درآمدی بر فهم ایدئالیسم آلمانی

کتاب «درآمدی بر فهم ایدئالیسم آلمانی» نوشته ویل دادلی
Understanding German Idealism
کتاب «درآمدی بر فهم ایدئالیسم آلمانی» نوشته ویل دادلی مفاهیمی قابل درک از جنبش فلسفی را شرح می‌دهد. جنبشی که سال 1781 با کانت و نقد عقل محض شروع شد، سپس با گذشت پنجاه سال از آن و با مرگ هگل پایان یافت. کتاب با توضیحاتی دقیق و در عین حال قابل درک می‌کوشد تا از روند تکوین و بسط ایدئالیسم آلمانی توضیحاتی ارائه کند. کتاب «درآمدی بر فهم ایدئالیسم آلمانی» مناسب برای مطالعۀ دانشجویان فلسفه و دوستداران و علاقه‌مندان به ایدئالیسم آلمانی است.
مترجم در پیشگفتار می‌نویسد: «نکتۀ بسیار مهمی که در باب نوشته‌های فیلسوفان مهم جریان ایدئالیسم آلمانی وجود دارد دشواری بی‌حد و حصر نثر آن‌هاست که در اغلب موارد فهم و به طریق اولی ترجمه و شرح این نوشته‌ها را به چالشی بزرگ بدل می‌کند. بخشی از این دشواری‌ها را می‌توان به سرشت ژرفِ تفکراتِ بالیده در ذیل این سنت نسبت داد، اما بخش دیگر آن مسلما ماحصل شیوۀ نگارش به خصوص اندیشمندان این سنت است.»
مروری بر کتاب «درآمدی بر فهم ایدئالیسم آلمانی»
کتاب به 7 بخش تقسیم شده که در هر قسمت مباحث مربوط به آن شرح داده می‌شود. همچنین در پایان هر بخش بر خلاصه نکات کلیدی تأکید می‌شود. در پایان کتاب نیز بخشی با نام «پرسش‌هایی برای بحث و بازنگری» قرار گرفته است که خوانندگان می‌توانند مباحث مندرج در کتاب را مرور کنند.
نخستین بخش کتاب با نام «مقدمه: مدرنیته، عقلانیت و آزادی» مباحثی چون «مدرنیته، عقلانیت و آزادی»، «تجربه‌گرایی، شکاکیت و تعین‌گرایی» و «نقادی عقل و ایدئالیسم آلمانی» توضیح داده می‌شود. «کانت: ایدئالیسم استعلایی» عنوان قسمت دوم کتاب است و در آن «حدود شناخت و امکان آزادی»، «الزامات آزادی و خودآیینی عقل»، «جایگاه آزادی در جهان طبیعی» ارائه می‌شود. در قسمت سوم، کتاب به «چالش‌های شکاکانه و بسط ایدئالیسم استعلایی» می‌پردازد در این بخش «چالش‌های شکاکانۀ یاکوبی در برابر کانت»، «دفاع دگرگون‌کنندۀ راینهولد از کانت»، «چالش‌های شکاکانه شولتسه در برابر راینهولد» مورد توجه قرار می‌گیرند. در پایان این قسمت نکات کلیدی به صورت خلاصه برای خواننده بیان می‌شود. «فیشته: به سوی ایدئالیسمی علمی و نظام‌مند» عنوان قسمت چهارم است و در آن به موضوعات «پاسخ به شکاکیت شولتسه: بررسی انیسیدموس»، «ایدئالیسم نظام‌مند: درباب مفهوم آموزۀ علم»، «آموزۀ علم»، «بنیادهای حق طبیعی و نظام اخلاقیات» بررسی می‌شوند. «شلینگ: ایدئالیسم و مطلق» و «هگل: فلسفۀ نظام‌مندِ بدون بنیاد» از دیگر مباحث کتاب است که در قسمت‌های پنجم و ششم بیان می‌شوند. در آخرین قسمت کتاب با نام «نتیجه‌گیری: عقلانیت، آزادی و مدرنیته؟» دو مورد «نقد متأخر شلینگ بر هگل» و «بدیل‌های پساهگلی» شرح داده می‌شوند.
در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
هیوم مدعی آن است که امور واقع و روابط میان تصورات حق مطلب را در خصوص انواع ابژه‌های ممکنِ شناخت ادا می‌کنند و از این تمایز برای ترتیب دادن حمله‌ای کوبنده علیه عقل‌گرایی بهره می‌‌گیرد. عقل‌گرایان بزرگ ـ از جمله دکارت، اسپینوزا و لایب‌نیتس ـ محتاط نسبت به فریفته شدن از سوی حواس و متأثر از پیشرفت اثبات‌پذیرِ ریاضیات، کوشیدند تا حقایق مهم دربارۀ جهان را از طریق بهره‌گیری از عقلِ تنها محرز کنند. اخلاق اسپینوزا که صراحتاً الگوبرداری‌ای از (اصول) هندسه اثر اقلیدس به حساب می‌آمد، این رویکرد را متمثل می‌کند: این اثر از مجموعۀ کوچکی از تعاریف ساده و اصول موضوعه آغاز و از آن‌ها تعداد زیادی گزاره و اصل تبعی را استنتاج می‌کند. با این حال، مطابق با طرحوارۀ هیوم، اثر اسپینوزا چیزی جز پژوهشی مشروح دربارۀ روابط میان تصورات معین نیست. ممکن است اخلاق حرف‌های بسیاری دربارۀ محتوای ضمنی تعریف «جوهر» اسپینوزا بزند، اما فقط پژوهش تجربی می‌تواند بگوید که آیا چنین جوهری وجود دارد یا نه. به بیان دیگر، متافیزیک بر آن است ما را دربارۀ امور واقع آگاه سازد و بنابراین نمی‌تواند براساس الگوی ریاضیات عمل کند، بلکه باید راه را برای علم باز کند.
هیوم با تأکید بر این نکته که شناخت امور واقع فقط می‌تواند از طریق مشاهدۀ جهان حاصل شود، از تمایز خویش میان تصورات و انظباعات برای از بین بردن نتایج ناموجهی سود می‌برد که مشاهدۀ دقیق حمایتشان نمی‌کند. اصل او، که بسیار شبیه تیغ اکام عمل می‌کند، از این قرار است که تنها دو نوع تصور را می‌توانیم برای شروحمان از جهان مجاز بدانیم: (1) آن‌هایی که روگرفت‌هایی مستقیم از انظباعاتِ تجربه‌شده‌اند و (2) آن‌هایی که بهترین تبیین را برای انظباعات تجربه شده فراهم می‌آورند.
درباره نویسنده کتاب «درآمدی بر فهم ایدئالیسم آلمانی»
ویل دادلی دانشیار فلسفه در کالج ویلیامز است. دادلی کتاب‌هایی در حوزه‌ی فلسفه نوشته است.
درباره ترجمه فارسی کتاب «درآمدی بر فهم ایدئالیسم آلمانی»
کتاب «درآمدی بر فهم ایدئالیسم آلمانی» را سید مسعود آذرفام به فارسی برگردانده است. انتشارت ققنوس کتاب حاضر را برای دوستداران مطالعه‌ی فلسفه چاپ و منتشر کرده است. ترجمه‌ی دیگری از کتاب با عنوان «ایدئالیسم آلمانی» توسط علیرضا حسن‌پور به فارسی موجود است. ترجمه‌ی حسن‌پور را انتشارات نقش و نگار راهی بازار کتاب ایران کرده است.
رتبه کتاب «درآمدی بر فهم ایدئالیسم آلمانی» در گودریدز: 3.9 از 5