انسان در جستجوی معنا

کتاب «انسان در جستجوی معنا»، اثر ویکتور فرانکل
کتاب «انسان در جستجوی معنا» مشهورترین اثر ویکتور فرانکل و از کتاب‌های انگیزشی و خودیاریِ کلاسیکِ محبوب و پرفروش است. فرانکل کتاب «انسان در جستجوی معنا» را در زمان جنگ جهانی دوم، وقتی در اردوگاه کار اجباری نازی‌ها زندانی بود، نوشت و آن را در سال 1946 برای نخستین بار به زبان آلمانی منتشر کرد. «انسان در جستجوی معنا» حاوی نظریه‌ای روانشناختی، اگزیستانسیالیستی و الهیاتی درباره انسان است. فرانکل، برخلاف فروید، انسان را موجودی صرفاً تحت تأثیر غرایز نمی‌داند و معتقد است اگر انسان هدف و معنایی در زندگی نداشته باشد و دنبال هیچ معنا و هدفی نباشد و فقط از غرایز خود پیروی کند نمی‌تواند سختی‌های زندگی را تاب بیاورد. به اعتقاد فرانکل ریشۀ بحران‌ها و ناهنجاری‌های روانی انسان در این است که نمی‌تواند معنای زندگی خود را بیابد. هدف فرانکل در کتاب «انسان در جستجوی معنا» ارائۀ راهی است برای کمک به کسانی که معنای زندگی خود را گم کرده و از یافتن آن ناتوان‌اند. فرانکل از این‌جاست که به پیوند میان روانشناسی و مباحث وجودی و هستی‌شناختی می‌رسد و این مباحث را وارد بحث روانشناسی می‌کند.
نظریه‌ای که فرانکل در کتاب «انسان در جستجوی معنا» مطرح می‌کند نه فقط برآمده از تخصص او در روانپزشکی، بلکه ریشه‌دار در تجربیات واقعی او از جنگ و اردوگاه‌های مخوف دوران نازی‌هاست. فرانکل در زمان جنگ جهانی دوم اسیر نازی‌ها شد و بسیاری از عزیزانش را در همین دوره از دست داد. او در اردوگاه‌های کار اجباری شاهد رنج‌های اسیران دیگری بود که در زمره مردم گمنام و عادی بودند. «انسان در جستجوی معنا» شرح و ماحصلِ این دوره از زندگی اوست و نیز توضیح نظریۀ روانشناختی فرانکل در باب معنا و معنادرمانی. فرانکل در اردوگاه به این فکر افتاد که انسان‌ها چگونه شرایط سخت و هولناک را تاب می‌آورند و آن را از سر می‌گذرانند. این اندیشه پایۀ شکل‌گیری «معنادرمانی» بود.

مروری بر کتاب «انسان در جستجوی معنا»
کتاب «انسان در جستجوی معنا» از دو بخش تشکیل شده است. ویکتور فرانکل در بخشی از این کتاب شرح می‌دهد که خودش و دیگرانی مثل او چطور توانسته‌اند با اتکا به معنا و هدفی در زندگی، سختی‌های اردوگاه و رویدادهای هولناک دوران جنگ را تحمل کنند و زنده بمانند و در بخشی دیگر از کتاب نگرشی را تبیین می‌کند که از دل تجربۀ تلخ و رنج‌بار جنگ و اردوگاه به آن دست یافته است؛ نگرشی که فرانکل براساس آن «معنادرمانی» را پایه گذاشت. فرانکل خاطره و نظریه را به هم می‌آمیزد و مخاطب خود را از خاطرات واقعی و هولناک اردوگاه به سمت نظریه‌اش در باب معنادرمانی سوق می‌دهد. اردوگاه برای فرانکل تجسمی است از همان رنج هولناک و بزرگی که جز به یاری معنا و هدفی در زندگی نمی‌توان آن را تحمل کرد. فرانکل در کتاب «انسان در جستجوی معنا» از کنارِ گود سخن نمی‌گوید. او خود در میان فاجعه زیسته و مرگ عزیزانش و روانه شدن بعضی از آن‌ها به کوره‌های آدمسوزی را تجربه کرده است.
«انسان در جستجوی معنا»، چنانکه فرانکل خود در آغاز کتاب تأکید می‌کند، نه صرفاً گزارشی از وقایع اردوگاه است و نه درباره «رنج و مرگ قهرمانان بزرگ و زندانیان شناخته ‌شده». فرانکل در کتاب «انسان در جستجوی معنا» سعی دارد به این پرسش پاسخ دهد که «زندگی روزانه در اردوگاه کار اجباری، در ذهن یک انسان معمولی چگونه بازتابی دارد؟» او از خلال شرح تجربۀ آدم‌های معمولی و گمنامِ اسیر اردوگاه و شرح تجربۀ خود از آن دوران موضوع معنادرمانی را پیش می‌کشد و می‌کوشد نشان دهد که هر انسان برای تاب آوردن رنج باید معنا و هدف زندگی خود را بیابد.
کتاب «انسان در جستجوی معنا» با پیش‌گفتاری از گوردون و. آلپورت درباره این کتاب همراه است.

درباره ویکتور فرانکل، نویسنده کتاب «انسان در جستجوی معنا»
ویکتور یی. فرانکل (Viktor Emil Frankl)، متولد 1905 و درگذشته به سال 1997، عصب‌شناس، روان‌پزشک و فیلسوف اتریشی و بنیانگذار «معنا‌درمانی» بود. فرانکل دارای دکترای پزشکی و فلسفه از دانشگاه وین بود. در زمان جنگ جهانی دوم سه سال از عمرش در اردوگاه‌های کار اجباری آلمان نازی گذشت و این دوران و آنچه در این سال‌های سیاه تجربه کرد و به چشم دید بسیار بر دیدگاه‌هایش درباره معنا‌درمانی و تحلیل وجودی و معنویتی که به اعتقاد او در ضمیر ناهشیار انسان وجود دارد تأثیر گذاشت.
از کتاب‌های ویکتور فرانکل، به جز «انسان در جستجوی معنا» که معروف‌ترین کتاب اوست، می‌توان به «انسان در جستجوی معنای غایی»، «آری به زندگی»، «ارادة معطوف به معنی: گزیدة سخنرانی‌ها دربارة معنی‌درمانی»، «انسانیتِ در رنج: بنیان‌های انسان‌شناختی روان‌درمانی» و «معنی‌درمانی و تحلیل وجودی: متونی از شش‌ دهه» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «انسان در جستجوی معنا»
از کتاب «انسان در جستجوی معنا» ترجمه‌های مختلفی به فارسی موجود است. ترجمۀ دکتر نهضت صالحیان و مهین میلانی از این کتاب در انتشارات لیوسا منتشر شده است. دکتر نهضت صالحیان (فرنودی) متخصص روانشناسی بالینی و روانشناسی بین فرهنگی است. او بعد از گرفتن مدرک کارشناسی روانشناسی در ایران برای ادامۀ تحصیل به امریکا رفت و دکترای روانشناسی بالینی گرفت و در امریکا ماندگار شد. دکتر صالحیان (فرنودی) سمینارها و سخنرانی‌های زیادی در حوزه‌های مختلف روانشناسی برگزار کرده است. روانشناسی خانواده، روانشناسی عشق و روابط عاطفی و روانشناسی دموکراسی از جمله حوزه‌های تخصصی او در روانشناسی است. از دیگر ترجمه‌های دکتر صالحیان (فرنودی) می‌توان به کتاب‌های «آدم‌های سمی» و «روابط شکننده» اشاره کرد. «دل و دلدادگی و موانع در کمین» اثری تألیفی از اوست. از دکتر صالحیان (فرنودی) آثاری هم به‌صورت سی‌دی منتشر شده است.
مهین میلانی نیز از مترجمانی است که آثار مختلفی در زمینۀ روانشناسی ترجمه کرده است. از جمله ترجمه‌های او می‌توان به «تولد بدون خشونت»، «معنا درمانی» و «هنر انسان شدن» اشاره کرد.
کتاب «انسان در جستجوی معنا» را، چنانکه اشاره شد، مترجمان دیگری هم به فارسی ترجمه کرده‌اند. از دیگر ترجمه‌های این کتاب می‌توان به ترجمۀ فرزانه سکوتی (منتشرشده در نشر آسمون ریسمون) و ترجمۀ امیر لاهوتی (منتشرشده در نشر جامی) اشاره کرد. این کتاب با عنوان «انسان در پی معنا» نیز، با ترجمۀ زهره زاهدی و در انتشارات پندار تابان منتشر شده است.

رتبۀ کتاب «انسان در جستجوی معنا» در گودریدز: 4.35 از 5.