قصه گو داستان های کوتاه والتر بنیامین

کتاب «قصه‌گو» داستان‌های کوتاه والتر بنیامین با تصاویری از پاول کله
والتر بنیامین را بیشتر به‌عنوان فیلسوف و نظریه‌پرداز می‌شناسیم. کتاب «قصه‌گو» اما حکایتی دیگر است و البته نه یکسره بی‌ربط با بنیامینِ فیلسوف.
کتاب «قصه‌گو» مجموعه‌ای از نوشته‌ها و قطعات داستانی والتر بنیامین است؛ مجموعه‌ای مشتمل بر قطعات و داستان‌های کوتاهی که رنگی از قصه‌های پریان و حکایت‌های تمثیلی کهن دارند و در عین حال بازتاب‌دهندۀ جهان مدرن و دغدغه‌های فلسفی والتر بنیامین هستند.
آنچه در کتاب «قصه‌گو» از والتر بنیامین می‌خوانید، ماحصل کار چند مترجم است که داستان‌های کوتاه بنیامین را به انگلیسی ترجمه و در این کتاب، که عنوان انگلیسی‌اش The Storyteller: Tales out of Loneliness است، گردآوری کرده‌اند. داستان‌های بنیامین در کتاب «قصه‌گو» با نقاشی‌هایی از پاول کله، نقاشی که بنیامین به اثری از او به نام «فرشتۀ نو» توجه و علاقه‌ای ویژه داشت و این اثر را خریده بود، همراه است و این نقاشی‌ها در کتاب «قصه‌گو» به‌نحوی بازتاب بصری نوشته‌های بنیامین و مکمل این نوشته‌ها شده‌اند.
نوشته‌های کتاب «قصه‌گو» را سم دال‌بی‌یر، استر لزلی و سباستیان تراس کولاسکی به انگلیسی ترجمه کرده‌اند و چنانکه در یادداشت مترجمان انگلیسی در انتهای کتاب آمده است، ترجمۀ قطعۀ «دریای شمال» از این مجموعه، ماحصل همکاری سم دال‌بی‌یر و آنتونیا گروس‌دانی‌دو است.

مروری بر کتاب «قصه‌گو»
کتاب «قصه‌گو» احتمالاً برای آن‌ها که با آثار فلسفی و نظری والتر بنیامین آشنا هستند، بیش‌وکم تداعی‌گر دغدغه‌های فلسفی بنیامین است. والتر بنیامین در داستان‌هایی که از او در کتاب «قصه‌گو» گردآوری و به انگلیسی ترجمه شده‌اند، خواب و خیال و فانتزی و بازی و سفر و پرسه‌زنی و معما را به هم می‌آمیزد و مجموعه‌ای ارائه می‌دهد که در آن گویی اجزاء کوچک و مینیاتوری، یک کل را در خود فشرده کرده‌اند.
داستان‌های کتاب «قصه‌گو» داستان در معنای کلاسیک آن نیستند، یعنی آغاز و میانه و پایان و شخصیت‌پردازی و حادثه در معنای متعارف و کلاسیک این اصطلاحات را ندارند. این داستان‌ها حال‌وهوای حکایت‌ها و قطعات تمثیلی و افسانه‌های کهن و قصه‌های پریان را دارند و همچنین یادآور قصه‌های کوتاه کافکا، نویسندۀ مورد علاقۀ والتر بنیامین، هستند.
داستان‌های کتاب «قصه‌گو» گاه شرح خواب‌های نویسنده‌اند و گاه تصویری و منظره‌ای را با جزئیات ترسیم می‌کنند تا از خلال آنچه به چشم می‌آید به آنچه نادیدنی است راه یابند. در پشت این داستان‌ها، گاه پرسه‌زنی را می‌یابیم که گویی گرداگرد جهان و در شهرها می‌گردد و در پی گشودن گره از معمای مدرنیته است و گاه کودکی بازیگوش را که کلمات را به‌شیوه‌ای دادائیستی کنار هم می‌چیند و از بی‌معنایی آن‌ها معنایی می‌آفریند.
گویی نویسندۀ داستان‌های کتاب «قصه‌گو» می‌خواهد از دل رؤیا و افسانه و واقعیت و بازی و خواب و خیال، حقیقتی سیال و گریزان را به چنگ آورد و مرئی کند.
مهران مهاجر در مقدمۀ کوتاهش بر ترجمۀ فارسی کتاب «قصه‌گو» حال‌وهوای این قصه‌ها را این‌گونه توصیف می‌کند: «تجربه‌ی خواندن و ترجمه‌ی این قصه‌ها گاه مرا به جهانی خیالین می‌بُرد که انگار همسایه‌ی جهان عارفان ایرانی بود و زبان آن یادآور زبان کسانی از جمله روزبهان بقلی در شرح شطحیات و کشف‌الاسرار و مکاشفات‌الانوار، و بایزید بسطامی در "معراج‌نامه"؛ و گاه این زبان به مرز بی‌معنایی می‌رسید و گاه هم تجربه‌های خام‌دستانه‌ی جوانی را بازمی‌تاباند.»
داستان‌های کتاب «قصه‌گو»، برحسب درونمایه و حال‌وهوا، در سه بخش تنظیم شده‌اند. این سه بخش عبارتند از: «عوالم خیال: خیال‌پردازی‌ها»، «سفر» و «بازی و آموزش».
کتاب «قصه‌گو» با مقدمه‌ای مفصل، به‌قلم مترجمان انگلیسی کتاب، همراه است. در این مقدمه، توضیحاتی روشنگرانه دربارۀ آنچه در این کتاب می‌خوانید ارائه شده است.

دربارۀ والتر بنیامین و پاول کله
والتر بندیکس شونفلیس بنیامین (Walter Bendix Schönflies Benjamin)، متولد 1892 و درگذشته به سال 1940، فیلسوف، منتقد فرهنگی، مترجم، برنامه‌ساز رادیو و نویسندۀ مارکسیست آلمانی است. بنیامین متفکری چندوجهی با حوزۀ علائقی متنوع بود. نوشته‌های نظری او عرصه‌های گوناگونی، از جمله زیبایی‌شناسی و ادبیات و تئاتر، را دربرمی‌گیرد. او با متفکران مکتب فرانکفورت، مخصوصاً تئودور آدورنو، در ارتباط بود و همچنین از دوستان برتولت برشت، نمایشنامه‌نویس مشهور آلمانی، بود.
والتر بنیامین اگرچه در زمان حیاتش آن‌طور که باید مشهور و شناخته نشد اما بعد از مرگش به یکی از تأثیرگذارترین و معروف‌ترین متفکران بدل شد. مرگ تراژیک بنیامین در حالی رقم خورد که در سال 1940 از دست نازی‌ها ‌می‌گریخت. او و گروهی دیگر از پناهنگدان یهودی از مرز فرانسه وارد اسپانیای دوران زمامداری فرانکو شده بودند. مقصد نهایی‌ بنیامین امریکا بود اما دولت فرانکو به پلیس اسپانیا دستور داد پناهندگانی که وارد اسپانیا شده بودند، از جمله والتر بنیامین، را به فرانسه برگردانند و بنیامین، تا به دست گشتاپو نیفتد، به زندگی خود پایان داد.
از آثار والتر بنیامین می‌توان به «خیابان یک‌طرفه»، «اثر هنری در دوران بازتولیدپذیری تکنیکی آن»، «تزهایی درباره‌ی فلسفه‌ی تاریخ» و «در باب زبان و زبان بشری» اشاره کرد.

پاول کله (Paul Klee)، متولد 1879 و درگذشته به سال 1940، که کتاب «قصه‌گو» به نقاشی‌های او مزین شده است، نقاش آلمانی متولد سوییس است. کله در نقاشی‌هایش از اکسپرسیونیسم، کوبیسم و سوررئالیسم متأثر بود. او پژوهش‌های مهمی در خط و رنگ انجام داد و مقالاتی مفصل دربارۀ نظریۀ رنگ نوشت. این مقاله‌ها، به‌همراه درس‌گفتارهای کله در مدرسۀ باهاوس، در کتابی با عنوان «نوشته‌هایی دربارۀ شکل و نظریۀ طراحی» گردآوری شده‌اند. این کتاب، که با عنوان «یادداشت‌های پاول کله» به انگلیسی ترجمه شده، در هنر مدرن همان جایگاه مهمی را دارد که «رساله‌ای دربارۀ نقاشی» لئوناردو داوینچی در رنسانس داشت.
در سال 1937، در دورۀ آلمان نازی، بیش از صد اثر پاول کله را به‌عنوان «هنر منحط» توقیف و از مجموعه‌های عمومی جمع‌آوری کردند.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «قصه‌گو»
کتاب «قصه‌گو» با ترجمه و مقدمۀ مهران مهاجر در نشر نظر منتشر شده است. مهران مهاجر، متولد 1343 در تهران، عکاس، منتقد هنری، مترجم، زبان‌شناس، استاد دانشگاه و فرهنگ‌نویس ایرانی است. مهاجر فارغ‌التحصیل رشتۀ عکاسی از دانشکدۀ هنرهای زیبا، دارای فوق لیسانس زبان‌شناسی از دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران است و در پردیس هنرهای زیبای این دانشگاه تدریس می‌کند. او، به‌عنوان عکاس، نمایشگاه‌های انفرادی متعددی را در ایران برگزار کرده است.
از ترجمه‌های مهران مهاجر می‌توان به «بایگانی و تَن: دو جستار در جامعه‌شناسی تاریخی عکاسی» و «عکاسی» اشاره کرد. او رسالۀ فوق لیسانس خود در رشتۀ زبان‌شناسی را، با عنوان «زبان‌شناسی متن‌بنیاد و بررسی متن ادبی»، به‌راهنمایی زنده‌یاد علی‌محمد حق‌شناس، زبان‌شناس برجسته، نوشته است و در نگارش «فرهنگ معاصر انگلیسی – فارسی» انتشارات فرهنگ معاصر، با زنده‌یاد محمدرضا باطنی، محمد نبوی و فاطمه آذرمهر همکاری داشته است.
از مهران مهاجر اثری تألیفی هم با عنوان «وقتِ عکس» و مجموعه عکسی با عنوان «تهران، بی‌گاه» منتشر شده است.

رتبۀ کتاب «قصه‌گو» در گودریدز: 3.65 از 5.