عهد عتیق جلد 4 قابدار (نی - هرمس) کتاب های پیامیران

عهد عتیق (جلد چهارم): کتاب‌های پیامبران
بر اساس کتاب مقدس اورشلیم
پیروز سیار
ناشر: نی/ هرمس

کتاب «عهد عتیق» (جلد چهارم): کتاب‌های پیامبران
درباره کتاب مقدس، عهد عتیق و عهد جدید بسیار شنیده‌ایم و مثلا می‌دانیم که گفته می‌شود کتاب مقدس پرفروش‌ترین کتاب جهان است اما معمولا اطلاعات‌مان درباره این متون اندک و پراکنده است. کتاب مقدس اهمیتی فراتر از پیروان دینی‌اش دارد و تاثیرش را می‌توان حتی در هنر و ادبیات و فلسفه معاصر هم دید. قصه‌های کتاب مقدس یا به طور کلی الهیات یهودی و مسیحی به طرق مختلف مورد توجه بسیاری از فیلسوفان و نویسندگان و شاعران و هنرمندان بوده و به این ترتیب کتاب مقدس جدا از اهمیت دینی‌اش بخشی از میراث فکری و هنری جهانی بوده است. اما منظور از کتاب مقدس چیست و تفاوت عهد عتیق و عهد جدید چیست و چرا آنها را با این نام می‌خوانند؟ عهد عتیق و عهد جدید متعلق به چه دوره‌ای هستند و به عبارتی چه تاریخی پشت کتاب مقدس نهفته است؟ برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها و پرسش‌هایی نظیر این هیچ منبعی بهتر از خود کتاب مقدس وجود ندارد. کتاب مقدس از دهه‌ها پیش در ایران مورد توجه بوده و ترجمه‌های مختلفی از آن به زبان فارسی موجود است. در سال‌های اخیر نیز ترجمه‌ای تازه از «عهد عتیق» به فارسی منتشر شده که شامل چهار جلد است: جلد اول با نام «کتاب‌های شریعت یا تورات»، جلد دوم با نام «کتاب‌های تاریخ»، جلد سوم با نام «کتاب‌های حکمت» و جلد چهارم با نام «کتاب‌های پیامبران».
این چهار جلد که با عنوان عهد عتیق شناخته می‌شوند و در هریک عنوان «کتاب‌ها» دیده می‌شود در وهله اول نشان می‌دهد که کتاب مقدس بیش از یک کتاب است. کتاب مقدس در واقع از دو بخش بزرگ با نام‌های «عهد عتیق» و «عهد جدید» تشکیل شده است. عهد عتیق نیز بر اساس آنچه کلیسای کاتولیک پذیرفته شامل چهل و شش کتاب است. زبان اصلی سی و نه عدد از این کتاب‌ها عبری است و بخش‌هایی از کتاب عزرا و دانیال به زبان آرامی است. بیست و هفت کتاب تشکیل دهنده عهد جدید نیز به زبانی یونانی امروز در دست ما هستند.
«عهد عتیق» درواقع شامل نوشته‌های یهودی است اما به جز یهودیان، مسیحیان نیز آن را کتاب آسمانی‌شان به شمار می‌آورند. اما در مقابل «عهد جدید» شامل نوشته‌هایی است که مختص مسیحیان است.
به این ترتیب باید گفت که کتاب مقدس شامل هفتاد و سه نوشته است که از میان آنها چهل و شش عدد به «عهد عتیق» و بیست و هفت عدد به «عهد جدید» مربوط هستند.

مروری بر کتاب «عهد عتیق» (جلد چهارم)
آن‌طور که در مقدمه جلد چهارم کتاب «عهد عتیق» اشاره شده، در کتاب مقدس عبرانی کتاب‌های اشعیا، ارمیا، حزقیال و کتاب دوازده پیامبر با نام «پیامبران متاخر» دسته‌بندی می‌شوند و پس از مجموعه یوشع-پادشاهان که «پیامبران متقدم» نام دارند قرار می‌گیرند.
پیامبری در ادیان بزرگ دوران باستان اهمیت زیادی دارد و افراد الهام‌یافته‌ای می‌گفتند به نام خدای خویش سخن می‌گویند. آن‌طور که پیروز سیار، مترجم کتاب «عهد عتیق» (جلد چهارم)، نیز در مقدمه‌اش اشاره کرده؛ تصور بنیادینی که از پیچیدگی امور و متن‌های مربوط به پیامبری پدید می‌آید این است که پیامبر انسانی است که تجربه‌ای بی‌واسطه از خدا دارد و مکاشفه قداست و مشیت‌های او را دریافت کرده است، زمان حال را داوری می‌کند و آینده را در نور خدا می‌بیند و از جانب او گسیل گشته تا خواسته‌های او را به آدمیان یادآوری کند. به این ترتیب پیامبری، به رغم شباهت‌هایش به ادیان دیگر، پدیده‌ای خاص اسرائیل و یکی از شیوه‌های عنایت اهلی در هدایت قوم برگزیده است.
منبع اصلی پیروز سیار در ترجمه «عهد عتیق» و از جمله جلد چهارم آن، «کتاب مقدس اورشلیم» چاپ 1998 است که از معتبرترین ترجمه‌های کتاب مقدس در جهان به شمار می‌رود. آن‌طور که سیار درباره ترجمه‌اش توضیح داده، برگردان «کتاب مقدس اورشلیم» بر اساس متن‌های اصلی و با کمک گرفتن از ترجمه‌های کهن به زبان‌های مختلف انجام گرفته است.
مترجم کتاب «عهد عتیق» در دیباچه ترجمه نوشته که در عین وفاداری به «کتاب مقدس اورشلیم» و پیروی جزء به جزء از متن آن، برای رفع مسائل ترجمه به متن‌های دیگری نیز مراجعه کرده است. او در وهله اول از ترجمه لفظ به لفظ متن عبری عهد عتیق به زبان فرانسه یاد کرده که با عنوان «عهد عتیق، ترجمه بین سطری عبری به فرانسه» به چاپ رسیده است. ترجمه فارسی «عهد عتیق» به تمامی با این متن مقابله شده است. در وهله بعد، از ترجمه «جامع کتاب مقدس» کمک گرفته شده که روایتی بین کلیسایی و ثمره کار محققان مذاهب کاتولیک، پروتستان و ارتدوکس است. ترجمه‌های فرانسه دیگری که مترجم کتاب «عهد عتیق» از آن بهره گرفته عبارتند از «کتاب مقدس اوستی»، «کتاب مقدس سوگون»، «کتاب مقدس اوستروالد»، «کتاب مقدس مجموعه لا پلئیاد»، «کتاب مقدس شوراکی» و «ترجمه جدید کتاب مقدس».
افزون بر ترجمه‌های فرانسه، ترجمه‌های فارسی کتاب مقدس که در صد و پنجاه سال اخیر منتشر شده‌اند نیز مورد مطالعه و بررسی سیار در ترجمه کتاب «عهد عتیق» بوده‌اند. این کتاب‌ها نیز عبارتند از کتاب مقدس به ترجمه ویلیام گلن و هنری مارتین، متن تجدیدنظر شده ترجمه پیشین که رایج‌ترین ترجمه کتاب مقدس در زبان فارسی است، ترجمه تفسیری کتاب مقدس، مجموعه توراه و هفطارا به ترجمه ماشالله رحمان‌‌پور داود و موسی زرگری.

درباره نگارش کتاب «عهد عتیق» (جلد چهارم)
کتاب مقدس که روایت‌کننده کلام خدا است توسط انسان‌ها به نگارش درآمده است. اغلب متن‌های «عهد عتیق» پیش از آنکه نوشته شوند به شکل شفاهی و به تعبیری سینه به سینه منتقل می‌شدند و این سنتی جاافتاده در مشرق‌زمین کهن بوده است. آن‌طور که مترجم کتاب «عهد عتیق» اشاره کرده، تحریر و تدوین نوشته‌های کتاب مقدس تابع قوانین فرهنگی زمان خود بوده است. متن‌های کتاب مقدس پیش از آن‌ که به شکل نهایی دربیایند و تثبیت شوند تاریخی طولانی را پشت سر گذاشته بودند. در نتیجه می‌توان گفت که این متن‌ها طی زمانی طولانی و به صورتی بطیء، توسط مولفانی که اغلب گمنام بوده‌اند و در دوره‌های مختلف زندگی می‌کردند، تدوین و تنقیح و تکمیل شده‌اند. قدیمی‌ترین عناصر سازنده عهد عتیق به حدود سده یازدهم یا دهم پیش از میلاد و جدیدترین آنها به حدود سده اول پیش از میلاد برمی‌گردند. کتاب‌های عهد جدید طی زمانی بسیار کوتاه‌تر و حدودا میان سال‌های 50 تا 120 میلادی تصنیف شده‌اند.

درباره ترجمه فارسی کتاب «عهد عتیق» (جلد چهارم)
کتاب «عهد عتیق» جلد چهارم با ترجمه پیروز سیار به صورت مشترک توسط دو نشر نی و هرمس منتشر شده است.
پیروز سیار، متولد 1339، پژوهشگر و مترجم آثار تاریخی و هنری و ادبی است. سیار در رشته کارگردانی سینما در فرانسه تحصیل کرده است. از دیگر ترجمه‌های او می‌توان «عهد جدید»، «عکاسان بزرگ جهان»، «نور جهان» و «شادی در آسمان» اشاره کرد.