فلسفه اخلاق و جهان بینی

کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» اثر ویلهلم دیلتای
ششمین و آخرین مجلد از گزیدۀ آثار ویلهلم دیلتای. کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» ترجمۀ فارسی بخش پایانی ویرایش انگلیسی گزیدۀ آثار ویلهلم دیلتای، فیلسوف آلمانی، است.
با انتشار ترجمۀ فارسی کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» اکنون مخاطب فارسی‌زبان به ترجمۀ مجموعۀ کامل ویرایش انگلیسی گزیدۀ آثار دیلتای دسترسی دارد.
دیلتای در کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» به بحث دربارۀ کارکرد فلسفه در ساحت زندگی عملی می‌پردازد و دیدگاه خود دربارۀ فلسفۀ اخلاق را بیان می‌کند.
کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» کتابی است مناسب کسانی که به‌صورت تخصصی در حوزۀ فلسفه، خصوصاً فلسفۀ اخلاق و فلسفۀ عملی، مطالعه می‌کنند.

مروری بر کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی»
ویلهلم دیلتای فیلسوفی بود که به فلسفۀ زندگی می‌پرداخت و فلسفه را در پیوند با زندگی عملی فردی و اجتماعی می‌دید. آن‌چه از دیلتای در کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» آمده نیز با همین رویکرد نوشته شده است.
در کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» مباحثی نظری را درباب اخلاق، دین، ادبیات، فلسفه و جهان‌بینی می‌خوانید که نقطۀ تلاقی فلسفه را با تجربۀ زیستۀ انسان و تاریخ و جامعه نشان می‌دهند.
دیلتای در کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» تکوین فلسفۀ اخلاق را جدا از شرایط تاریخی و اجتماعی نمی‌بیند و از فلسفه به‌مثابۀ امری در پیوند با زندگی و تجربۀ زیسته سخن می‌گوید.
ماهیت فلسفۀ اخلاق یکی از مباحثی است که در کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» به آن پرداخته شده است. دیلتای در این کتاب، در بحث از فلسفۀ اخلاق، آن را در چشم‌اندازِ تحولات تاریخ فلسفه می‌بیند و دیدگاه خود را نیز در این باب بیان می‌کند؛ دیدگاهی که مبنای آن فلسفۀ زندگی است.
چیستی ذات فلسفه و تفکر فلسفی و پیوند فلسفه با دین و ادبیات از دیگر مباحث مطرح در کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» هستند. در این کتاب همچنین به بحث دربارۀ سه نوع جهان‌بینی فلسفی، دینی و شاعرانه (هنری) پرداخته شده و وجوه تمایز این جهان‌بینی‌ها با یکدیگر و سِیرِ تکامل جهان‌بینی‌ها از شاعرانه به فلسفی شرح و توضیح داده شده است.
کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» از پیشگفتار رودلف اِی. مکریل و فریتهوف رُدی بر کل مجلدات شش‌گانۀ ویرایش انگلیسی گزیدۀ آثار دیلتای، یادداشت ویراستاران انگلیسی بر جلد ششم این مجموعه، مقدمۀ مفصل رودلف اِی. مکریل و فریتهوف رُدی بر این مجلد و شش مبحث از ویلهلم دیلتای تشکیل شده است.
عناوین مباحث شش‌گانۀ کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» عبارتند از: «نظام اخلاق»، «فرهنگ معاصر و فلسفه»، «رؤیا»، «ذات فلسفه»، «انواع جهان‌بینی و بسط و رشد آن‌ها در نظام‌های مابعدطبیعی» و «مسئلۀ دین».
در بخشی از کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» می‌خوانید: «هر فلسفۀ حقیقی باید از شناخت‌های نظری خود اصولی را برای سامان دادن زندگی فرد و هدایت کردن جامعه استنتاج کند. علمی که این استنتاج را انجام می‌دهد اخلاق فلسفی نامیده می‌شود.
نتایج برآمده از علوم طبیعی به نفی و انکار اخلاق مسیحی انجامیده است. همچنین نوعی تباهی را در مفاهیم اخلاقیِ تاکنون پذیرفته‌شده در آثار و کتب اروپایی می‌بینیم و جنبشی اجتماعی به چشم می‌خورد که این چشم‌اندازهای تغییریافته را به کار می‌برد تا در راستای انحلال بنیادهای سنتی جامعه و در راستای نظم جدیدی که در خدمت منافع طبقۀ کارگر است اقدام کند. همۀ این‌ها وظیفۀ پروراندن اصولی را بر دوش فلسفه می‌گذارد که نه‌فقط بتوانند زندگی فرد را هدایت کنند، بلکه همچنین بتوانند راه‌حل‌هایی برای مسائل مهم زندگی اجتماعی فراهم آورند. اخلاق امروز باید اخلاقی اجتماعی باشد.
در شبکۀ ساختاری حیات روانی، تفکر به تعبیری میان انطباع و واکنش قرار می‌گیرد به نحوی که عمل بتواند حاصل شود. حتی بازی‌های کودکان متکی بر این است، چنان‌که کل فرهنگ متکی بر آن است. فکر و شناخت برای موجود زنده در شبکه‌ای قرار دارند که بر اساس غایت ساختار یافته است و از ادراک جهان خارج تا انطباق متقابل بین جهان و خود آن امتداد می‌یابد. بنابراین هدفِ درکِ فلسفیِ جهان کنش است. فلسفه‌ای که به قواعد کنش عملی منجر نشود تماماً ناخرسندکننده است، همانند نوعی نظرورزی پیرامون جهان که دیدگاهی دربارۀ زندگی انسان ارائه نمی‌کند یا انگیزۀ راهنمایی برای رفتار انسان ایجاد نمی‌کند. فقط یک فلسفۀ عملی متکی بر زندگی می‌تواند حقیقتاً جامع باشد.»

دربارۀ ویلهلم دیلتای، نویسندۀ کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی»
ولیهلم دیلتای (Wilhelm Dilthey)، متولد 1833 و درگذشته به سال 1911، مورخ، روان‌شناس، جامعه‌شناس و فیلسوف هرمنوتیک آلمانی بود. پژوهش‌های دیلتای بر روش‌شناسی علمی، شواهد تاریخی و جایگاه تاریخ به‌عنوان یک علم متمرکز بود.
از دیلتای به‌عنوان فیلسوفی تجربه‌گرا یاد شده است. آرای او در تقابل با ایدئالیسم رایج در آلمانِ معاصرش بود و نیز روایتش از تجربه‌گرایی با روایت تجربه‌گرایان و پوزیتیویست‌های بریتانیایی متفاوت بود.
از جمله آثار ویلهلم دیلتای می‌توان به کتاب‌های «دانش هرمنوتیک و مطالعۀ تاریخ»، «به فهم درآوردن جهان انسانی»، «مقدمه بر علوم انسانی»، «شعر و تجربه» و «ذات فلسفه» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی»
کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی» با ترجمه و مقدمۀ منوچهر صانعی دره‌بیدی در نشر ققنوس منتشر شده است.
منوچهر صانعی دره‌بیدی، متولد 1325 در دره‌بیدِ شهرستان فریدنِ اصفهان، پژوهشگر فلسفه، مترجم و مؤلف ایرانی است. او دارای لیسانس، فوق‌لیسانس و دکترای فلسفه از دانشگاه تهران است.
صانعی دره‌بیدی، علاوه بر تألیف و ترجمه در حوزۀ فلسفه، تدریس در دانشگاه شهید بهشتی و ویرایش متون فلسفی در مؤسسۀ حکمت و فلسفۀ ایران را نیز در کارنامۀ کاری خود دارد.
از آثار تألیفی منوچهر صانعی دره‌بیدی می‌توان به کتاب‌های «پیام نیچه»، «فلسفۀ لایب‌نیتس» و «فلسفۀ اخلاق و مبانی رفتار» و از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «دین در محدودۀ عقل تنها»، «درس‌های فلسفۀ اخلاق»، «فرهنگ فلسفی» و «فریدریش شلایرماخر» اشاره کرد.
صانعی دره‌بیدی همچنین، به‌جز جلد ششم و پایانی گزیدۀ آثار ویلهلم دیلتای، یعنی کتاب «فلسفۀ اخلاق و جهان‌بینی»، سایر مجلدات این مجموعه را نیز به فارسی ترجمه کرده که عبارتند از: «تشکل جهان تاریخی در علوم انسانی»، «به فهم درآوردن جهان انسانی»، «دانش هرمنوتیک و مطالعۀ تاریخ»، «شعر و تجربه» و «مقدمه بر علوم انسانی».
مشارکت در ترجمۀ کتاب «دانشنامۀ زیبایی‌شناسی»، کتابی که برگزیدۀ بیست‌وچهارمین دورۀ جایزۀ کتاب سال شد، از دیگر کارهای منوچهر صانعی دره‌بیدی در حوزۀ ترجمه است.