مغز اندرو

رمان «مغز اَندرو» اثر ادگار لارنس دکتروف
آخرین رمان ادگار لارنس دکتروف، نویسندۀ مشهور امریکایی. رمان «مغز اَندرو»، با عنوان اصلی Andrews Brain، رمانی‌ فلسفی - روانشناختی و تراژی‌کمیک دربارۀ سازوکار مغز و خاستگاه آگاهی است؛ رمانی که دکتروف در آن شیوه‌های کلاسیک و مرسوم قصه‌گویی را کنار گذاشته و اثری تجربی خلق کرده که روایتگر ذهن و مغزی آشفته و پریشان است.
دکتروف در رمان «مغز اندرو»، از خلال داستانی دربارۀ مردی که در زندگی‌اش باعث روی‌دادن فجایعی برای دیگران شده است، به موضوع مغز و ذهن و رابطۀ میان این دو و نیز تأمل درباب عشق و خانواده و روابط عاطفی و زناشویی و زمان و تصادف و مرگ و فقدان پرداخته است.
متن اصلی رمان «مغز اندرو» اولین بار در سال 2014، حدود یک سال پیش از مرگ دکتروف، منتشر شد.

مروری بر رمان «مغز اندرو»
ادگار لارنس دکتروف در رمان «مغز اندرو» سرکی به دنیای عصب‌شناسی و علوم شناختی زده و موضوع آگاهی را مورد تأمل قرار داده است.
شخصیت اصلی رمان «مغز اَندرو» یک دانشمند علوم شناختی به نام اندرو است که در زندگی‌اش فجایعی رخ داده که خود او باعث‌شان بوده است. مشغلۀ ذهنی اندرو، علاوه بر فجایع و مسائل زندگی شخصی‌اش، ماهیت آگاهی و خاستگاه آن و رابطۀ مغز و ذهن است.
اندرو در رمان «مغز اندرو» یک راوی پریشان‌ذهن و غیرقابل‌اعتماد است و همین موضوع باعث می‌شود که در نقل خاطراتش مرز بین واقعیت و تخیلات و ذهنیات و تصورات و توهمات او مخدوش بشود و ندانیم کجای آن‌چه نقل می‌کند واقعی و کجایش توهمات و تصورات و ذهنیات اوست. اندرو، که دو فقدان را تجربه کرده است، حالا مقابل روانپزشک خود نشسته و خاطرات و ذهنیاتش را به‌صورتی تکه‌تکه و بدون نظم زمانی روایت می‌کند و نظرگاه روایت او جاهایی هم از اول‌شخص به سوم‌شخص تغییر می‌کند.
رمان «مغز اندرو» آمیزه‌ای‌ست از تراژدی و کمدی. دکتروف در این رمان با طنزی تلخ از فاجعه می‌نویسد و از انسانی که زندگی‌اش بازیچۀ تقدیر و تصادف و عواملی خارج از کنترل اوست. در رمان «مغز اندرو» با این پرسش مواجه می‌شویم که انسان به‌راستی چقدر بر اعمال و افکار خود کنترل دارد؟
سبک نگارش رمان «مغز اندرو» سبکی تجربی است و دکتروف در آن از زمان خطی و قراردادهای کلاسیک داستان‌گویی تخطی کرده و، متناسب با پیچیدگی و آشفتگی ذهنی شخصیت اصلی رمانش، فرمی تکه‌تکه و آشفته و پیچیده را برای روایت این آخرین رمان خود انتخاب کرده است. او همچنین در این رمان، از زبان شخصیت اصلی داستان، فراوان به مارک تواین و زندگی و آثار او ارجاع داده است.

دربارۀ ادگار لارنس دکتروف، نویسندۀ رمان «مغز اندرو»
ادگار لارنس دکتروف (Edgar Lawrence Doctorow)، متولد 1931 و درگذشته به سال 2015، استاد دانشگاه، داستان‌نویس و ویراستار امریکایی بود.
دکتروف یکی از برجسته‌ترین نویسندگان معاصر امریکایی‌ست؛ نویسنده‌ای که بیش از هرچیز به‌خاطر آثار داستانی‌ای شناخته می‌شود که زمینه‌ای تاریخی دارند و به تاریخ می‌پردازند. او در آثارش رویدادهایی تاریخی را با تخیل می‌آمیخت و تاریخ امریکا و شخصیتهای تاریخی و واقعی را به متن داستان احضار می‌کرد و تاریخ و وقایع تاریخی را به زندگی روزمرۀ مردم عادی پیوند می‌زد. او همچنین در داستان‌هایش از سبک‌های روایی مختلف استفاده کرده است.
در زمان مرگ دکتروف در سال 2015 باراک اوباما، رییس‌جمهور وقت امریکا، از او به‌عنوان «یکی از بزرگترین رمان‌نویسان امریکا» یاد کرد.
از آثار ادگار لارنس دکتروف می‌توان به رمان‌های «رگتایم»، «بیلی باتگیت»، «هومر و لَنگلی» و «پیش‌روی» اشاره کرد.
از دکتروف یک نمایشنامه نیز به‌جا مانده است.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «مغز اندرو»
رمان «مغز اَندرو» با ترجمۀ سید سعید کلاتی در انتشارات هیرمند منتشر شده است.
سید سعید کلاتی، متولد 1361، مترجم و روزنامه‌نگار ایرانی است. کلاتی به‌عنوان نویسنده و مترجم با روزنامه‌های انگلیسی‌زبانی چون «تهران تایمز» و «ایران نیوز» همکاری کرده است. او همچنین سابقۀ همکاری با روزنامه‌های فارسی‌زبانی چون «شرق» و «اعتماد» را در کارنامۀ کاری خود دارد.
از ترجمه‌های سید سعید کلاتی می‌توان به کتاب‌های «خاطرات شاهزاده هری»، «کتاب‌فروشی 24 ساعتۀ آقای پنامبرا»، «چشم از تو برنمی‌دارم»، «دار و دسته‌ی اسمایلی»، «ناجور»، «مردن کار سختی است»، «دیوار»، «ملکه‌ی سرخ»، «ایران و آمریکا: از 1720 میلادی تا امروز»، «کارخانه‌های مرگ: جنگ بیولوژیک ژاپن، 1932 تا 1945 و لاپوشانی آمریکا» و «صدر اعظم: اُدیسۀ آنگلا مرکل» اشاره کرد.
از رمان «مغز اندرو» ترجمۀ فارسی دیگری هم موجود است که مترجم آن محمدرضا ترک‌تتاری و ناشرش نشر بیدگل است.