چه باید کرد؟ گفتگو درباره کمونیسم، سرمایه داری و آینده دموکراسی

کتاب «چه باید کرد؟ گفتگو درباره‌ی کمونیسم، سرمایه‌داری و آینده‌ی دموکراسی» از آلن بدیو و مارسل گشه
مواجهه و مناظره دو فیلسوف درباره سیاست. آلن بدیو و مارسل گُشه، دو فیلسوف فرانسوی، در کتاب «چه باید کرد؟» روبه‌روی هم نشسته و درباره کمونیسم، سرمایه‌داری و آینده دموکراسی باهم گفتگو کرده‌اند.
کتاب «چه باید کرد؟ گفتگو درباره‌ی کمونیسم، سرمایه‌داری و آینده‌ی دموکراسی»، با عنوان اصلی Que faire?: dialogue sur communisme, capitalisme et avenir democratie، محصول روبه‌روی هم قرار گرفتن دو ایده درباره جامعه و نظام سیاسی مطلوب است: یکی ایده انقلابی و رادیکال آلن بدیو که بر کمونیسم و مائوئیسم استوار است و دیگری ایده اصلاح‌طلبانۀ مارسل گُشه که مبتنی بر دموکراسی است.
بدیو و گُشه، چنانکه در مقدمۀ عبدالوهاب احمدی بر ترجمۀ فارسی کتاب «چه باید کرد؟» اشاره شده، در سال 2013 به‌پیشنهاد مارتن دورو و مارتن لوگرو، خبرنگاران ماهنامۀ «فیلوزوفی مگزین»، برای گفتگویی کوتاه مقابل هم نشستند اما گفتگویشان چنان جذاب شد و ابعاد وسیعی یافت که دو خبرنگار ترجیح دادند آن‌ها را آزاد بگذارند که بیش از زمان پیش‌بینی‌شده با یکدیگر بحث و گفتگو کنند. این شد که گفتگوی بدیو و گُشه از یک جلسه به چند جلسه کشید و حاصل‌اش شد همین کتاب «چه باید کرد؟» که با مقدمه‌ای از مارتن دورو و مارتن لوگرو، دو خبرنگاری که امکان چنین گفتگویی را فراهم کردند، همراه است.
متن اصلی کتاب «چه باید کرد؟» اولین بار در سال 2014 منتشر شده است.


مروری بر کتاب «چه باید کرد؟»
کتاب «چه باید کرد؟» در زمانه‌ای منتشر شده است که کمونیسم امتحانش را پس داده و به استقرار نظام‌های توتالیتر انجامیده و درنتیجه مطلوبیت خود را نزد بسیاری از دست داده است و از سوی دیگر سرمایه‌داری نیز چنان عنان‌گسیخته شده که دموکراسی را تهدید می‌کند. در چنین شرایطی به‌راستی چه باید کرد؟
آلن بدیو و مارسل گُشه در کتاب «چه باید کرد؟» روبه‌روی هم نشسته‌اند تا از راهکارها و ایده‌های خود برای ساختن یک نظام سیاسی مطلوب سخن بگویند. بدیو طرفدار سرسخت فرضیۀ کمونیسم است و سخت دلبستۀ سیاست مائوئیستی. به اعتقاد او شکست کمونیسم در شوروی دلیلی بر غلط‌بودن آن نیست.
گُشه اما مخالف و منتقد جدی کمونیسم است و به اصلاحات و کارآیی دموکراسی باور دارد و معتقد است که دموکراسی همچنان مُدلی کارآمد برای مهار سرمایه‌داری است و می‌تواند از پسِ سرمایه‌داری عنان‌گسیختۀ عصر حاضر برآید.
کتاب «چه باید کرد؟» از پیش‌درآمدی به‌قلم مارتن دورو و مارتن لوگرو، با عنوان «آینده‌ی یک آلترناتیو»، هشت فصل و یک بخشِ نتیجه‌گیری تشکیل شده است.
فصل‌های هشت‌گانۀ کتاب «چه باید کرد؟» عبارتند از: «آشنایی با کمونیسم»، «از مارکس تا لنین»، «مسئله‌ی توتالیتاریسم»، «فرضیه‌ی کمونیستی، بازگشت؟»، «آن چیست که بحران‌اش می‌نامند؟»، «پایان یا نوشدگی منطق امپریالیستی؟»، «ساخت‌گشایی سرمایه‌داری» و «چرا هم‌چنان با سیاست سروکار داریم؟».
در بخشی از مقدمۀ مارتن دورو و مارتن لوگرو بر کتاب «چه باید کرد؟» می‌خوانید: «اصلاح یا انقلاب؟ سرمایه‌داری، سوسیالیسم یا کمونیسم؟ همه‌چیز چنان می‌گذرد که گویی چرخ تاریخ از نو به گردش درآمده است. هیچ‌چیز روبه‌راه نیست و دیگر نمی‌دانیم به کجا می‌رویم. پرسش این است که آیا چیرگی سرمایه‌داری بنیادهای دموکراسی لیبرالی را به لرزه نینداخته است و وزنِ سنگینِ بخشِ مالی، سرمایه‌داری را از درون نفرسوده است؟ آیا سیاست همه‌ی توش و توان خود را برای سمت‌دهی به تاریخ نباخته است؟ آیا فرضیه‌ی کمونیستی، رهیده از کهنه‌رختِ توتالیتاریستی‌اش، امکان پیش‌نهادن راه‌حلی اعتبارمند را فراهم می‌آورد؟ آیا دموکراسی توان این را دارد که خود را از نو بسازد تا بتواند به چالش‌های جهان‌گستری پاسخ گوید؟»

درباره آلن بدیو و مارسل گُشه
آلن بدیو (Alain Badiou)، متولد 1937 در رباطِ مراکش، فیلسوف، استاد دانشگاه، فعال سیاسی، نمایشنامه‌نویس و جستارنویس چپ‌گرای فرانسوی است.
بدیو در جوانی در حلقۀ آلتوسر و از فعالان جنبش دانشجویی 1968 در فرانسه و نیز از معترضان به استعمار الجزایر توسط فرانسه بود. او، برخلاف منتقدان و مخالفان کمونیسم، همچنان از کمونیسم دفاع می‌کند و معتقد به فرضیۀ کمونیسم است.
بدیو دارای افکار مائوئیستی و از طرفداران انقلاب فرهنگی مائو در چین است. از آثار او می‌توان به «فرضیۀ کمونیسم»، «فلسفه و رخداد»، «در ستایش عشق»، «درباب بکت»، «سینما»، «اخلاق: رساله‌ای در ادراک شر»، «ترامپ»، «احمد فیلسوف: نمایشنامه‌های کوتاه فلسفی برای جوانان، پیران و همۀ دیگر بیکاران» و نمایشنامۀ «دومین محاکمۀ سقراط» اشاره کرد.

مارسل گُشه (Marcel Gauchet)، متولد 1946، مورخ، فیلسوف، جامعه‌شناس، استاد دانشگاه و مقاله‌نویس فرانسوی است.
گُشه یک فیلسوف سیاسی دموکراسی‌خواه و از منتقدان مارکسیسم و نیز از منتقدان عواملی است که دموکراسی را از درون خودِ دموکراسی تهدید می‌کنند.
کلود لوفور، الکسی دو توکویل، ریمون آرون و موریس مرلوپونتی از جمله فیلسوفانی‌اند که گُشه از آن‌ها تأثیر گرفته است.
از جمله آثار مارسل گُشه می‌توان به «افسون‌زدایی از جهان: تاریخ سیاسی دین» و «دموکراسی علیه خود» اشاره کرد.

درباره ترجمۀ فارسی کتاب «چه باید کرد؟»
«چه باید کرد؟ گفتگو درباره‌ی کمونیسم، سرمایه‌داری و آینده‌ی دموکراسی» با ترجمۀ عبدالوهاب احمدی و مقدمه‌ای از مترجم در معرفی کتاب و معرفی آلن بدیو و مارسل گُشه و توضیحاتی برای درک بهتر بعضی مباحث مطرح در کتاب، در نشر آگه منتشر شده است.
عبدالوهاب احمدی متولد 1325 است. او آثار زیادی را در حوزه فلسفه و سیاست و فلسفۀ سیاسی در غرب ترجمه کرده که بعضی از آن‌ها عبارتند از: «تاریخ فکری لیبرالیسم»، «لائیسیته»، «جنگ داخلی در آمریکا»، «شور آزادی»، «اومانیسم و رنسانس» و «روح روشنگری» اشاره کرد.
از کتاب «چه باید کرد؟» دو ترجمۀ دیگر نیز موجود است: یکی ترجمۀ فتاح محمدی (منتشرشده در نشر هزاره سوم) و دیگری ترجمۀ احمد حسینی (منتشرشده در نشر مانیا هنر)

رتبۀ کتاب «چه باید کرد؟» در گودریدز: 3.41 از 5.