب سیات دیگر نه با اِعمال قدرت که با هنجارهایی که این قدرت بدان مقید است و رابطه‌ی آن با جماعت انسانی و اهداف آن مرتبط می‌شود.
میان سیاست به مثابه‌ی قدرت، یعنی سیاستی که کاملاً به سمت قدرت دولت میل یافته، و سیاست به مثابه‌ی عدالت، یعنی سیاستی که مایل به پرسش‌هایی از قبیل «جماعت چیست، روابط اعضایش چگونه است و به دنبال چه هستند؟ با مقوله‌های برابری و آزادی در آن چه برخوردی می‌شود؟» است، هم قرابت وجود دارد و هم تعارض. قرابت از این رو که درنهایت عدالت نمی‌تواند اندیشه‌ای کاملاً تجریدی و بی‌ارتباط با واقع دولت باقی بماند. بنابراین مسئله‌ی عدالت به‌ضرورت مسئله‌ی قدرت عادلانه هم هست. از سوی دیگر تعارض، زیرا قدرتِ گسسته از عدالت در معرض تباهی‌هایی است که در طول تاریخ دیده‌ایم و انتخابات 2017 فرانسه نمونه‌ای از آن است، نمونه‌ای که وانگهی در باب فساد و فراز و نشیب‌های خسارت‌زا از چشم‌گیرترین‌ها هم نبوده است.
تضاد میان عدالت و قدرت خود تاریخی طولانی دارد. افلاطون پیش‌تر کوشید تا معیارهای دولت مقید به اندیشه‌ی عدالت را تعیین کند و با تحلیلی بسیار دقیق از سنخ‌های سیاست _ الیگارشی، دموکراسی، تیرانی، آنارشی _ نشان داد که چنین امری سهل نیست. با تاخیری بسیار بی‌گمان در قرن هجدهم به ویژه با روسو و سپس خاصه با کوشش‌های اندیشمندان انقلابی قرن نوزدهم، طبعاً مارکس و انگلس و همچنین پرودون، فوریه، فویرباخ و نیز اگوست کنت، یا بلانکی این فرضیه قوت یافت که ممکن است درواقع عدالت و قدرت جمع‌پذیر نباشند. درنتیجه چشم‌انداز سیاست تغییر یافت و این اندیشه شکل گرفت که قدرت دولت چیزی جز یک ابزار انتقال ضروری در طی مقطعی نیست که نهایتاً با استقرار عدالتی که به نحوی در دستان خود انسان‌ها خواهد بود، ناپدید می‌شود. چنین چیزی می‌تواند حرکتی دیالکتیکی محسوب شود که گذار از تضاد میان عدالت و قدرت را سبب می‌شود.

درباره‌ی اُد لانسلَن و آلن بدیو
اُد لانسلَن روزنامه‌نگار و مدرس فلسفه است، کتاب «جهان آزاد» او در سال ۲۰۱۶ برنده‌ی جایزه‌ی «جستار رنودو» شد. کتاب «در ستایش سیاست» گفت‌و‌گوی بلند اُد لانسلَن با آلن بدیو درباره‌ی سیاست امروز است.
آلن بدیو (به فرانسوی: Alain Badiou) (زاده‌ی ۱۷ ژانویه ۱۹۳۷) فیلسوف معاصر و چپ‌گرای فرانسوی، نمایشنامه‌نویس، رمان‌نویس، فعال سیاسی و استاد افتخاری بازنشسته در اکول نرمال سوپریور است. وی از اعضای حلقه‌ی آلتوسر بود و به عنوان یک فعال سیاسی در مبارزات برای آزادی الجزایر و جنبش می۶۸ شرکت داشت. در ابتدا از اعضای حزب سوسیالیست‌های متحد در فرانسه بود و سپس حلقه‌ی مائوئیستی را تأسیس کردند که بعدها منحل شد. هم‌اکنون او به عنوان یک متفکر در جهت بازگشت کمونیسم فعالیت می‌کند. برخی از کتاب‌های او که به فارسی ترجمه شده‌ است عبارتند از: «این قرن»، «سیاه: درخشش یک نا_رنگ»، «احمدِ فیلسوف»، «در ستایش عشق»، «سینما: آلن بدیو»، «آلن بدیو به روایت آلن بدیو»، «فرضیه‌ی کمونیسم» و...

درباره‌ی ترجمه‌ی فارسی کتاب «در ستایش سیاست»
مجید وحید، مترجم کتاب «در ستایش سیاست» (در گفت‌و‌گو با اُد لانسلَن) دارای مدرک دکترای رشته‌ی علوم سیاسی است. از این مترجم پیش‌تر کتاب‌های «جامعه‌شناسی _‌ تاریخِ اقدام عمومی» نوشته‌ی رنو پر و ژیل پله و کتاب «دولت فروتن و دولت مدرن» (راهبردهایی برای تغیری دیگر) نوشته‌ی میشل کروزیه، به فارسی بازگردانی و منتشر شده است.
کتاب «در ستایش سیاست» (در گفت‌و‌گو با اُد لانسلَن) نوشته‌ی آلن بدیو با ترجمه‌ی مجید وحید در 96 صفحه توسط نشر مرکز منتشر شده است.