گودال گناه

مجموعه داستان «گودال گناه» اثر مارسل امه
داستان‌هایی سیاه دربارۀ قحطی، گرسنگی، فقر، جُرم، بزه، گناه، قتل و شرارت در فرانسۀ دورانِ اشغال و پسااِشغال. مجموعه داستان «گودال گناه» ترجمۀ فارسی داستان‌هایی از مارسل امه است که همگی از مجموعه‌ای با عنوان اصلی Le Vin de Paris از این نویسنده انتخاب و ترجمه و در این کتاب گردآوری شده‌اند.
بعضی داستانهای کتاب «گودال گناه» دستمایۀ اقتباسهای سینمایی و تلویزیونی هم قرار گرفته‌اند.
مارسل امه در کتاب «گودال گناه» واقعیت را به وهم می‌آمیزد و فضاها و موقعیت‌هایی خلق می‌کند که در عین اینکه زمینه‌ای واقعی دارند، گاه رنگی از وهم و رؤیا و کابوس به خود می‌گیرند و عوالمی سوررئالیستی را تداعی می‌کنند.
در بعضی قصه‌های کتاب «گودال گناه» طنزی تلخ و سیاه وجود دارد. در قصه‌های این مجموعه، هم مسائلی وجودی و اخلاقی دربارۀ پوچی و احساس گناه و خیر و شر پیش کشیده شده و هم تصویری از جامعۀ فرانسه در سالهای اشغالِ آن به‌دست نیروهای آلمان نازی و نیز دورانِ بلافاصله بعد از جنگ جهانی دوم به‌دست داده شده است.
متن اصلی مجموعه داستانی که اساس ترجمۀ فارسی کتاب «گودال گناه» بوده است، اولین بار در سال 1947 منتشر شده است. بعضی داستانهای این مجموعه، دستمایۀ اقتباسهای سینمایی و تلویزیونی هم قرار گرفته‌اند.

مروری بر مجموعه داستان «گودال گناه»
مارسل امه در داستانهای مجموعۀ «گودال گناه» ما را در کوچه‌وخیابانهای پاریسِ دوران جنگ جهانی دوم و دورانی که جنگ تازه تمام شده است می‌گرداند و فرانسۀ دوران اشغال و پسااِشغال را به تصویر می‌کشد.
شخصیتهای داستانهای کتاب «گودال گناه» یا ولگردانی ماجراجو و خلافکار هستند که برای پول یا فرار از خودشان به جرم و جنایت دست می‌زنند، یا آدمهایی درگیر با مسائلی چون گناه و فقر و گرسنگی.
در داستان اولِ این کتاب، با عنوان «بی‌اعتنا»، می‌بینیم که چگونه مردی، برای فرار از بی‌تفاوتی‌ای که نسبت به همه‌چیز و همه‌کس احساس می‌کند و فرار از مِیلش به‌جانب باری‌به‌هرجهتی و بیکارگی و ولگردی، گردِ ماجراجویی و جُرم و جنایت می‌گردد.
در داستانی دیگر از کتاب «گودال گناه»، با عنوان «شراب پاریس»، ماجرای کارمندی دون‌پایه و مفلوک و فقیر را می‌خوانیم که شیفتۀ شراب است اما پول کافی برای تهیۀ آن ندارد و این شیفتگی و محرومیت، کارِ او را به جنون و هذیان و وهم می‌کشاند.
یکی از داستانهای دیگر مجموعۀ «گودال گناه»، با عنوان «پلیس قلابی»، باز دربارۀ یک کارمند فقیر است؛ کارمندی که رختِ پلیس به تن می‌کند و خود را پلیس جا می‌زند تا کسانی چون قاچاقچی‌های بازار سیاه و محتکران را تلکه کند و اینگونه خانواده‌اش را تأمین کند.
خیر و شَر و احساس گناه و اخلاق و بی‌اخلاقی از مضامین اصلی داستانهای کتاب «گودال گناه» هستند.
داستانهایی که از مارسل امه در مجموعۀ «گودال گناه» می‌خوانید عبارتند از: «بی‌اعتنا»، «گذر از میان پاریس»، «لطف الهی»، «شراب پاریس»، «دِرموش»، «گودال گناه» و «پلیس قلابی».
آنچه می‌خوانید بخشی از داستان «بی‌اعتنا» از مجموعۀ «گودال گناه» است: «می‌خواستم کاری پیدا کنم که جلو تمایلم به بی‌اعتنایی را بگیرد، بی‌اعتنایی به دیگران و به خودم. راستش کشش غریبی به ولگردی و خانه‌به‌دوشی را ته دل احساس می‌کردم و برای این‌که خودم را به دست این احساس نسپارم، باید همواره دستخوش کشاکش و تب و تاب می‌بودم. گمان نمی‌کردم شغل ثابتی پیدا شود که بر این تمایل مهار بزند. پیش از شروع به کار دزدی، همان وقتی که آه در بساط نداشتم، به فکر ورود به صفوف تروریست‌ها افتاده بودم، اما مفهوم وطن همان‌قدر برایم بی‌معنا بود که مفهوم عدالت اجتماعی. با خود گفتم در میان گروهی از آدم‌های متعصب، حالا هرکس که می‌خواهند باشند، رفتارم تنها به آدمی بیگانه شبیه خواهد بود. می‌دانستم که بی‌اعتنایی‌ام حالت توهین‌آمیزی به خود می‌گیرد و سوء‌ظن و انزجار اعضای گروه را به دنبال دارد. وانگهی، پیش‌تر و در موقعیت‌های گوناگون چنین تجربه‌ای را از سر گذرانده بودم، مثلاً در خانواده، زیرا به شکل شرم‌آوری هیچ نشانی از احساس تعلق خویشاوندی در وجودم یافت نمی‌شد. من از شور عشق و نفرت تهی بودم، نیز حتی از توان ادراک جهانی منسجم. در وجود خود از وابستگی‌های اجتماعی اثری نمی‌یافتم و بی‌شک محکوم بودم که صرفاً نقش تماشاگری بی‌اعتنا در حاشیه‌ی نکبت‌بار زندگی را بازی کنم، مگر آن‌که همواره، بی‌تاب و نفس‌بریده، در کشاکش حیاتی آکنده از فراز و نشیب‌های نامنتظر باشم، در آماده‌باشی ابدی.»

دربارۀ مارسل امه، نویسندۀ مجموعه داستان «گودال گناه»
مارسل امه (Marcel Aymé)، متولد 1902 و درگذشته به سال 1967، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس و فیلمنامه‌نویس فرانسوی بود. او در حوزۀ داستان‌نویسی، به‌جز داستان بزرگسال، داستانهایی هم برای کودکان نوشته است.
از آثار مشهور مارسل امه می‌توان به داستان کوتاه «دیوارگذر» اشاره کرد. داستانهای «نقاشی دلپذیر»، «انتظار»، «دُم گربه» و «گرگ» از دیگر آثار مارسل امه هستند.

دربارۀ ترجمۀ فارسی مجموعه داستان «گودال گناه»
کتاب «گودال گناه» با ترجمۀ ناهید فروغان در نشر مَد منتشر شده است.
ناهید فروغان، متولد 1326 در تهران، مترجم ایرانی است. او دانش‌آموختۀ رشتۀ حقوق در دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران است.
از ترجمه‌های ناهید فروغان می‌توان به کتاب‌های «کلمات»، «کاش کسی جایی منتظرم باشد»، «نقاشی دلپذیر»، «موسیقی یک زندگی»، «گربه»، «داریوش در سایه‌ی اسکندر» و «وانهاده» اشاره کرد.