فراتر از نظم

کتاب «فراتر از نظم» نوشتۀ جردن بی. پیترسون
قوانینی برای برقراری تعادل میان نظم و بی‌نظمی. کتاب «فراتر از نظم: 12 قانون دیگر برای زندگی»، با عنوان اصلی Beyond Order: 12 More Rules for Life، درواقع دنباله و مکمل کتاب دیگر جردن بی. پیترسون، با عنوان «12 قانون زندگی: نوشدارویی برای بی‌نظمی» است.
پیترسون، که در کتاب «12 قانون زندگی» قوانینی برای نظم دادن به زندگی و نجات از آشفتگی‌ها و تشویش‌های برآمده از بی‌نظمی ارائه داده بود، در کتاب «فراتر از نظم» به خطراتی هشدار می‌دهد که از افراط در نظم و کنترل نکردن آن ناشی می‌شوند.
کتاب «فراتر از نظم» به مخاطبان خود یاد می‌دهد که چگونه بین نظم و بی‌نظمی افراطی تعادل برقرار کنند و نیز مراقب ساختارهای مختلف اجتماعی و فرهنگی و روان‌شناختی و ایدئولوژیکی باشند که می‌خواهند انسان‌ها را تحت انقیاد خود نگه دارند و میل به استبداد را در آن‌ها قوی می‌کنند.
کتاب «فراتر از نظم» کتابی در زمینۀ خودیاری است و راهکارهایی برای بهتر زیستن و دستیابی به زندگی‌ای رضایتبخش را به مخاطبان خود ارائه می‌دهد.
متن اصلی کتاب «فراتر از نظم» اولین بار در سال 2021 منتشر شده است.

مروری بر کتاب «فراتر از نظم»
جردن بی. پیترسون در کتاب «فراتر از نظم» بر آن است که خطرات افراط در نظم و بی‌توجهی به عوارض آن را به ما یادآور شود و راهکارهای مقابله با این عوارض و کارکردهای مثبت آشوب را به ما بیاموزد.
کتاب «فراتر از نظم» البته کتابی علیه نظم و در مخالفت با آن نیست بلکه کتابی است هشداردهنده به عواقب خطرناکِ نظمِ خشک و افراطی و امنیت و آسایش بیش از حدی که چنین نظمی در پی دارد.
پیترسون در کتاب «فراتر از نظم» از خطرات افتادن به دام اجبارهای فرهنگی و اجتماعی و ایدئولوژیک و روان‌شناختی سخن می‌گوید و از روش‌های رهایی از این اجبارها. او یادآور می‌شود که نظم‌ها و قراردادها و ساختارهای کهنه و به‌روز نشده می‌توانند ما را گرفتار استبداد و تمامیت‌خواهی کنند و برای همین باید از قلمرو نظم فراتر برویم تا به زندگی‌ای درست و رضایتبخش دست یابیم.
کتاب «فراتر از نظم» اهمیت صفاتی چون صداقت و شجاعت و نیز اهمیت قبول مسئولیت را در بهبود روابط عاطفی و زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها یادآور می‌شود و از روش‌هایی سخن می‌گوید که زندگی ما را در معنای واقعی و نه صرفاً در ظاهر، بهتر می‌کنند و ما را به آرامش و رضایت درونی از زندگی می‌رسانند و کمک‌مان می‌کنند که بر ترس‌ها و اضطراب‌ها و بدخواهی‌ها و احساسات شریرانه‌مان غلبه کنیم و انسان‌های بهتری باشیم.
کتاب «فراتر از نظم» در زمان شیوع همه‌گیری کرونا نوشته شده و نویسنده در یادداشت ابتدایی کتاب توضیح داده است که چرا در چنین دورانی کتابی نوشته که ربطی به کرونا ندارد و از موضوعات دیگری بحث می‌کند.
کتاب «فراتر از نظم» شامل مقدمه، دوازده بخش و یک مؤخره است. هر یک از بخش‌های دوازده‌گانۀ کتاب «فراتر از نظم» به یکی از قوانینی که پیترسون در این کتاب برای بهتر زیستن ارائه داده است اختصاص دارد. این قوانین عبارتند از: «نهادهای اجتماعی یا دستاوردهای نوآورانه را سهل‌انگارانه تحقیر نکنید»، «تصور کنید که می‌توانید به چه کسی تبدیل شوید و سپس تنها بر همان هدف تمرکز کنید»، «مسائل ناخوشایند را در ابهام پنهان نکنید»، «توجه داشته باشید فرصت‌ها در جایی پنهان می‌شوند که مسئولیت‌پذیری نادیده گرفته شده است»، «کاری را انجام ندهید که از آن متنفرید»، «ایدئولوژی را رها کنید»، «برای حداقل یک هدف تا جایی که در توانتان است، به‌سختی کار کنید و ببینید چه اتفاقی می‌افتد»، «سعی کنید در منزل خود، یکی از اتاق‌ها را به زیباترین شکل ممکن بیارایید»، «اگر خاطرات گذشته هنوز شما را آشفته می‌کنند، آن‌ها را با دقت و به‌طور کامل بنویسید»، «برنامه‌ریزی کنید و با جدیت تلاش کنید تا بتوانید روابط عاشقانه‌تان را حفظ کنید»، «به خودتان اجازۀ رنجش، فریبکاری یا خودپسندی ندهید» و «حتی با وجود رنج‌هایتان سپاسگزار باشید».
در بخشی از کتاب «فراتر از نظم» می‌خوانید: «نظم سرزمینی کشف‌شده است. وقتی اقداماتی که در نظر می‌گیریم به نتایج مطلوب منتهی شوند، در آن صورت ما در نظم به سر می‌بریم. ما چنین نتیجه‌ای را مثبت تلقی می‌کنیم، زیرا اولاً به مطلوب خود رسیده‌ایم و ثانیاً فرضیۀ ما دربارۀ نحوۀ کارکرد جهان تا حد قابل‌قبولی صحیح باقی می‌ماند.
با این حال، تمام سرزمین‌های نظم، فارغ از اینکه چقدر امن و آسایش‌بخش باشند، نواقص خود را دارند. دانش ما دربارۀ نحوۀ عملکردمان در جهان همواره ناقص است؛ بخشی به دلیل جهل بی‌اندازۀ ما نسبت به ناشناخته‌ها که بسیار وسیع‌اند، بخشی به خاطر بی‌اعتنایی و جهل خودخواستۀ ما و بخشی دیگر هم به خاطر اینکه جهان همواره به‌شیوه‌ای بی‌قاعده و غیرمنتظره خود را تغییر می‌دهد. علاوه‌براین، نظمی که به اجبار به جهان تحمیل می‌کنیم می‌تواند به امری خشک و غیرقابل انعطاف مبدل شود، زیرا در این فرایند به‌شیوه‌ای نامعقول سعی می‌کنیم که تفکر دربارۀ ناشناخته‌ها را ریشه‌کن کنیم. اگر این تلاش‌ها از حد فراتر رود، خطر استبداد و تمامیت‌خواهی رخ می‌نماید که از تمایل به کنترل کامل وقایع نشئت می‌گیرد؛ درحالی‌که داشتن چنان کنترلی حتی در حد حرف هم ممکن نیست چه رسد به عمل. این موضوع به معنی آن است که تمامی تغییرات روانشناختی و اجتماعی لازم را محدود کنیم که برای حفظ سازگاری با جهانِ همیشه متغیر ضروری است. دراین‌صورت ما خود را ناگزیر از آن می‌بینیم که به فراتر از نظم، یعنی به‌جهت مخالف آن، برویم: آشوب.
اگر فرض کنیم نظم حیطه‌ای است که خواسته‌های ما آشکار می‌شود – در این حیطه طبق خردی رفتار می‌کنیم که در گذشته به دست آورده‌ایم – آشوب حیطۀ امور غیرمنتظره یا حیطه‌ای است که از مسیرهای رو به جلو و امکانات بالقوۀ آن بی‌اطلاع هستیم.»

دربارۀ جردن بی. پیترسون، نویسندۀ کتاب «فراتر از نظم»
جردن برنت پیترسون (Jordan Bernt Peterson)، متولد 1962، روانشناس بالینی و نویسندۀ کانادایی و استاد بازنشستۀ دانشگاه تورنتو است. پیترسون شخصیتی مشهور در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «فراتر از نظم»
کتاب «فراتر از نظم: 12 قانون دیگر برای زندگی» با ترجمۀ زهرا فروزش در نشر نوین منتشر شده است.
از کتاب «فراتر از نظم» ترجمه‌های فارسی دیگری هم موجود است که از جملۀ آن‌ها می‌توان به ترجمۀ ویدا کرمی اشاره کرد که در انتشارات ذهن‌آویز منتشر شده است.

رتبۀ کتاب «فراتر از نظم» در گودریدز: 4.20 از 5.