بندها

کتاب «بندها» اثر دومنیکو استارنونه
رمانی درباره خانواده، خیانت و وفاداری، عشق و نفرت و گسستن و پیوستن. کتاب «بندها»، با عنوان اصلی Lacci ، یک رمان ایتالیایی‌ست از دومنیکو استارنونه که در آن به نظام خانواده و فروپاشی این نظام و در عین حال، وابستگی و نیاز به آن و روابط عاطفی زوج‌ها و پیچیدگی‌های این روابط پرداخته شده است.
کتاب «بندها» یک درام خانوادگی و روان‌شناختی‌ با عناصری از رمان‌های پلیسی و معمایی‌ست.
استارنونه در کتاب «بندها» خواننده را به درون پیچ‌وخم روابط زوجی می‌برد که دوره‌ای بحرانی را از سر گذرانده‌اند و با ظرافت از عواطف و احساسات ضدونقیضی که آدم‌ها در رابطه با یکدیگر با آن‌ها درگیرند سخن می‌گوید.
کتاب «بندها» شرح پیوند خانوادگی و گریز از این پیوند و در عین حال وابستگی به آن است و همچنین شرح دورانی از تاریخ اجتماعی اروپا که ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی در حال دگرگونی بودند.
در کتاب «بندها» همچنین از تأثیر زمان بر روابط و احساسات آدم‌ها سخن می‌رود و از آنچه در طی زمان فرسوده و فراموش شده اما با یک اتفاق نامتعارف بار دیگر زنده می‌شود و انسان را به بازنگری در گذشتۀ از یاد رفته، یا چه بسا به‌عمد به دست فراموشی سپرده شده، وامی‌دارد.
متن اصلی کتاب «بندها» اولین بار در سال 2014 به زبان ایتالیایی منتشر شده است. این رمان را جومپا لاهیری، نویسنده معروف امریکایی هندی‌تبار، با عنوان «Ties» به انگلیسی ترجمه کرده و ترجمۀ فارسی آن براساس همین ترجمۀ انگلیسی جومپا لاهیری انجام شده است.
جومپا لاهیری یادداشتی هم درباره کتاب «بندها»، به‌عنوان مقدمه‌ای بر ترجمه‌اش از این کتاب، نوشته که این یادداشت در پایان ترجمۀ فارسی کتاب نیز آمده است.
کتاب «بندها» دستمایۀ اقتباسی سینمایی نیز قرار گرفته است.

مروری بر کتاب «بندها»
کتاب «بندها» رمانی‌ست با سه راوی که دوتا از آن‌ها زن و شوهری به‌ نام‌های واندا و آلدو و سومی آنا، فرزند دختر این زن و شوهر، است.
رابطۀ پر فراز و نشیب واندا و آلدو، که زمانی به فروپاشی رسیده و دوباره از سر گرفته شده، موضوع محوری کتاب «بندها» است. آلدو در حوالی سی‌و‌چهارسالگی و هنگامی که دوازده سال از ازدواج‌اش با واندا گذشته و از او صاحب دو فرزند شده است، به واندا خیانت کرده و به دختری بسیار کوچکتر از خود، به نام لیدیا، دل باخته است.
بخش اول کتاب «بندها» روایت واندا است در قالب نامه‌هایی که او در دوره‌ای که آلدو او و بچه‌ها را ترک کرده به آلدو می‌نوشته است. واندا در این نامه‌ها آلدو را به بی‌مسئولیتی و خودخواهی متهم می‌کند و از او می‌خواهد که بر بزدلی‌اش فائق آید و برگردد و به‌طور واضح درباره خیانت‌اش توضیح دهد و در ضمن به او یادآور می‌شود که فلسفه‌بافی‌هایش، در توجیه خیانتی که مرتکب شده، مضحک و آبکی است و او، برعکس آنچه وانمود می‌کند و شاید در ظاهر به نظر برسد، آدمی سطحی است.
در بخش اول کتاب «بندها»، از خلال نامه‌های واندا به آلدو، هم پیچیدگی‌های شخصیت واندا و بحران‌ها و مسائل و اضطراب‌های او به تصویر کشیده می‌شود و هم از چشم واندا با وجوهی از شخصیت آلدو آشنا می‌شویم. واندا در این بخش از کتاب «بندها» زنی‌ست که شوهرش او و بچه‌هایش را ترک کرده و حالا او مانده با انبوهی از مسائل عاطفی و اجتماعی و مالی. آلدو استاد دانشگاه است و واندا زنی خانه‌دار. آن‌ها درآمد بالایی ندارند و حالا هم که آلدو رفته، واندا مجبور است، علاوه بر بحران‌های عاطفی و روحی، با بحران مالی هم دست‌وپنچه نرم کند.
در بخش دوم کتاب «بندها»، که راوی آن آلدو است، می‌بینیم که سال‌ها از آن ماجرای خیانت و نامه‌نگاری‌های واندا به آلدو گذشته است و این زوج حالا به پیری رسیده‌اند. اما اتفاقی مشکوک و عجیب، که وقتی واندا و آلدو باهم به سفر می‌روند در خانه‌شان رخ می‌دهد، گذشته را دوباره برای آلدو رو می‌آورد و آلدو را درگیر سال‌های سپری‌شده زندگی‌ زناشویی و قضیۀ خیانت‌اش به واندا می‌کند. در این بخش از کتاب «بندها» همچنین واندا را از چشم آلدو می‌شناسیم.
راوی بخش سوم کتاب «بندها» آنا، دختر واندا و آلدو، است. آنا و برادرش، که با هم اختلاف دارند، وقتی مادر و پدرشان به سفر رفته‌اند یکدیگر را در خانۀ پدری ملاقات می‌کنند و اینجا وجهی دیگر از ماجراهای مربوط به این خانواده چهارنفری آشکار می‌شود.
جومپا لاهیری در یادداشتی که به‌عنوان مقدمه‌‌ای بر ترجمه‌اش از کتاب «بندها» نوشته، ساختار این رمان را به «مجموعه‌ای از قوطی‌های تودرتوی چینی» تشبیه می‌کند و آن را رمانی می‌داند که در آن «هر عنصر داستان، منفصل از دیگری و بی‌عیب‌ونقص، در دل عنصر دیگر قرار گرفته.»
لاهیری همچنین کتاب «بندها» را رمانی درباره کشمکش میان «نیاز به نگه داشتن و نیاز به رها کردن» می‌داند و رمانی که «از نیاز جمعی و دیرینه‌ی ما به نظم و ترتیب می‌گوید، و از وحشت‌مان از فضاهای بسته که این هم قدمتی دیرینه دارد.»
همچنین، به اعتقاد لاهیری، کتاب «بندها» رمانی درباره «فریب خوردن» و «خیانت دیدن» است.
استارنونه همچنین در کتاب «بندها» دورانی از تاریخ اروپای قرن بیستم را به تصویر می‌کشد که در آن تقدس بنیان خانواده زیر سؤال رفته و گریز از خانواده، تحت عنوان ضرورت آزادی فردی، توجیهاتی تئوریک و فلسفی و جامعه‌شناختی و روان‌شناختی یافته است. استارنونه اما نشان می‌دهد که وابستگی و نیاز به خانواده نیز، به همان اندازه میل به گریز از قیود زندگی خانوادگی، قدرتمند است و این دو احساسِ متناقض در کشاکش با یکدیگرند.

درباره دومنیکو استارنونه، نویسنده کتاب «بندها»
دومنیکو استارنونه (Domenico Starnone)، متولد 1943، داستان‌نویس، فیلمنامه‌نویس و روزنامه‌نگار ایتالیایی است. او، به‌اعتقاد جومپا لاهیری، چیره‌دست‌ترین نویسنده زنده ایتالیا است.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «بندها»
کتاب «بندها» با ترجمۀ امیرمهدی حقیقت در نشر چشمه منتشر شده است. امیرمهدی حقیقت، متولد 1353 در تهران، مترجم ایرانی است. حقیقت هم مترجم حوزه ادبیات بزرگسال و هم مترجم حوزه کودک و نوجوان است.
او همچنین از سال 1382 در وبگاه رسمی‌اش به طرح بحث‌هایی درباره ترجمه و مباحث نظری مربوط به آن و نیز انعکاس دیدگاه‌های خوانندگان و منتقدان درباره ترجمه‌هایش پرداخت.
از امیرمهدی حقیقت ترجمه‌هایی هم در نشریات مختلف، از جمله روزنامۀ همشهری، مجلۀ همشهری داستان، هفته‌نامۀ سلامت و روزنامۀ شرق چاپ شده است.
از ترجمه‌های امیرمهدی حقیقت در حوزه ادبیات بزرگسال می‌توان به کتاب‌های «کلارا و خورشید»، «هم‌نام»، «کفش‌های خدمتکار» و «آتش‌بازی» و از ترجمه‌هایش در حوزه کودک و نوجوان می‌توان به مجموعۀ «جونی بی جونز» و مجموعۀ «قصه‌های تری جونز» اشاره کرد.

رتبۀ کتاب «بندها» در گودریدز: 3.96 از 5.