مردم چیست؟

کتاب «مردم چیست؟» به‌قلم جمعی از نویسندگان
مقالاتی از چند فیلسوف و متفکر درباره مفهوم «مردم» به‌عنوان مقوله‌ای سیاسی. کتاب «مردم چیست؟»، با عنوان انگلیسی What Is a People?، مجموعه‌ای‌ست از مقالاتی که با محوریت مفهوم مردم و جایگاه این مفهوم در سیاست نوشته شده‌اند.
در کتاب «مردم چیست؟» گروهی از متفکران و نظریه‌پردازان، از منظری نظری، به مقولۀ مردم در سیاست پرداخته‌اند و این مقوله را از وجوه مختلف مورد بررسی و کندوکاو قرار داده‌اند.
در مقالات کتاب «مردم چیست؟» هم از وجه زبان‌شناختی به مفهوم «مردم» پرداخته شده و هم تلقی از «مردم» در جناح‌ها و ایدئولوژی‌ها و نظریه‌های سیاسی چپ و راست و محافظه‌کار و رادیکال مورد بررسی قرار گرفته است.
مفهوم رهایی‌بخش «مردم» و آنچه این تلقی از «مردم» را به حاشیه می‌راند و آنچه عنصر رهایی‌بخش را به واژه «مردم» بازمی‌گرداند، یکی از موضوعات کلیدی مطرح در مقالات کتاب «مردم چیست؟» است.
چنانکه در مقدمۀ صالح نجفی و جواد گنجی بر ترجمۀ فارسی کتاب «مردم چیست؟» اشاره شده، نویسندگان این کتاب «یا فرانسوی‌اند یا فرانسوی‌زبان و فرانسوی‌نویس».
در کتاب «مردم چیست؟» مقالاتی از برونو باستیلز، آلن بدیو، پیر بوردیو، جودیت باتلر، ژرژ دیدی ‌اوبرمان، صدری‌ الخیاری، ژاک رانسیر و کوین اُلسِن را می‌خوانید.

مروری بر کتاب «مردم چیست؟»
آیا برای «مردم»، در معنای سیاسی این واژه، یک تعریف و یک برداشت تام و تمام وجود دارد؟ در مقالات کتاب «مردم چیست؟» می‌بینیم که چنین نیست و «مردم» واژه و مفهومی‌ست منعطف و شکننده که هرکسی از ظنّ خود و بنا به اهداف خود معنا و مفهومی به آن داده است؛ معنا و مفهومی که گاه پوپولیستی است و گاه محافظه‌کارانه، گاه رهایی‌بخش است و گاه محصور و محدود کننده.
در مقالات کتاب «مردم چیست؟» با نگاهی انتقادی و رادیکال و با تأکید بر وجه رهایی‌بخش مفهوم «مردم» به وجوه گوناگون این مفهوم پرداخته شده است. در این کتاب، ضمن بحث پیرامون چیستی مردم، از آنچه هم که مردم نیست و بیرون از مقوله و مفهوم مردم قرار می‌گیرد سخن می‌رود. در این کتاب همچنین بحث از این است که «مردم» را تنها نمی‌توان براساس تعبیرهای اروپایی و امریکایی و امپریالیستی معنا کرد و باید از مردمی فراتر از یک مردم خاص در نقطه یا نقطه‌هایی خاص از جهان سخن گفت و واژه «مردم» را از مفهومی رهایی‌بخش برخوردار کرد.
کتاب «مردم چیست؟» از پیش‌درآمد، مقدمه‌ای به‌قلم برونو باستیلز و با عنوان «این مردمی که واحد نیست»، شش فصل و جمع‌بندی‌ای پایانی به‌قلم کوین اُلسِن و با عنوان «هستی‌های جمعیِ شکننده، حاکمیت‌های تخیلی» تشکیل شده است.
فصل‌های شش‌گانۀ کتاب «مردم چیست؟» هرکدام شامل مقاله‌ای‌ست از یک فیلسوف و نظریه‌پرداز. این فصل‌ها عبارتند از: «بیست‌وچهار نکته درباره‌ی کاربردهای واژه‌ی "مردم"» نوشتۀ آلن بدیو، «گفتی "مردمی"؟» نوشتۀ پیر بوردیو، «"ما، مردم": اندیشه‌هایی درباب آزادی تجمع» نوشتۀ جودیت باتلر، «محسوس‌ساختن» نوشتۀ ژرژ دیدی اوبرمان، « مردم و مردم سوم» نوشتۀ صدری ‌الخیاری و «پوپولیسمی که یافت نمی‌شود» نوشتۀ ژاک رانسیر.
آنچه می‌خوانید بخشی‌ست از مقالۀ «هستی‌های جمعیِ شکننده، حاکمیت‌های تخیلی» از کتاب «مردم چیست؟» که مقاله‌ای‌ست به‌قلم کوین اُلسِن و چنانکه پیش‌تر اشاره شد، به‌عنوان جمع‌بندی، در پایان کتاب آمده است: «سیاست مردمی تاریخ مشخصی دارد، از زهدان مسائل و معضلاتی مشخص زاده است و در دنیای امروز نیز به همین ترتیب می‌زاید. سازه‌های تخیلیِ واقعاً موجودی که سرتاسر این تاریخ را پر کرده‌اند ممکن است کاملاً چکش‌خوار و ممکن به امکان خاص باشند. این سازه‌ها عاملیت‌ها و اقتداربخشی‌ها را در انواع و اقسام صورت‌ها و قالب‌ها مجسم می‌سازند. با این‌همه، دو عنصر تعیین‌کننده‌ی آن‌ها همیشه هم‌عنان‌اند: مردمان قدرت‌هایی دارند. مملو از نیرویی هنجارگذار تخیل می‌شوند. باری، مردم یک هستی جمعی تخیلی است، حامل حاکمیتی تخیلی.
جلوه‌های گوناگون فراوانِ مردم در سال‌های آغازین هزاره‌ی سوم – مردم دیوار برلین، مردم میدان التحریر، مردم پارک زوکاتی [یعنی جنبش تسخیر وال‌استریت] – جملگی به علتِ این سازه‌های تخیلیِ حاکم اهمیت می‌یابند و در همان حال به وجهی اجرایی به آفریدن چنین سازه‌های تخیلی‌ای مدد می‌رسانند. مردم آفریده‌ی پرتوانِ قوه‌ی تخیل جمعی ماست، آفریده‌ای که چون به شیوه‌های نو اجرا – و به این سان از نو تخیل – شود جان و نیروی تازه می‌یابد.»

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «مردم چیست؟»
کتاب «مردم چیست؟» با ترجمه و مقدمۀ صالح نجفی و جواد گنجی در نشر بان منتشر شده است.
صالح نجفی، متولد 1354، مترجم ایرانی و پژوهشگر و نویسنده و منتقد حوزه فلسفه و فلسفۀ هنر است. پدرش، محمدعلی نجفی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایرانی و کارگردان سریال‌های معروف «سربداران» و «بوعلی سینا» است. در سریال بوعلی سینا صالح نجفی نیز به همراه برادرش، آیت نجفی که کارگردان تئاتر و سینما و فیلمنامه‌نویس و نمایشنامه‌نویس ساکن برلین است، ایفای نقش کرده‌اند. صالح نجفی در این سریال نقش کودکی بوعلی سینا را بازی کرده است. نجفی عضو هیئت علمی مؤسسۀ مطالعات سیاسی – اقتصادی پرسش است.
از ترجمه‌های صالح نجفی می‌توان به کتاب‌های «چگونه فروید بخوانیم»، «مفهوم آیرونی»، «موسی و یکتاپرستی»، «عباس کیارستمی و فیلم - فلسفه» و از آثار تألیفی او می‌توان به کتاب‌های «همشهری کین»، «کپی برابر اصل»، «آنی هال» و «پرسونا» (هر چهار کتاب از مجموعه‌ای با عنوان «فیلم به مثابۀ فلسفه») اشاره کرد. از صالح نجفی همچنین مقالات و ترجمه‌های مختلفی در مطبوعات منتشر شده است.

جواد گنجی، متولد 1356، مترجم و پژوهشگر ایرانی است. گنجی عمدتاً به تحقیق و ترجمه در حوزه روانکاوی و فلسفه، مخصوصاً روان‌کاوی فرویدی – لاکانی، پرداخته است. تدریس در مؤسسۀ پرسش و مدرسه‌ی هنر و ادبیات بیدار از دیگر فعالیت‌های علمی و فرهنگی اوست. از جمله ترجمه‌های جواد گنجی می‌توان به کتاب‌های «بازگشت امر سیاسی»، «مکتب فرانکفورت و جامعه‌شناسی معرفت» و «گئورگ زیمل» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «مردم چیست؟» در گودریدز: 3.33 از 5.