وی

رمان «وی» اثر نیکلای گوگول
یک رمان کوتاه کلاسیک در ژانر وحشت. رمان «وی» (Вий) رمانی‌ست کوتاه از نیکلای گوگول، نویسندۀ بزرگ عصر طلایی ادبیات روسیه.
گوگول، که استاد گروتسک و طنز سیاه و به‌هم آمیختن وهم و فانتزی و واقعیت است، در رمان «وی» نیز این مهارت خود را استادانه به نمایش گذاشته و داستانی از قلمروِ وحشت و جهان اشباح و موجودات خیالی خلق کرده و از خلال این داستان بخشی از جامعۀ روسیۀ قرن نوزدهم را هم، به‌شیوه‌ای که خاصِ اغلب داستان‌های اوست، نقد کرده است.
رمان کوتاه «وی»، به‌دلیل نگاه نقادانه‌ای که در آن هست، از آثار جنجالی نیکلای گوگول است.
گوگول در رمان «وی» از فولکلور و باورهای خرافی مردم روسیه بهره‌ای خلاقانه گرفته است.
متن اصلی رمان «وی» اولین بار در سال 1835 منتشر شده است. براساس این رمان و با الهام از یکی از هیولاهای آن، که «وی» نام دارد و عنوان رمان هم از نام او گرفته شده، فیلم و انیمیشن و بازی ویدئویی و موبایلی هم ساخته شده است.

مروری بر رمان «وی»
نیکلای گوگول در رمان «وی» داستان مردی به نام خما را روایت می‌کند که دانشجوی الهیاتِ مدرسۀ علوم دینی در کی‌یف است. خما به روستایی می‌رود تا برای دختری دمِ مرگ دعا بخواند. دختر، که فرزند یکی از افسران عالی‌رتبۀ هنگ کازاک است، وقتی داشته از گردش در جنگل به خانه برمی‌گشته تا سرحد مرگ کتک خورده و در حال احتضار است. او خواسته است که خما هم دعای قبل از مرگ را برایش بخواند و هم پس از مرگش تا سه روز برایش دعا بخواند و طلب آمرزش کند. خما برای انجام این خواستۀ دختر به روستای محل سکونت او می‌رود اما در آن‌جا با ماجراهایی هولناک مواجه می‌شود و با اشباح و جادوگران و هیولاها و موجوداتی خیالی، از جمله با «وی» که یکی از موجوادت خیالیِ رمان است. دربارۀ «وی» گفته‌اند که این موجود یک موجود خیالی ساخته‌وپرداختۀ تخیل شخصِ گوگول است و ردی از آن در افسانه‌ها و باورهای عامیانه وجود ندارد، اما گوگول خود در ابتدای رمان «وی» توضیحی دربارۀ این موجود خیالی داده که چنین می‌نماید که او را از فولکلور روسیه وام گرفته است. این توضیح را اما تمهیدی ادبی از جانب گوگولِ رند و شوخ‌طبع دانسته‌اند.
توضیح گوگول دربارۀ «وی» از این قرار است: «وی موجودی است عظیم‌الجثه و ساخته‌وپرداخته‌ی ذهن عوام‌الناس. ساکنین مالوروسی او را فرمانروای گورزادها می‌دانند (کوتوله‌هایی افسانه‌ای که از گنج و جواهرات محافظت می‌کنند و محل زندگی‌شان زیر زمین است). وی پلک‌های سنگینی دارد که تا خود زمین می‌رسند. کل این داستان در واقع یک افسانه‌ی عامیانه است. من نخواستم هیچ‌چیزش را تغییر دهم و تقریباً به همان شکل ساده‌ای که شنیدم برای‌تان تعریف می‌کنم.»
رمان «وی» یک رمان ترسناک و نقادانه است. گوگول در این رمان واقعیت را به وهم می‌آمیزد و اشباح و موجودات خیالی ترسناکی را، که برآمده از خرافه‌ها و افسانه‌های عامیانۀ مردم روسیه‌اند، به متن جهان واقعی احضار می‌کند و، از خلال قصه‌ای ترسناک و دلهره‌آور که آمیخته به گروتسک و طنز سیاه خاص داستان‌های اوست، تصویری نقادانه از روسیۀ زمان خود به‌دست می‌دهد.
رمان «وی» دستمایۀ انواع تفسیرها، از جمله تفسیرهای روانشناختیِ فرویدی و یونگی، قرار گرفته است.
در بخشی از رمان «وی» می‌خوانید: «دختر مرده گفت "وی رو بیارید! برید دنبال وی!"
و ناگهان کلیسا ساکت شد. از راه دور صدای زوزه‌ی گرگ به گوش رسید و خیلی زود صدای قدم‌های سنگینی آمد. خما زیرچشمی نگاهی انداخت و دید که دارند انسانی تنومند را نزدیک او می‌آورند که پنجه‌ی پاهایش مثل خرس به درون متمایل بود. روی تمام بدنش خاک سیاه نشسته بود. دست‌ها و پاهایش، مثل ریشه‌های قطور و محکم درختان، پوشیده از خاک و برجسته بودند. به‌سختی قدم برمی‌داشت و دم‌به‌دقیقه می‌افتاد. پلک‌هایش چنان بلند بود که به زمین می‌رسید. خما وحشت‌زده متوجه شد که چهره‌ی این هیولا فلزی است. زیر بغلش را گرفته بودند و او را هدایت می‌کردند و دقیقاً به جایی آوردند که خما ایستاده بود.
وی با صدایی جهنمی گفت "پلک‌هام رو بالا ببرید. چیزی نمی‌بینم!" و همه‌ی موجودات حاضر با عجله آمدند تا پلک‌های او را بلند کنند و بالا ببرند.
ندایی درونی به فیلسوف گفت "نگاهش نکن." اما نتوانست جلوِ خودش را بگیرد و نگاه کرد.
وی فریاد زد "ایناهاش!" و انگشت فلزی‌اش را به سوی فیلسوف نشانه رفت و همه‌ی موجوداتی که در صحنه حاضر بودند به او حمله‌ور شدند.»

دربارۀ نیکلای گوگول، نویسندۀ رمان «وی»
نیکلای واسیلیویچ گوگول، متولد 1809 و درگذشته به سال 1852، داستان‌نویس و نمایشنامه‌نویس اوکراینی بود. اوکراین در زمان گوگول جزوی از امپراتوری روسیه بود و به همین دلیل گوگول یکی از سردمدارانِ عصر طلایی ادبیات روسیه به‌حساب می‌آید.
از گوگول به‌عنوان یکی از نخستین نویسندگانی که در آثارش از تکنیک گروتسک استفاده کرده است یاد می‌شود. او در تعدادی از آثارش به نقد طنزآمیز جامعۀ روسی و فساد اداری گسترده در امپراتوری روسیه پرداخته است.
گوگول از نویسندگان بسیار تأثیرگذار بر ادبیات روسیه و جهان است. از جمله نویسندگان بزرگی که از او تأثیر گرفته‌اند می‌توان به فیودور داستایفسکی و فرانتس کافکا اشاره کرد.
قصه‌های کوتاه «شنل» و «دماغ»، نمایشنامۀ «بازرس» و رمان «نفوس مُرده» از جمله آثار مطرح نیکلای گوگول هستند.
آثار گوگول دستمایۀ انواع اقتباس‌ها هم قرار گرفته‌اند که از جملۀ آن‌ها می‌توان به اقتباس سینمایی گریگوری کوزینتسف و لئونید ترابرگ از قصۀ «شنل» و اقتباسی انیمیشنی از قصۀ «دماغ» اشاره کرد.

دربارۀ ترجمۀ فارسی رمان «وی»
رمان «وی» با ترجمۀ عبدالمجید احمدی، همراه با مقدمه‌ای دربارۀ این رمان و در معرفی نیکلای گوگول، در نشر چشمه منتشر شده است.
عبدالمجید احمدی، متولد 1363، مترجم ایرانی است. از ترجمه‌های او می‌توان به کتاب‌های «جنگ چهره‌ی زنانه ندارد»، «زمان دست‌دوم»، «یک اتفاق شرم‌آور»، «یادداشت‌های یک ناشناس»، «التهاب مغز»، «کودکی لیووِرس»، «پسران رویین» و «استنطاق: مشروح بازجویی‌های داستایفسکی در زندان تزار» اشاره کرد.