بیگانه

رمان «بیگانه» اثر آلبر کامو
یک رمان کوتاه فلسفی که یکی از معروف‌ترین جملات آغازین را در تاریخ رمان به نام خود سکه زده است. رمان «بیگانه» آلبر کامو، با عنوان اصلی LÉtranger، یکی از رمان‌های کلاسیک قرن بیستم و از رمان‌های فلسفی مشهور تاریخ ادبیات جهان است.
رمان «بیگانه» پس از انتشار، هم به‌لحاظ سبک و هم به‌لحاظ مضمون، مورد توجه قرار گرفت. این رمان کوتاه، در صدرِ فهرست نشریۀ «لوموند» از صد کتاب برتر قرن بیستم قرار دارد.
براساس رمان «بیگانه» دو فیلم هم ساخته شده و همچنین در آثاری موسیقایی و ادبی و نیز در یک بازی ویدئویی به آن ارجاع داده و از آن الهام گرفته شده است.
یکی از فیلم‌های ساخته‌ شده براساس رمان «بیگانه» فیلمی به‌کارگردانی لوکینو ویسکونتی، کارگردان صاحب‌نامِ ایتالیایی، است که در آن مارچلو ماسترویانیِ معروف، نقش مورسو، شخصیت اصلی رمان، را بازی می‌کند.
متن اصلی رمان «بیگانه» اولین بار در سال 1942 منتشر شده است.

مروری بر رمان «بیگانه»
«مامان امروز مُرد. شاید هم دیروز، نمی‌دانم.» این جملۀ آغازین رمان «بیگانه» است؛ جمله‌ای سرد و خنثی که یکی از مشهورترین جمله‌های اولِ تاریخ ادبیات داستانی است. رمان به همین صورتِ سرد و خنثی روایت می‌شود و این سبکِ ویژۀ کامو در رمان «بیگانه» را می‌سازد.
آلبر کامو در رمان «بیگانه» نمونه‌ای موفق از یک رمان فلسفی ارائه می‌دهد. «بیگانه» رمانی است که در آن فلسفه در بافت داستانی، خوش نشسته و از آن بیرون نزده و خود را به‌زور به داستان تحمیل نکرده است. از همین روست که این رمان هم مورد توجه اهل فلسفه قرار گرفته و هم اهالی ادبیات را به تحسین واداشته و علاوه بر منتقدان، مخاطبان عادی ادبیات را هم به خود جلب کرده است.
راوی و شخصیت اصلی رمان «بیگانه» مردی منفعل به نام مورسو است. رمان با اعلام خبر مرگ مادر مورسو از زبان خود مورسو آغاز می‌شود. مورسو از واقعۀ مرگ مادرش با لحنی سرد و بی‌تفاوت سخن می‌گوید.
در ادامۀ رمان «بیگانه» می‌بینیم که مورسو، که ساکن الجزایر است، مرتکب قتل یک عرب می‌شود و بخش دوم رمان، به روایت زندگی مورسو بعد از ارتکاب این قتل اختصاص دارد.
کامو در رمان «بیگانه» به موضوع پوچی و بحران انسان مدرن می‌پردازد. شخصیت اصلی رمان «بیگانه» انسانی با زندگی‌ای تهی از معناست. انسانی که در وضعیتی پوچ زندگی می‌کند و گویی هیچ برنامه‌ای برای هیچ لحظه‌ای از زندگی‌اش ندارد و رفتارها و کنش‌ها و واکنش‌هایش همه رنگی از انفعال دارند و با نزدیکان و آدم‌های اطراف خود هم پیوند عاطفی عمیقی ندارد.
سبک داستان‌پردازی رمان «بیگانه» و لحن مورسو در این رمان نیز متناسب با شخصیت او و مضمون و حال‌و‌هوای داستان است.

دربارۀ آلبر کامو، نویسندۀ رمان «بیگانه»
آلبر کامو (Albert Camus)، متولد 1913 در الجزایر و درگذشته به سال 1960، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، فیلسوف، جستارنویس و روزنامه‌نگار فرانسوی و برندۀ جایزۀ نوبل ادبیات سال 1957 بود.
کامو نویسنده‌ای بود که در آثارش به بیان تأملات فلسفی خود درباب معنای هستی، موقعیت انسان در هستی و مسئولیت او در قبال دیگران و نیز در قبال فجایعی که در جهان اتفاق می‌افتد می‌پرداخت.
کامو، چه در قصه‌ها و نمایشنامه‌ها و چه در جُستارها و نوشته‌های غیرداستانی‌اش، همواره پرسشهایی بنیادین را دربارۀ انسان و جهان و مفاهیمی نظیر عدالت، اخلاق و خیر و شر پیش می‌کشید. او همچنین به نقد ایدئولوژی‌ها و نظام‌های تمامیت‌خواه می‌پرداخت.
آلبر کامو هم منتقد فاشیسم بود و هم منتقد کمونیسم و لیبرالیسم. با قطعیت‌های ایدئولوژیک سرِ سازگاری نداشت و معتقد بود خشونت را حتی عدالتخواهانه‌ترین ایدئولوژی‌ها توجیه نمی‌کند. در مواجهه با رویدادهای سیاسی زمانه‌اش و تحلیل این رویدادها، از جمله دربارۀ جنگ الجزایر، می‌کوشید تحت تأثیر مواضع احساسی قرار نگیرد و با شکاکیتی انتقادی به مسائل روزگار خود بنگرد.
کامو عمر کوتاهی داشت و پیش از پنجاه‌سالگی در تصادف اتومبیل کشته شد. عمرش اما پُربار بود و در مدتی کم آثار فراوانی از خود به جا گذاشت. رمان «بیگانه» از مشهورترین آثار اوست. از دیگر آثار آلبر کامو می‌توان به کتاب‌های «طاعون»، «عصیانگر»، «سوء‌تفاهم» و «کالیگولا» اشاره کرد.
آلبر کامو سه سال پیش از مرگش، یعنی در سال 1957، جایزة نوبل ادبیات را دریافت کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «بیگانه»
رمان «بیگانه» با ترجمۀ کاوه میرعباسی در نشر چشمه منتشر شده است.
کاوه میرعباسی، متولد 1334، مترجم ادبی و داستان‌نویس ایرانی است. میرعباسی کار داستان‌نویسی و ترجمه را از دوازده‌سالگی و با مجلۀ «کیهان بچه‌ها» آغاز کرد. در چهارده‌سالگی در ترجمۀ مجموعۀ افسانه‌های ملل با انتشارات امیرکبیر همکاری کرد و ترجمه‌اش در سال 1350 در این انتشارات منتشر شد. در هجده‌سالگی به فرانسه رفت که حقوق بخواند اما این رشته را رها کرد و برای خواندن سینما به رومانی و سپس، برای ادامۀ تحصیل در این رشته و گرفتن دکترای سینما، به اسپانیا رفت اما مشکلات مالی نگذاشت که تز دکترای خود را، با عنوان «تعلیق در ادبیات و سینما»، به انجام برساند.
میرعباسی در سال 1360، بعد از نوزده سال زندگی در خارج از کشور، به ایران برگشت و کار ترجمه را ادامه داد. او به سه زبان اسپانیایی، فرانسه و انگلیسی مسلط است و آثار بسیاری را از ادبیات کلاسیک و مدرن جهان به فارسی برگردانده است.
ادبیات پلیسی یکی از تخصص‌ها و حوزه‌های علاقه‌مندی کاوه میرعباسی است. او دبیری ترجمۀ دو مجموعۀ پلیسی، یکی «دایرۀ هفتم» برای انتشارات نیلوفر و دیگری «ادبیات پلیسی امروز جهان» برای نشر قطره، را به‌عهده داشته است.
میرعباسی خود نیز رمانی پلیسی – معمایی با عنوان «سین مثل سودابه» نوشته و منتشر کرده است.
او همچنین آثاری از گابریل گارسیا مارکز، مثل رمان‌های «صد سال تنهایی» و «عشق در روزگار وبا» و خاطرات او را، با عنوان «زنده‌ام که روایت کنم»، از زبان اسپانیایی به فارسی ترجمه کرده است.
از دیگر ترجمه‌های کاوه میرعباسی می‌توان به کتاب‌های «کمدی الهی»، «نازارین»، «پدرو پارامو»، «1984»، «صلیب آبی و شش داستان دیگر»، «بچه‌های سبز»، «همه‌ی اسب‌های زیبا»، «روباه»، «بر استخوان‌های مُردگان» و «قتل در کمیتۀ مرکزی» اشاره کرد.
میرعباسی همچنین، با همکاری اسماعیل عباسی، کتابی دربارۀ عکاسی، با عنوان «نقد عکس: درآمدی بر درک تصویر» ترجمه کرده است.
از کاوه میرعباسی، به‌جز رمان پلیسی – معمایی «سین مثل سودابه» که به آن اشاره شد، دو اثر داستانی دیگر نیز به‌ نام‌های «هفت روز نحس» و «پایان خوش ناتمام»، که اولی مجموعه داستان و دومی رمان است، منتشر شده است. از او همچنین کتابی در حوزۀ طنز، با عنوان «چه کردند ناموران»، به چاپ رسیده است.
از رمان «بیگانه» ترجمه‌های فارسی دیگری هم منتشر شده که از جملۀ آن‌ها می‌توان به ترجمۀ لیلی گلستان، منتشرشده در نشر مرکز، ترجمۀ مشترک جلال آل‌احمد و علی‌اصغر خبره‌زاده، منتشرشده توسط ناشران مختلف، ترجمۀ خشایار دیهیمی، منتشرشده در نشر ماهی، ترجمۀ محمدرضا پارسایار، منتشرشده در نشر هرمس، و ترجمۀ امیرجلال‌الدین اعلم، منتشرشده در انتشارات نیلوفر، اشاره کرد.