سیاستگذاری های اجتماعی در ایران

کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران» به‌کوشش پویا علاء‌الدینی و به‌قلم جمعی از نویسندگان
بررسی و تحلیل انتقادی وجوه گوناگون سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران. کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران: مؤلفه‌ها و نهادهای اصلی» کتابی است که در آن کارشناسان و پژوهشگران مختلفِ متخصص در زمینۀ موضوع مورد بحث در این کتاب، به بررسی تاریخی سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران و نیز بررسی انتقادی وجوه گوناگون این سیاستگذاری‌ها پرداخته‌اند.
کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران»، ضمن پرداختن به نقاط قوت‌ و ضعف‌ سیاستگذاری‌های اجتماعی در حوزه‌های مختلف در ایران، تحولات این سیاستگذاری‌ها را نیز در بستری تاریخی مورد بررسی قرار می‌دهد.
کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران» کتابی است مناسب پژوهشگران اجتماعی که به‌طور مشخص در زمینۀ مسائل و مشکلات اجتماعی در ایران و عملکرد دولت در رفع این مشکلات و تأمین رفاه عمومی در حوزه‌های گوناگون، مطالعه و پژوهش می‌کنند.

مروری بر کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران»
نویسندگان فصول مختلف کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران» در هر فصل از این کتاب به یکی از وجوه سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران پرداخته‌اند و هر یک از این وجوه را، چنانکه پیش‌تر نیز اشاره شد، با نگاهی انتقادی تحلیل کرده‌اند تا دستاوردها و کاستی‌های این سیاستگذاری‌ها را در حوزه‌های مختلف نشان دهند.
در کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران» تمرکز اصلی در تحلیل و بررسی سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران، بر سال‌های بعد از انقلاب است اما در هرکجای کتاب که لازم دانسته شده، به این موضوع در سال‌های پیش از انقلاب نیز پرداخته شده است.
کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران» از هشت فصل تشکیل شده است. این کتاب به‌کوشش پویا علاءالدینی، دانشیار توسعه و سیاستگذاری اجتماعی در دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران، فراهم آمده و در نگارش آن جمعی از متخصصان و کارشناسان و شخصیت‌های دانشگاهی ایران همکاری داشته‌اند.
کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران» را جمعی از مترجمان به فارسی ترجمه کرده‌اند.
فصل‌های هشت‌گانۀ کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران» عبارتند از: «مقدمه‌ای بر سیاستگذاری اجتماعی در ایران» نوشتۀ پویا علاء‌الدینی و ترجمۀ سمیه قدوسی، «تحوّل نهادهای رفاه اجتماعی در ایران» نوشتۀ پویا علاء‌الدینی و ترجمۀ علی فهیمی، «سیاستگذاری سلامت و نظام سلامت در ایران: دستاوردها و چالش‌ها» نوشتۀ علی حسن‌زاده و ترجمۀ مونا خورشیدی، «سیاستگذاری آموزشی در ایران: تحوّلات چهار دهۀ گذشته» نوشتۀ رضا امیدی و پویا علاء‌الدینی و ترجمۀ فریده میزبانی، «صندوق‌های مستمری در ایران: چالش‌ها و گزینه‌های اصلاحات» نوشتۀ حسام نیکوپور و نرگس اکبرپورروشن، «سیاست‌های مسکن کم‌درآمدان و گروه‌های آسیب‌پذیر در ایران: یک ارزیابی انتقادی» نوشتۀ پویا علاء‌الدینی و فردین یزدانی و ترجمۀ مسعود فراهانی، «چالش‌های اشتغال در ایران معاصر: مشکل فزایندۀ سیاستگذاری اجتماعی» نوشتۀ بهروز هادی زنوز و ترجمۀ نرگس حقی و «فقر و سیاست‌های کلان‌اقتصادی در ایران: تحلیل با استفاده از شبیه‌سازی خُرد» نوشتۀ داود سوری و ترجمۀ مریم رحیمی.
زمینه و چالش‌های سیاستگذاری اجتماعی در ایران، تحوّل عمدۀ رفاه اجتماعی پس از انقلاب، مهم‌ترین سازمان‌های دولتی حوزۀ رفاه، سازمان‌های فرادولتی انقلابی (بنیادها)، نظام بیمه، تأمین مالی سلامت و طرح تحول نظام سلامت، خاستگاه آموزش مدرن در ایران، نابرابری میان مدارس و افزایش خصوصی‌سازی، بستر قانونی بیمه‌های اجتماعی در ایران معاصر، صندوق‌های مستمری ایران، مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر مالیۀ صندوق‌های بازنشستگی، رویکردهای بین‌المللی در مورد سیاستگذاری مسکن، اقدامات تأمین مسکن در دوران پیش از انقلاب، سیاست‌های معطوف به مسکن خانوارهای فقیر و کم‌درآمد در دوران پس از انقلاب، یارانه‌های مسکن، برنامه‌های حمایتی مسکن معطوف به گروه‌های آسیب‌پذیر، مبانی نظری بیکاری و توصیه‌های سیاستی، ویژگی‌های بازار کار ایران، تأثیرات نهادی بر اشتغال در ایران، نظام آموزشی در ایران و عدم تطابق مهارت‌ها، عوامل مؤثر بر رشد اشتغال در ایران، سیاست‌های بازار کار در ایران و رابطۀ میان فقر و اشتغال در ایران از جمله موضوعاتی هستند که در فصل‌های گوناگون کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران» با رویکردی تحلیلی، انتقادی و تاریخی به آن‌ها پرداخته شده است.
در بخشی از فصل اول کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران» می‌خوانید: «در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رسیدگی به مصائب مستضعفان تصریح گشته و بر وظایف دولت در تأمین اشتغال، آموزش، مسکن و خدمات اجتماعی برای همۀ شهروندان تأکید شده است. طی سال‌های ابتدایی پس از انقلاب، اهداف یادشده بیشتر به شکل سیاست‌های بازتوزیعی عامه‌گرا تجلّی یافتند. این فعالیّت‌ها به‌رغم ماهیت غیرنظام‌مند خود در جلب حمایت از نظام سیاسی نوپا قرین توفیق بود، ولی شکل‌گیری چارچوبی برای سیاستگذاری اجتماعی مبتنی بر حقوق یا متمرکز بر اهداف توسعه را نیز به محاق برد. وقوع جنگ ایران و عراق، ادامۀ آشفتگی و اغتشاش سیاسی و افت عایدات نفتی در دهۀ 1360 درآمد سرانه را به‌شدّت کاهش داد. در عین حال، دولت طی این دوره موفق به ادارۀ نظام جیره‌بندی با استفاده از کالابرگ شد که تا حدی به‌مثابۀ تور تامین اجتماعی حداقلی عمل می‌کرد. از پایان جنگ تا زمان حاضر، اجزای مختلف سیاستگذاری اجتماعی در ایران، تحت تأثیر تحوّلات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، دستخوش رشته‌ای از دگرگونی‌ها شده‌اند.
ساختار سیاستگذاری اجتماعی پیش از انقلاب عمدتاً بر اقدامات بیمه‌ای برای کارکنان بخش رسمی متمرکز بوده است. در مقام مقایسه، پس از انقلاب، سازمان‌های مختلف دولتی و فرادولتی قشرهای مختلف مردم را در قالب برنامه‌های حمایتی و بیمه‌های اجتماعی تحت پوشش قرار داده‌اند. بیمۀ اجتماعی، صرفنظر از شکاف‌های قابل توجهش در سطح پوشش، پیوسته گسترش یافته است. همچنین، توسعۀ روستایی به عنوان هدف اصلی تدابیر اوّلیۀ پس از انقلاب، تأثیر زیادی بر عرضۀ خدمات در روستاهای پراکندۀ کشور داشته است. این فعالیّت‌ها طی دو دهۀ بعدی منجر به افزایش دسترسی به آب لوله‌کشی و برق، بهبود شاخص‌های بهداشتی و افزایش نرخ مالکیت لوازم خانگی شده است. در طول 40 سال گذشته، گسترش امکانات بهداشتی، بیمۀ اجتماعی، آموزش و حمایت اجتماعی از خانوارهای فقیر یا سالمند شاخص‌های اجتماعی را در مناطق روستایی ایران بهبود زیادی داده است. در پرتو چنین نتایجی، ساختار سیاستگذاری پس از انقلاب متمایل به مناطق روستایی و عامه‌گرا توصیف شده است.»
کتاب «سیاستگذاری‌های اجتماعی در ایران: مؤلفه‌ها و نهادهای اصلی» با مقدمه‌ای از مراد ثقفی و با همکاری انتشارات شیرازه و مؤسسۀ عالی پژوهش تأمین اجتماعی منتشر شده است.