رولت سرخ

کتاب «رولت سرخ» نوشتۀ دزموند چام
کتابی که انتشارش خاطرِ صاحبان قدرت در چینِ امروز را برآشفته است. کتاب «رولت سرخ: ثروت، قدرت، فساد و خشونت در چین کمونیست؛ روایتی از درون»، با عنوان اصلی Red Roulette: An Insiders Story of Wealth, Power, Corruption, and Vengeance in Todays China، یک زندگی‌نامه است اما نه یک زندگی‌نامۀ معمولی. کتاب «رولت سرخ» داستان زندگی زوجی است که در سال‌های اخیر به درون ساختارهای سیاست و اقتصاد در چینِ کمونیست راه یافته بوده و از نزدیک شاهد فساد و زدوبند و رانت‌خواری اشراف و آقازاده‌های سرخ بوده‌اند.
در کتاب «رولت سرخ» پشت پردۀ سیاست و اقتصاد در چین کمونیست را به تماشا می‌نشینید. دزموند چام، که با همسرش پروژه‌هایی تجاری را در چین کمونیست راه‌اندازی کرده بوده، در این کتاب، ضمن شرح زندگی خود و همسرش، از فسادها و زدوبندهای سیاسی و اقتصادی‌ای پرده برمی‌دارد که در دوران همکاری تجاری‌اش با دولت چین شاهد آن‌ها بوده است.
کتاب «رولت سرخ»، چنانکه بیژن اشتری در مقدمه‌اش بر ترجمۀ فارسی این کتاب اشاره می‌کند، «از معدود کتاب‌هایی است که توانسته تصویری روشنگر از چینِ امروز و روابط سیاسی و اقتصادی پشت پرده‌اش ارائه کند.»
باربارا دمیک، که خودش متخصص رخنه در کشورهایی است که امور خود را با مخفی‌کاری و استبداد می‌گردانند و دربارۀ سرکوب تبتی‌ها به دست چین کمونیست و نیز دربارۀ کرۀ شمالی کتاب نوشته است، کتاب «رولت سرخ» را «یک نگاهِ درون‌کاوانۀ نادر دربارۀ نخبگانِ رانت‌خوارِ چینی که از راه تماس با اعضای دفتر سیاسی حزب کمونیست میلیاردها دلار به جیب زده‌اند» توصیف می‌کند و نیز دربارۀ آن می‌نویسد: «کتاب روایتگر دنیای رولزرویس‌ها، جت‌های خصوصی و قایق‌های تفریحی چندصد میلیون دلاری در چین کمونیست است. نویسنده با جزئیات دقیق نحوۀ کار حزب کمونیست چین و میلیاردرهایی را که پرورانده شرح می‌دهد.»
همچنین «نیویورک تایمز» کتاب «رولت سرخ» را زندگی‌نامه‌ای وصف می‌کند که «با خواندنش درمی‌یابید رژیم چین اقتصاد خود را چگونه روبراه می‌کند و چه اتفاقی رخ می‌دهد اگر بیزینس‌من‌هایش از خطوط قرمز عبور کنند.»
نشریۀ «اکونومیست» هم کتاب «رولت سرخ» را کتابی توصیف می‌کند که «با جزئیات، چگونگی شکل‌گیری قشر نخبگانِ کمونیست را مبتنی بر رازداری، ترس و پیوندهای خانوادگی شرح می‌دهد.»
متن اصلی کتاب «رولت سرخ» اولین بار در سال 2021 منتشر شده است. این کتاب از طرف نشریه‌های «اکونومیست» و «فایننشال تایمز» به‌عنوان کتاب سال 2021 انتخاب شد.

مروری بر کتاب «رولت سرخ»
دزموند چام در کتاب «رولت سرخ» داستان ناکامی هرگونه تلاش برای گشودن فضای بسته در چین کمونیست را روایت می‌کند. او در این کتاب، ضمن شرح زندگی و خاطرات خود و همسر سابقش، از حقایقی ناخوشایند دربارۀ ساختار قدرت در چین کمونیست پرده برمی‌دارد و فسادی را افشا می‌کند که پشت پردۀ مناسبات سیاسی و اقتصادی چین کمونیست نهفته است.
کتاب «رولت سرخ» شرح توفیقی تجاری است که دست آخر، به‌دلیل ساختار بسته و فاسد قدرت در چین کمونیست، به ناکامی و شکست و سرخوردگی می‌انجامد.
دزموند چام، راوی کتاب «رولت سرخ»، و همسر سابقش، ویتنی دوان، هردو برآمده از طبقه‌ای فرودست بوده‌اند. آن‌ها آرزوهای تجاری بزرگ و بلندپروازانه‌ای در سر داشته‌اند و توانسته‌اند با کمک هم این آرزوها را محقق کنند و پروژه‌های تجاری بزرگی را در چین کمونیست اجرا کنند و با بالاترین مقامات سیاسی چین کمونیست ارتباط برقرار کنند و به آن‌ها مشورت بدهند. این زوج، که توانستند به ثروتی عظیم دست یابند، خواستار ایجاد تغییرات اجتماعی و سیاسی در چین کمونیست هم بوده‌اند و این‌طور خیال می‌کرده‌اند که اگر خودشان در کسب‌وکارشان موفق شوند، این موفقیت به سود کشورشان هم خواهد بود. کارها اولش خوب پیش می‌رود اما ناگهان ورق برمی‌گردد و روایت «دزموند چام» در کتاب «رولت سرخ» از لحظه‌ای آغاز می‌شود که ورق برگشته است. در یکی از روزهای سال 2017 ویتنی، همسر چام، که البته در آن زمان از هم جدا شده بود‌ه‌اند، ناپدید می‌شود و این ناپدیدی سرآغاز روایت دزموند چام از هزارتوی مخوف سیاست و اقتصاد چین کمونیست است. چام در کتاب «رولت سرخ»، پس از مقدمه‌ای در شرح ماجرای ناپدیدی همسرش، به گذشته نقب می‌زند و داستان زندگی خودش و همسرش و چگونگی ثروتمند شدن و راه یافتن‌شان به محافل مقامات بالای چین کمونیست و ورودشان به مناسبات و زدو‌بندهای اشراف و اشراف‌زادگان و رانت‌خوارهای سرخ را شرح می‌دهد و آن روی سکۀ قدرت اقتصادی چین کمونیست را افشا می‌کند.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «رولت سرخ»
کتاب «رولت سرخ: ثروت، قدرت، فساد و خشونت در چین کمونیست؛ روایتی از درون» با ترجمه و مقدمۀ بیژن اشتری در نشر ثالث منتشر شده است. بیژن اشتری، متولد 1343 در اراک، مترجم و روزنامه‌نگار ایرانی و منتقد فیلم است. اشتری دارای مدرک کارشناسی ارشد میکروب‌شناسی در دانشگاه تهران است، اما کارِ او همواره با آنچه در آن تحصیل کرده متفاوت بوده است. او کار خود را با روزنامه‌نگاری شروع کرد. در اوایل دهۀ 60 خورشیدی برای مطبوعات نقد فیلم می‌نوشت و به فیلم‌های روز ایران و جهان می‌پرداخت. در همان دوران به‌عنوان مترجم متون سینمایی با مطبوعات همکاری می‌کرد. بعدها اما گرایش خود را در ترجمه تغییر داد و به‌طور تخصصی به ترجمۀ کتاب‌هایی در زمینۀ تاریخ جهان و به‌ویژه تاریخ کمونیسم و نظام‌های کمونیستی پرداخت و ترجمه‌هایش در این زمینه با استقبال روبه‌رو شد، چنانکه امروزه او را بیشتر با همین ترجمه‌ها می‌شناسند. از جملۀ این ترجمه‌ها کتاب‌هایی است دربارۀ دیکتاتورهای مشهور تاریخ کمونیسم.
از ترجمه‌های بیژن اشتری می‌توان به کتاب‌های «انقلاب‌های 1989: سقوط امپراتوری شوروی در اروپا»، «امید علیه امید: روشنفکران روسیه در دوره وحشت استالینی»، «استالین جوان: از تولد تا انقلاب اکتبر»، «لنین: زندگی انقلابی سرخ»، «مائو: داستان ناشناخته»، «راسپوتین: ابلیس یا قدیس»، «چائوشسکو: ظهور و سقوط دیکتاتور سرخ»، «پُل پوت: کابوس سرخ»، «انور خوجه: مشت سرخ آهنین»، «بایگانی ادبی پلیس مخفی» و «دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند: میخائیل بولگاکف در نامه‌ها و یادداشت‌های روزانه‌اش» اشاره کرد.
اشتری همچنین کتابی تألیفی با عنوان «دیکتاتورها و سینما» دارد که تلاقی دو علاقۀ تاریخی و سینمایی اوست. این کتاب دربارۀ تأثیر چند دیکتاتور بر صنعت سینما و استفادۀ سیاسی آن‌ها از سینما به سودِ خود و سیاست‌های خود است.